Ο ηγούμενος προέρχεται από την τάξη των μοναχών της μονής που υπηρετεί. Πριν αναλάβει αυτόν τον ρόλο, έχει περάσει αρκετό καιρό μαζί με όλους τους μοναχούς. Εξάλλου, βασική προϋπόθεση για να μπορεί κάποιος να θέσει υποψηφιότητα ως ηγούμενος, είναι να έχει διατελέσει τουλάχιστον 10 χρόνια μοναχός. Οι διαδικασίες ανάδειξης του ηγούμενου της μονής έχουν απόλυτα δημοκρατικό χαρακτήρα. Διεξάγονται εκλογές και όλα γίνονται με διαφανή τρόπο, ενώ δε δίνεται κανενός τύπου δαχτυλίδι διαδοχής.
Ποιος έχει δικαίωμα ψήφου για την εκλογή του ηγούμενου και πώς γίνεται η διαδικασία ανάδειξής του;
Η ημερομηνία της εκλογής του ηγούμενου ανακοινώνεται 5 ημέρες πριν από τη διαδικασία των εκλογών.
- Πραγματοποιείται μυστική ψηφοφορία για την εκλογή.
- Δικαίωμα ψήφου έχουν οι μοναχοί που έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 6 χρόνια μοναχικού βίου.
- Οι 2 υποψήφιοι που θα πλειοψηφήσουν τίθενται σε νέα μυστική ψηφοφορία.
- Ο υποψήφιος που θα πάρει τις περισσότερους ψήφους, εκλέγεται ηγούμενος.
- Σε περίπτωση ισοψηφίας γίνεται κλήρωση.
Σε περίπτωση ένστασης για τη διαδικασία, αυτή μπορεί να υποβληθεί στην Ιερά Κοινότητα εντός 5 ημερών από την ανακοίνωση του αποτελέσματος. Αν η Ιερά Κοινότητα δεχθεί την ένσταση, επαναλαμβάνεται η διαδικασία εκλογής. Στη συνέχεια, το αποτέλεσμα που προκύπτει, αποστέλλεται από την Επιτροπή και τη Γεροντία στην Ιερά Κοινότητα προς επικύρωση.
Ο ηγούμενος πρέπει να έχει αναλάβει τα καθήκοντά του μέσα σ’ ένα μήνα από την ανακοίνωση του αποτελέσματος.
- Η θητεία του είναι ισόβια αλλά έχει δικαίωμα να παραιτηθεί αν το επιθυμεί
Τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της διαδικασίας ανάδειξης του ηγούμενου είναι τα εξής :
Είναι εκ των πραγμάτων αυθεντικός, καθώς τον γνωρίζουν όλοι οι υπόλοιποι μοναχοί ως προς τον χαρακτήρα, το ήθος, τις δεξιότητες και τις ικανότητές του, χάρη στη μακρόχρονη συναναστροφή μαζί τους.
Ο υποψήφιος ηγούμενος – ηγέτης έχει συνολική εικόνα για την οργανωτική δομή της μονής και τους ανθρώπους που την απαρτίζουν.
Γνωρίζει όλους τους μοναχούς προσωπικά χάρη στη πολυετή συμβίωση και συνεργασία μαζί τους.
Έχει ξεκινήσει από τις χαμηλές βαθμίδες ως δόκιμος και στη συνέχεια αναδείχθηκε μοναχός.
Ως μοναχός είχε αναλάβει να διεκπεραιώσει πολλά διακονήματα και γνωρίζει τη φύση και τις ανάγκες της δουλειάς.
Η δομή είναι τέτοια που ο ηγούμενος αναδεικνύεται από τον πυρήνα της μονής.
Μπορεί να παρακολουθεί την εκτέλεση και υλοποίηση των εργασιών – διακονημάτων, γιατί μπορεί να έχει άποψη χάρη στην εμπειρία και την τεχνογνωσία του. (Leading from the front).Δε χρειάζεται χρόνο για να μάθει τα δεδομένα της μονής και μπορεί σύντομα να βάλει ρεαλιστικούς και πραγματοποιήσιμους μακροπρόθεσμους στόχους.
Μέσα από την πνευματικότητα που έχει αναπτύξει, έχει υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη (EI) και κατανοεί τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων μοναχών.
Ο ηγούμενος για να εκλεγεί πρέπει να έχει :
χρηστό ήθος
σταθερή ευσέβεια
ανεπίληπτη διαγωγή
εκκλησιαστική µόρφωση
εγκύκλιο παιδεία
διοικητική ικανότητα
ηλικία τουλάχιστον 40 ετών
συνεχή παρουσία στο Άγιο Όρος (προτιμάται εκείνος που έχει εγγραφεί στη μονή πριν από 10 χρόνια)
δεν πρέπει να έχει καταδικαστεί για κατάχρηση μοναστηριακής περιουσίας
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί από την αδελφότητα της μονής πως δεν υπάρχει μεταξύ των αδελφών της κάποιος υποψήφιος µε τα προσόντα που ορίζει ρητά ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους, τότε επιτρέπεται να προσκληθεί οποιοσδήποτε μοναχός μέσα από το Άγιο Όρος που θεωρείται κατάλληλος για Ηγούμενος της Μονής.
Ο ηγούμενος, ως πνευματικός πατέρας, ασκεί µόνος του την πνευματική εξουσία.
Επιβλέπει την ψυχική κατάσταση των μοναχών, προλαμβάνει κάθε εκτροπή τους από τους κανόνες και τους νουθετεί µε τη διδασκαλία και την υποδειγματική του ζωή. Οι μοναχοί οφείλουν σεβασμό και υπακοή προς τον ηγούμενο.
Από το βιβλίο “Ο Μοναχός που έγινε CEO” - 1000 χρόνια Αθωνικό Management