Το 2021 ήδη, ελάχιστο καιρό μετά τα πρωτόγνωρα για τον δυτικό κόσμο lockdowns εξαιτίας της νόσου Covid-19, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρατήρησε μεγάλη αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών. Σε κάποιες χώρες η αύξηση αυτή ήταν δραματική και έφτασε το 40%, ενώ ο μέσος όρος παγκοσμίως κινήθηκε μεταξύ 25 και 33%!
Θορυβημένος, ο Π.Ο.Υ. χαρακτήρισε αυτή την επονείδιστη τάση “σκιώδη πανδημία” και έκρουσε κώδωνα κινδύνου, αφού ακόμη και πριν από την Covid19, τα σχετικά στατιστικά ήταν τελείως αποκαρδιωτικά.
Σύμφωνα με όλες τις έρευνες, κατά μέσο όρο, το 30% των γυναικών παγκοσμίως, σχεδόν μια στις τρεις, έχει πέσει θύμα σεξουαλικής ή άλλης μορφής έμφυλης βίας στη ζωή τους. Πάνω από μία στις τέσσερις γυναίκες ηλικίας από 15 έως 49 ετών στον κόσμο έχουν δεχθεί κάποιας μορφής βία εντός της σχέσης τους. Στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό είναι στο 22%, αλλά στη Νοτιοανατολική Ασία φτάνει το ανατριχιαστικό 33%! Ένα 6% του γυναικείου πληθυσμού στον πλανήτη (δηλαδή σχεδόν 240.000.000 γυναίκες!) έχει δεχθεί κάποιας μορφής σεξουαλική βία από άτομο άγνωστο ή εκτός σχέσης τους. Το 38% των φόνων γυναικών διαπράττονται από νυν ή πρώην συντρόφους τους.
Η λίστα προχωρά από το ένα σοκαριστικό στατιστικό στο άλλο. Και όλα αναδεικνύουν μια ντροπιαστική για το ανθρώπινο γένος πραγματικότητα. Η οποία, δυστυχώς, δεν αφορά μόνον κοινωνίες που γαλουχούνται εδώ και αιώνες με τη βαθύτατα στρεβλή πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι παιδιά ενός κατώτερου θεού. Αφορά και τις θεωρητικά προηγμένες χώρες. Χώρες που, στα χαρτιά, ενστερνίζονται πλήρως τις θεμελιώδεις αρχές του δυτικού πολιτισμού, στις οποίες κεντρική θέση έχει η a priori παραδοχή ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι δεδομένη και ισότιμη για όλους, ασχέτως φύλου ή άλλων γενετικών χαρακτηριστικών.
Το φαινόμενο είναι σε έξαρση και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με την αποτρόπαια περίπτωση της 28χρονης Κυριακής Γρίβα, που δολοφονήθηκε από τον πρώην σύντροφό της έξω από το Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων, να αναδεικνύει με τραγικό τρόπο την επιτακτική ανάγκη για μια νέα, πιο σφαιρική και, κυρίως, μεθοδευμένη και πρακτική προσέγγιση στο πρόβλημα.
«Πολυπαραγοντικό πρόβλημα η εφηβική εγκληματικότητα»
Παράλληλα, σειρά ερευνών, δείχνει μια σχέση μεταξύ πανδημίας και όχι απλώς ενδοσχολικής αλλά εν γένει εφηβικής εγκληματικότητας στη χώρα μας, αλλά και αλλού στην Ευρώπη. Τα πρώιμα συμπεράσματα αυτών των μελετών αποδίδουν το -επίσης εξαιρετικά ανησυχητικό- φαινόμενο στην υπερέκθεση των παιδιών μικρής και προεφηβικής ηλικίας στην τοξικότητα του διαδικτύου, κατά τη διάρκεια των lockdowns και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Φυσικά, αυτή η σύνδεση δεν είναι αιτιώδης, αλλά συνάφειας. Όπως συμβαίνει και με τη βία κατά των γυναικών, για την οποία ο ΠΟΥ απαριθμεί πάνω από 35 παραμέτρους που συμβάλλουν στην εμφάνιση και την εξάπλωσή της, έτσι και η εφηβική εγκληματικότητα, εντός ή εκτός σχολείου, είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Έχει, επίσης κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά και αρκετά ακόμη αίτια.
Η σταθερή χειροτέρευση του βιοτικού επιπέδου, αλλά και του δείκτη αισιοδοξίας των Ευρωπαίων μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία -λόγω, αρχικά, προβλημάτων στη μεταφορική αλυσίδα και στη συνέχεια πληθωρισμού, αύξησης των επιτοκίων, ενεργειακής φτώχειας, μείωσης της αγοραστικής δύναμης, γενικότερης ανασφάλειας κ.ο.κ.- μοιάζει να είναι εξέχουσας σημασίας μεταξύ αυτών των αιτίων. Κι αυτό επειδή καλλιεργεί συνθήκες κοινωνικής αποσταθεροποίησης και, βεβαίως, ενισχύει τις ακραίες φωνές κάθε είδους, όπως επίσης και τον ευρωσκεπτικισμό εν γένει.
Τι σημαίνουν όλα τα πιο πάνω; Ότι πέρα από τις όποιες πρωτοβουλίες είναι απαραίτητες και στα δύο αυτά θέματα σε εθνικό επίπεδο -με την κυβέρνηση της ΝΔ να δείχνει άμεσα αντανακλαστικά, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας- η επιστροφή της Ε.Ε. σε πολιτικές με κοινωνικό πρόσημο και γνώμονα τον απλό Ευρωπαίο πολίτη, είναι πιο απαραίτητες από ποτέ.
Τέτοιου είδους φαινόμενα γνωρίζουν πάντοτε έξαρση σε κλίμα όπως αυτό που περιγράψαμε πιο πάνω: μείωσης πραγματικών εισοδημάτων, απαισιοδοξίας, οικονομικής περιθωριοποίησης, αναγκαστικής υποχρηματοδότησης θεμελιωδών παροχών, όπως είναι η παιδεία, η πρόσβαση σε αποτελεσματικές υποστηρικτικές δομές, το κοινωνικό κράτος κ.λπ.
Είναι και αυτό ένα από τα κομβικά επίδικα των προσεχών Ευρωεκλογών. Η Ε.Ε. οφείλει να αρχίσει να λειτουργεί προς όφελος, πρωτίστως, των Ευρωπαίων πολιτών. Να συναισθάνεται τα πραγματικά τους προβλήματα και να δίνει πρακτικές και άμεσες λύσεις σ’ αυτά. Και το νέο Ευρωκοινοβούλιο θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Μιχάλης Αγγελόπουλος
Δικηγόρος - Υποψήφιος Ευρωβουλευτής Ν.Δ.