Μαρία Φιλοπούλου: Νομίζω ότι η ύπαρξη μας είναι μια λεπτή ισορροπία

«... Ζωγραφίζω βιωμένους προσωπικούς παραδείσους, την ευτυχία, την χαλάρωση, την ένωση με τη φύση, τον ερωτισμό που νιώθουμε οι λουομένοι μέσα στο νερό, ένα ευτυχές μεσοδιάστημα που μπορεί να προηγηθεί ή να έπεται μιας δύσκολης ή δυσάρεστης εμπειρίας. Νομίζω ότι η ύπαρξη μας είναι μια λεπτή ισορροπία, της επίγνωσης ότι ευτυχισμένες στιγμές είναι πολύτιμες και πρέπει να τις αναγνωρίζουμε και να τις εκτιμάμε. Ζωγραφίζω λοιπόν, τα σύνορα της ευτυχίας, απομονωμένης από το πριν και το μετά δεν υπάρχει χρόνος μόνο τόπος....». 

Δεκατέσσερις ζωγραφικές συνθέσεις κυρίως μεγάλων διαστάσεων και ένα γλυπτό, που έχουν φιλοτεχνηθεί από το 1986 έως το 2016, με άλλα λόγια, μια ιχνηλάτηση της διαδρομής της από τα έτη των σπουδών της στο Παρίσι μέχρι την ωρίμανσή της, με ενδιάμεσους σταθμούς τις ενότητες που την απασχόλησαν: εσωτερικοί χώροι, θερμοκήπια, παραλίες, καταρράκτες και κολυμβητές.

O τίτλος της έκθεσης «Προσωπικοί Παράδεισοι», με έργα της από τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου καθώς και από ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές, που παρουσιάζεται στον χώρο «16 Φωκίωνος Νέγρη», παραπέμπει στην σχέση της ζωγράφου με την αναζήτηση της ορατής ή της αόρατης στέγης που θα την κάνει να αισθανθεί ασφάλεια και γαλήνη. Όπως κι εμείς, όταν η τρυφερή, σχεδόν ανεξήγητη οικειότητα των ιστοριών της αγγίζει το βλέμμα, την καρδιά και το νου. 

Η Μαρία Φιλοπούλου μιλά στη HuffPost για τη σχέση της με το νερό, τα βιώματα της παιδικής ηλικίας, την ανάγκη να δημιουργεί «κλειστούς χώρους, φωλιές», τη φύση, τη λεπτή ισορροπία της ανθρώπινης ύπαρξης. 

-Ποιο ήταν το πρώτο, ουσιαστικό βήμα που «οικοδόμησε» αυτή τη βαθιά σχέση σας με το νερό;

Η καταγωγή μου είναι από την Πελοπόννησο, από την Αργολίδα και την Αρκαδία. Γεννήθηκα στην Αθήνα. Από τα παιδικά μου χρόνια, η ελευθερία μου ήταν συνδεδεμένη με τη φύση και κυρίως με τη θάλασσα. Περνούσα τις διακοπές μου (μόλις έκλεισαν τα σχολεία, μέχρι να ανοίξουν) στην Αργολίδα στο Πόρτο Χέλι, δίπλα στο νερό, με ένα ποδήλατο .

Νομίζω ότι αυτά τα βιώματα της παιδικής ηλικίας τα κουβαλάμε πάντα μαζί μας, τις μυρωδιές, τους ήχους, το φως, την θερμοκρασία.

- Τι είναι το υγρό στοιχείο για εσάς, ως άνθρωπο και καλλιτέχνη; 

Όπως στη ζωή μου, έτσι και στη ζωγραφική μου, το νερό είναι ζωτικό στοιχείο. Κατά τον Ευριπίδη, στην Ιφιγένεια εν Ταύροις, η θάλασσα ξεπλένει τα δεινά των ανθρώπων. Το νερό για μένα είναι αντίδοτο, είναι μια μικρή πατρίδα που την κουβαλάω και στην οποία μπορώ να πάω πάντα για να ξαναβρώ τον εαυτό μου. 

-Σε τι διαφέρει η παρούσα έκθεση από προηγούμενες εκθέσεις σας; Πως βιώνετε την αναμονή πριν τα εγκαίνια; 

Η έκθεση με έργα μου από την συλλογή του Σωτήρη Φέλιου στην Φωκίωνος είναι εντελώς διαφορετική από τις άλλες εκθέσεις που έχω  κάνει μέχρι τώρα.  Είναι μια αναδρομική έκθεση με χαρακτηριστικά έργα από κάθε περίοδο της δουλειάς μου, εμπεριέχει έργα από τότε που ήμουνα φοιτήτρια μέχρι σήμερα. Η ιδέα ξεκίνησε μετά την τιμητική πρόσκληση του Σωτήρη Φέλιου να εκθέσω τα έργα της συλλογής του: Στρογγυλή σκάλα, από την περίοδο με τις σιδερένιες σκάλες υπηρεσίας, κολυμβητές κάτω από το νερό, δύο έργα μεγάλα από την έκθεση με τους καταρράκτες, Μύστες και Ροή, και ένα μικρό πορτραίτο από τα σπουδαστικά μου χρόνια. Εμπλούτισα την έκθεση με έργα από ιδιωτικές συλλογές και από την Εθνική  Πινακοθήκη της Ελλάδας, από τις περιόδους, θάλασσες, θέα από καράβι και θερμοκήπια. Είναι για μένα εμπειρία να δω την πορεία της δουλειάς  μου 30 χρόνων .

Πάντα έχω άγχος πριν τα εγκαίνια. Αν θα γίνουν τα εγκαίνια λόγω κορονοϊού, αν θα αρέσουν τα έργα, αν θα έχει κόσμο στην έκθεση.

-Ποιο το κοινό, συνεκτικό νήμα των έργων από τη συλλογή Σωτήρη Φέλιου (από το 1986 ως το 2016) που παρουσιάζεται στην έκθεση;

Παρατηρώντας τα έργα μου από τότε που ξεκίνησα να ζωγραφίζω, είχα την ανάγκη να δημιουργώ κλειστούς χώρους, φωλιές, όπου μέσα σε αυτές αισθάνομαι ασφαλής, προστατευμένη και γαλήνια. 

- Με δεδομένο ότι η έκθεση αυτή αποτελεί μια ιχνηλάτηση στη διαδρομή σας, ποιοι κατά τη γνώμη σας είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί στην καλλιτεχνική σας πορεία; 

Στο Παρίσι τα χρόνια του σπουδών μου ψάχνοντας το φως έκανα μία σειρά με σιδερένιες τζαμαρίες του εργαστηρίου της σχολής. Γυρίζοντας στην Αθήνα έπιασα εργαστήριο ένα παλιό νεοκλασικό στο σταθμό Λαρίσης στην οδό Τροφωνίου, λουσμένο  από φως, άρχισα να ζωγραφίζω εμμονικά μια σιδερένια σκάλα υπηρεσίας και όλα τα εσωτερικά του σπιτιού.

Το ’93 μετακομίζοντας στην Κηφισιά έχοντας έναν καινούργιο χώρο για εργαστήριο, δεν ήξερα τι να ζωγραφίσω, είχα συνηθίσει να ζωγραφίζω βιωμένους χώρους, έτσι ενστικτωδώς βρέθηκα στα θερμοκήπια του Σχοινιά, εγκαταλελειμμένα τότε. Ο θόλος των θερμοκηπίων με γοήτευσε, είχε να κάνει με τις τζαμαρίες του Παρισιού.

Ασχολήθηκα μια εξαετία με τα θερμοκήπια, εκθέσεις ατομικές Αθήνα και Παρίσι. Στον Σχοινιά ξεκίνησα μια σειρά με παραλίες, όταν αισθάνθηκα ότι βγήκε κάτι προσωπικό, τις παρουσίασα το 1999 στην Ζουμπουλάκη και μια σειρά έργων με θέα από το καράβι και ταξιδιώτες στο κατάστρωμα.

Επίσης  μου αναθέσανε το ημερολόγιο της ΑΓΕΤ Ηρακλής του 1999 για την νότια Πελοπόννησο. Από το 2001 ασχολήθηκα με τους κολυμβητές, πάνω από το νερό, κάτω από το νερό, κολυμβητές ανάμεσα στα αρχαία, η ιδέα μου ήρθε από ένα ταξίδι στην αρχαία Ιεράπολη στο Παμούκαλε όπου ήταν μια πισίνα με ιαματικά νερά γύρω-γύρω πικροδάφνες λουόμενους και σπαράγματα από αρχαίες κολώνες μέσα στο βυθό το θέαμα ήτανε εντυπωσιακό για μένα και για μια επταετία πήγαινα και ζωγράφιζα εκεί. Το 2011 εκθέτω στην Ζουμπουλάκη σειρά από έργα πάνω σε καταρράκτες από τη Σαμοθράκη, μέρος θεών, ακολουθούσαν εκθέσεις στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στην Κωσταντινούπολη και τα τελευταία έργα είναι πάνω σε γυμνά λουόμενους και σε δυνατές αντανακλάσεις του φωτός πάνω στη θάλασσα.

- Τι θέλετε να πουν όσοι δουν τα έργα της έκθεσης; Σας ενδιαφέρει η εμπορική της επιτυχία;

Θα ήθελα να χαρούν και οι θεατές τους δικούς  μου παραδείσους, αν είναι δυνατόν να συμμετέχουν σ´ αυτούς. Η έκθεση δεν έχει εμπορικό χαρακτήρα. Τα έργα ανήκουν στην συλλογή του Σωτήρη Φέλιου σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. 

-Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι βιοποριστεί ένας καλλιτέχνης από τη δουλειά του στην Ελλάδα του σήμερα; 

Πιστεύω αν ένας καλλιτέχνης είναι δοσμένος στη δουλειά του και την παρουσιάζει συχνά, μπορεί να βιοποριστεί απ’ αυτήν, άλλες εποχές πιο εύκολα κι άλλες λιγότερο.

-Ποιο είναι το επόμενο μεγάλο σας project;

Μόλις ολοκληρώσω την καινούργια μου εικαστική πρόταση, ενότητα δουλειάς, θα την παρουσιάσω στην Αθήνα καταρχήν και μετά στο εξωτερικό.

-Γιατί επιλέξατε να τιτλοφορήσετε την έκθεση «Προσωπικοί παράδεισοι»; Πως μπορούμε να διατηρήσουμε τους προσωπικούς μας παραδείσους όταν «βαλλόμεθα» από τον κορονοϊό, την ελληνοτουρκική κρίση και τόσα άλλα;

Παρατηρώντας τη δουλειά μου τα τελευταία 30 χρόνια βλέπω ότι έχω ανάγκη από μια φωλιά για να ελευθερωθώ, να εκφραστώ, να βγάλω ό,τι πιο θετικό έχω. Αυτός ο κλειστός χώρος με ανοίγματα, είναι ο προσωπικός μου παράδεισος, ο τόπος που αισθάνομαι προστατευμένη και γαλήνια.