Το πολιτικό αδιέξοδο στη Λιβύη φέρνει εκ νέου στο προσκήνιο το διπλωματικό επεισόδιο που έλαβε χώρα την Πέμπτη στην Τρίπολη με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια.
Όπως αναφέρεται σε ανάλυση του Reuters, όσο διαιωνίζεται το αδιέξοδο υφίσταται ο κίνδυνος επανέναρξης του εμφυλίου πολέμου, με τη διπλωματία να έχει βαλτώσει, πολιτικούς να εμποδίζουν την πορεία προς τις εκλογές και στρατιωτικούς ηγέτες όπως ο Χαλίφα Χαφτάρ της ανατολικής Λιβύης να απειλούν.
Μία κίνηση από δυνάμεις που πρόσκεινται στην κυβέρνηση της Τρίπολης αυτή την εβδομάδα, που μπλόκαραν συνάντηση νομοθετικού σώματος, ένας «γύρος» σκληρών συγκρούσεων τον Αύγουστο και οι προειδοποιήσεις του Χαφτάρ για νέο πόλεμο υπογραμμίζουν όλους τους κινδύνους.
Με τον νέο απεσταλμένο του ΟΗΕ Αμπντουλαγέ Μπαθιλί να προειδοποιεί αυτή την εβδομάδα πως «κάποιοι θεσμικοί παίκτες παρεμποδίζουν ενεργά την πρόοδο προς τις εκλογές», οι προοπτικές για πραγματικές κινήσεις προς έναν ειρηνευτικό συμβιβασμό φαντάζουν μικρές.
«Κανείς δεν μιλά πλέον για εκλογές. Το παιχνίδι που κάνουν οι πολιτικοί ηγέτες είναι πάντα για παρεμπόδιση. Είναι τακτικές καθυστέρησης» είπε ο Οτμάν Γκατζίτζι, πρώην επικεφαλής εκλογικής επιτροπής.
Στην Τρίπολη πολλοί φοβούνται ότι το συνεχιζόμενο αδιέξοδο αυξάνει τον κίνδυνο βίας, που έχει αναζωπυρωθεί πολλές φορές στην πρωτεύουσα φέτος και πάντα εμπεριέχει τον κίνδυνο ευρύτερης σύγκρουσης. «Η κρίση κυρίως παρατείνεται επειδή αυτοί στην εξουσία υπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα, όχι των Λίβυων» είπε ο Αντέλ αλ Σεΐχ, 39 ετών, καταστηματάρχης στην Τρίπολη. Οι δίκαιες εθνικές εκλογές είναι η μόνη λύση, είπε, «αλλιώς δεν θα έχουμε σταθερή χώρα και σίγουρα θα έχουμε κι άλλους πολέμους» πρόσθεσε.
Η προοπτική περαιτέρω συγκρούσεων δεν θα προκαλούσε μόνο δεινά για τους απλούς Λίβυους: Το διακύβευμα είναι μεγάλο και σε διεθνές επίπεδο. Ο πόλεμος θα σήμαινε ένα νέο θέατρο τριβών μεταξύ Ρωσίας και Δύσης στη Μεσόγειο, περικοπές στην ημερήσια παραγωγή των 1,2 εκατ. βαρελιών πετρελαίου ημερησίως της Λιβύης κατά τη διάρκεια παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, περιθώρια ανάπτυξης για ισλαμιστές εξτρεμιστές και «καύσιμο» για μια νέα μεταναστευτική κρίση.
Λίγες γενικευμένες συγκρούσεις έχουν σημειωθεί από την κατάπαυση πυρός του 2020, με την οποία έλαβε τέλος η τελευταία επίθεση του Χαφτάρ στην Τρίπολη- την κορύφωση ετών διχασμού μεταξύ διαφορετικών παρατάξεων που αναδείχθηκαν κατά την υποστηριζόμενη από το ΝΑΤΟ εξέγερση του 2011 και τον χωρισμό σε Ανατολή και Δύση το 2014.
Εμπόδια
Εκ πρώτης όψεως, το πολιτικό αδιέξοδο της Λιβύης φαίνεται να καθορίζεται από διαφωνίες σχετικά με το Σύνταγμα, τους κανόνες για μελλοντικές εκλογές, τον διαμοιρασμό του πλούτου και τη μορφή μιας μεταβατικής κυβέρνησης.
Ωστόσο πολλοί Λίβυοι υποψιάζονται πως πίσω από τη «βιτρίνα» της υποστήριξης της κάθε παράταξης προς τις εκλογές, καμία από αυτές δεν ενδιαφέρεται για μακροπρόθεσμη λύση, επειδή όλες επωφελούνται από το προβληματικό status quo.
Οι εθνικές εκλογές θα εξαφάνιζαν τις περισσότερες από τις αντιμαχόμενες πολιτικές δυνάμεις που κυριαρχούν στη Λιβύη εδώ και χρόνια διχασμού μεταξύ θεσμών, πολέμου και ασταθούς ειρήνης.
Στην Τρίπολη ο πρωθυπουργός Αμπντουλχαμίντ αλ Ντμπεϊμπά ηγείται της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, που ανέλαβε πέρυσι μέσω μιας διαδικασίας με τη στήριξη του ΟΗΕ, προκειμένου να επιβλέψει μια σύντομη μετάβαση η οποία προοριζόταν να οδηγήσει σε εκλογές πέρυσι. Υπενθυμίζεται πως η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υποστηρίζεται από την Τουρκία, η οποία έχει υπογράψει μαζί της συμφωνίες για έρευνες για υδρογονάνθρακες, «πατώντας» πάνω στο παράνομο και άκυρο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης υποχρεούται να μην υπογράφει νέες συμφωνίες
Η απευθείας πρόσβαση της κυβέρνησής του σε έσοδα από το πετρέλαιο μέσω της Κεντρικής Τράπεζας και οι δαπάνες σε projects που διαχειρίζονται πολιτικοί σύμμαχοι έχουν προκαλέσει επανειλημμένες κατηγορίες για μεγάλης κλίμακας διαφθορά, κάτι που ο Ντμπεϊμπά αρνείται.
Το λιβυκό κοινοβούλιο, στην ανατολική Λιβύη, δεν δέχεται τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης, καθώς οι περσινές εκλογικές διαδικασίες κατέρρευσαν εν μέσω διαφωνιών για τους κανόνες. Το κοινοβούλιο υποστηρίζει μια άλλη κυβέρνηση, υπό τον Φάτι Μπασάγκα. Ωστόσο και η θητεία του κοινοβουλίου (που απορρίπτει τις συμφωνίες μεταξύ της Άγκυρας και της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας) έληξε πριν από χρόνια, και οι επικριτές του προέδρου του, Αγκίλα Σάλεχ, τον κατηγορούν πως χρησιμοποιεί τους νομοθετικούς κανόνες για να βγάζει νόμους με σκοπό την αύξηση της ισχύος του, κάτι που ο ίδιος αρνείται.
Ένα άλλο νομοθετικό σώμα, το Υψηλό Πολιτειακό Συμβούλιο, η νομιμότητα του οποίου προκύπτει από μια εκλογική αναμέτρηση το 2012 και μια πολιτική συμφωνία που δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως, αμφιταλαντεύεται ως προς τα ζητήματα, απομακρύνοντας ακόμα πιο πολύ τις προοπτικές μιας συμφωνίας.
Απειλές
Ωστόσο ακόμα και αν οι ελίτ παρουσιάζονται απρόθυμες να διαταράξουν το status quo μέσω ενός μακροπρόθεσμου πολιτικού συμβιβασμού, δεν υπάρχει εγγύηση πως δεν θα το διαταράξουν παίρνοντας ξανά τα όπλα.
Ο Χαφτάρ παραμένει εδραιωμένος στην ανατολική και τη νότια Λιβύη και οι πρόσφατες ομιλίες του, στις οποίες φαίνεται να απειλεί με νέο πόλεμο αν συνεχιστεί το πολιτικό αδιέξοδο, δείχνουν πως επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή του στην πρωτεύουσα.
«Διεξάγουμε την αποφασιστική μάχη για απελευθέρωση, όποιο και αν είναι το τίμημα και όσο κι αν χρειαστεί» είπε στις 31 Οκτωβρίου, προσθέτοντας πως διεφθαρμένοι ηγέτες που δεν κατονομάστηκαν «δεν θα αποφύγουν την τιμωρία- οι ένοπλες δυνάμεις δεν θα το επιτρέψουν».
Στην ίδια την Τρίπολη και το υπόλοιπο βορειοδυτικό τμήμα, δύο χρόνια κατάπαυσης πυρός έχουν διαταράξει τον στρατιωτικό συνασπισμό που απέκρουσε την επίθεση του Χαφτάρ. Αυτό φάνηκε τον Αύγουστο, όταν αντίπαλες φράξιες πολέμησαν μεταξύ τους στη χειρότερη μάχη στην πρωτεύουσα εδώ και χρόνια, καθώς ο Μπασάγκα προσπαθούσε να μπει στην πόλη. Ο ίδιος γύρισε πίσω και ομάδες που πρόσκεινται σε αυτόν εκδιώχθηκαν από την Τρίπολη, αφήνοντας τον Ντμπεϊμπά πιο εδραιωμένο εκεί.
Οι πρόσφατες συγκρούσεις στην Τρίπολη έχουν επιτρέψει σε μια ισχυρή παράταξη να εδραιωθεί στην περιοχή, μα οι αντίπαλοί της υπάρχουν ακόμα και θα μπορούσαν να προσπαθήσουν ξανά. Με τις τουρκικές δυνάμεις να είναι ακόμα παρούσες γύρω από την Τρίπολη και ικανές να αντιμετωπίσουν μεγάλες επιθέσεις με πλήγματα από drones, οι μάχες μεταξύ αντιμαχόμενων ομάδων στα βορειοδυτικά αποτελούν τη πιο πιθανή «σκανδάλη» για οποιαδήποτε ευρύτερη σύγκρουση με εμπλοκή του Χαφτάρ.
Με πληροφορίες από Reuters