Εκατό ημέρες πριν από τις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές στη Λιβύη, που έχουν προγραμματιστεί για τις 24 Δεκεμβρίου 2021, γινόμαστε μάρτυρες νέων και γρήγορων εξελίξεων με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Στην Τρίπολη, οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων πολιτοφυλακών έχουν ξαναρχίσει, μέχρι στιγμής χωρίς θύματα, ενώ η απελευθέρωση πρώην εκφραστών του προηγούμενου καθεστώτος, μεταξύ των οποίων του Σαάντι Καντάφι, τρίτου γιου του Λίβυου Ηγέτη που σκοτώθηκε πριν από σχεδόν 10 χρόνια, θα μπορούσε να ανοίξει δρόμους για την κάθοδο του Σάιφ αλ Ισλάμ Καντάφι στις προεδρικές εκλογές.
Ο εσωτερικός πόλεμος μεταξύ του Υπουργού Πετρελαίου, Μοχάμεντ Αούν και του προέδρου της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου, Μουσταφά Σανάλα, είδαν τον δεύτερο νικητή, αλλά τα μπλοκ των τερματικών πετρελαίου στα ανατολικά κινδυνεύουν να στεγνώσουν τη μόνη πηγή εισοδήματος μιας χώρας που διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική (κατά άλλους,αυτά βρίσκονται στην Αλγερία).
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου του Τομπρούκ, Αγκουίλα Σάλεχ, παρέδωσε στον ΟΗΕ έναν προεδρικό εκλογικό νόμο ουσιαστικά μη-αποδεκτό από την Τρίπολη, τον οποίο υπέγραψε μόνο ο ίδιος, με αποτέλεσμα να τροφοδοτήσει τις εντάσεις μεταξύ ανατολής (Κυρηναϊκής) και δύσης (Τριπολίτιδας).
Όλα κάτω από τη μύτη του αδύναμου απεσταλμένου του ΟΗΕ, Γιαν Κούμπις, που βρίσκεται τώρα στο έλεος των μακιαβελικών μηχανορραφιών των Λίβυων πολιτικών.
Ένταση στην Τρίπολη
Στις 3 και 8 Σεπτεμβρίου, περιέργως πάντα ενώ ο πρωθυπουργός Abdulhamid Dbeibah (Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά ) βρισκόταν εκτός Τρίπολης, η πρωτεύουσα έγινε σημείο των συγκρούσεων μεταξύ αντίπαλων ενόπλων ομάδων.
Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Υγείας της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης (Gnu) καταλήφθηκε από την 444η Ταξιαρχία, μια ένοπλη ομάδα με διοικητή τον λοχαγό Μαχμούντ Χάμζα, ακόλουθο του Ισλαμικού Σαλαφισμού, σε αντιπαράθεση με την Αρχή Υποστήριξης Σταθερότητας (Ass) του Abdelghani al Kikli, ενός ισχυρού Λίβυου πολέμαρχου στην υπηρεσία του Προεδρικού Συμβουλίου.
Η εξέλιξη αυτή ακολουθεί τις ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των δύο αντίπαλων ομάδων που έλαβαν χώρα την Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου στο νότιο τμήμα της Τρίπολης. Οι συγκρούσεις σχετίζονται με την εδαφική υπεροχή ενόψει των εκλογών του Δεκεμβρίου: όποιος ελέγχει την περιοχή μπορεί να επηρεάσει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.
Η βία οδήγησε το Προεδρικό Συμβούλιο της Λιβύης, θεωρητικά «ανώτατο διοικητή» του Στρατού (θέση που αμφισβητείται, ωστόσο, από τον στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ), να παρέμβει για να ζητήσει από όλες τις εμπλεκόμενες δυνάμεις να «σταματήσουν αμέσως και να επιστρέψουν στους στρατώνες τους» μπαίνοντας σε επιφυλακή για να μην επαναληφθούν ”τέτοιες παραβιάσεις”.
Οι συγκρούσεις στην Τρίπολη φαίνεται να έχουν σταματήσει, αλλά η ένταση παραμένει υψηλή όχι μόνο στην πρωτεύουσα: σε άλλα μέρη της Τρίπολης, όπως η Ζαουίγια και η Σαμπρατάχ, οι πυροβολισμοί είναι σχεδόν καθημερινοί.
Πόλεμος για το πετρέλαιο
Οι ηγέτες της National Oil Corporation (NOC), της μόνης λιβυκής εταιρείας που παρέχει εισόδημα στη χώρα και είναι μέλος του καρτέλ πετρελαίου του ΟΠΕΚ, συγκλονίστηκαν σαν από έκρηξη βόμβας.
Ο υπουργός πετρελαίου και φυσικού αερίου της κυβέρνησης της εθνικής ενότητας της Λιβύης, Μοχάμεντ Αούν, προσπάθησε να εκθρονίσει τον Μουσταφά Σανάλα (Mustafa Sanallah) , τον επί μακρόν αντίπαλό του, για να αντικαταστήσει τον τελευταίο με τον Τζαντάλα αλ Αβκάλι, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου στην Κυρηναϊκή.
Ο Σανάλα όχι μόνο δεν παραιτήθηκε, αλλά επιβεβαιώθηκε η παραμονή στην θέση του από τον πρωθυπουργό Ντμπεϊμπά.
Ο τελευταίος φαίνεται να απολαμβάνει κάποια δημοτικότητα, χάρη στην ”νεο-περονιστική” πολιτική του που βασίζεται σε επιχορηγήσεις και παροχές.
Ο πρωθυπουργός δεν φαίνεται να έχει καμία πρόθεση να αλλάξει τη δομή της εταιρείας που παρέχει εισόδημα στη χώρα σε μια πολύ λεπτή πολιτική στιγμή: η αλλαγή τώρα θα ήταν στην πραγματικότητα πολιτική αυτοκτονία.
Εν τω μεταξύ, διαδηλωτές που συνδέονται με τους λίβυους φρουρούς πετρελαίου στην ανατολική Λιβύη (Κυρηναϊκή), πολιτοφυλακές επιφορτισμένες με την προστασία των χώρων αποθήκευσης και των πετρελαιοπηγών, εμπόδισαν τις εξαγωγές υδρογονανθράκων στην Κυρηναϊκή για μερικές ώρες.
Η κατάσταση φαίνεται να επιλύθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά το επεισόδιο προκαλεί “κακές αναμνήσεις” και μιλάει για την επισφάλεια του λιβυκού πετρελαϊκού τομέα.
Η οξυδέρκεια του Σάλεχ
Μια παλιά αλεπού της πολιτικής της Λιβύης, ο Αγκίλα Σάλεχ, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων του Τομπρούκ, έκανε ένα δικό του κόλπο.
Ο ανώτερος ηγέτης του Qubbah (και σύμμαχος στην προηγούμενη φάση του στρατηγού Χαφτάρ) υπέγραψε και παρέδωσε στον ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών, Γιαν Κούμπις, ένα σχέδιο προεδρικού νόμου (που υπογράφθηκε μόνο από αυτόν), ουσιαστικά απαράδεκτο από το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τρίπολης.
Ο στόχος είναι να «απεγκλωβιστεί» από τη μη-προώθηση της πολιτικής διαδικασίας και ταυτόχρονα να αποδοθεί η ευθύνη για την πιθανή αναβολή της ψηφοφορίας, που προφανώς δεν θέλει ο Σάλεχ, στους αντιπάλους του στην Τρίπολη.
Η σιωπή-σύμφωνη γνώμη του Κούμπις,, ενός ψηλού άνδρα δύο μέτρων με καλή εμπειρία ως απεσταλμένος του ΟΗΕ στο Λίβανο (ένα άλλο αραβικό έθνος στα πρόθυρα της αβύσσου) αλλά με πολύ λίγη επίγνωση της λιβυκής οξυδέρκειας, αναδεικνύει όλες τις δυσκολίες και πιθανώς την ανεπάρκεια του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Σλοβακίας για έναν τόσο δύσκολο ρόλο.
Αυτή η κατάσταση ώθησε τους πρέσβεις των δυτικών χωρών της ομάδας P3 + 2 (τρία μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο, συν την Ιταλία και τη Γερμανία) να δημοσιεύσουν μια δήλωση που να λέει ότι: Ναι, η Λιβύη πρέπει να πάει να ψηφίσει, αλλά όχι, δεν μπορεί να το κάνει με έναν εκλογικό νόμο γραμμένο έτσι που οδηγεί σε αντιπαράθεση.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το πρακτορείο Nova ”μια συγκεκριμένη χώρα δεν συμφώνησε με τη δήλωση και ήταν πιο ανοιχτή στην πρόταση του Σάλεχ, αλλά στη συνέχεια επικράτησε η ισορροπία”. Θα μπορούσε να είναι η Γαλλία, η οποία ανέκαθεν κρατούσε το πόδι της προς τις δύο κατευθύνσεις στη Λιβύη;
Όπως και να έχει, η κατάσταση στη Λιβύη σήμερα έχει ως εξής: αυτοί που βρίσκονται σήμερα στην εξουσία λένε ότι είναι υπέρ της ψηφοφορίας, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία πρόθεση να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Και η διεθνής κοινότητα καλό θα ήταν να μην ξεγελαστεί.
Η μερική “επιστροφή¨ της Ελλάδας
Μετά την “έκπληξη” που ακολούθησε την υπογραφή του (παράνομου) Τουρκο-Λιβυκού συμφώνου για τα μεταξύ τους θαλάσσια σύνορα (που μοιράζουν μεταξύ τους τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ), η Ελλάδα επαναδραστηριοποιήθηκε στην Λιβύη, μια χώρα με την οποία έχει μακροχρόνιους δεσμούς. Έτσι ο Έλληνας ΥΠΕΞ επισκέφθηκε μια φορά την Τρίπολη και δύο την Βεγγάζη.
Στην Τρίπολη ξανάνοιξε η πρεσβεία,στην Βεγγάζη, πρωτεύουσα της Κυρηναϊκής, επαναλειτούργησε το Ελληνικό Προξενείο στις 5 Ιουλίου 2021, επαναλειτούργησε η Ελληνική Κοινότητα επίσης,όπως και το Ελληνικό σχολείο που εδρεύει στο χώρο του Ευρωπαϊκού σχολείου.
Η απομείνασα μικρή Ελληνική Κοινότητα στην Βεγγάζη επιβίωσε τελικά ως οντότητα. Τούτο το τελευταίο με συγκινεί ιδιαίτερα, δεδομένου ότι , εγώ και ο αδελφός μου έχουμε κάνει μιάμισυ σχολική χρονιά στο Ελληνικό Σχολείο Βεγγάζης μεταξύ 1965-1967 και μαζί με τους γονείς μας ήμασταν μέλη της Ελληνικής Κοινότητας.