Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο νοσεί βαριά. Υποφέρει από αγκυλώσεις και ιδεολογικές στρεβλώσεις δεκαετιών που το υποβαθμίζουν και δεν το αφήνουν να διαδραματίσει τον ρόλο του. Το Πανεπιστήμιο δεν είναι μόνο ο κατεξοχήν μηχανισμός κοινωνικής κινητικότητας, αλλά πρέπει να είναι ένας από του βασικούς μοχλούς κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, όπως ακριβώς συμβαίνει στις ανεπτυγμένες χώρες.
Αντί γι αυτό, έχουμε ένα υποχρηματοδοτούμενο, μεγάλο για τα δεδομένα της χώρας μας μεγέθους και αναποτελεσματικό σύστημα δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, μετρίων επιδόσεων, που η γνώση που παράγεται δεν μετουσιώνεται σε προϊόντα και υπηρεσίες δηλαδή δεν παράγει κοινωνικό πλούτο, όπως οφείλει.
Ως χώρα οφείλουμε να σχεδιάσουμε τον ρόλο που θέλουμε να διαδραματίσει η ανώτατη εκπαίδευση με ορίζοντα δεκαετίας τουλάχιστον και να ακολουθήσουν οι όποιες νομοθετικές παρεμβάσεις. Επιπλέον είναι κρίσιμο, να θεσμοθετήσουμε το πλέγμα των ανεξάρτητων αρχών που θα διασφαλίσουν ότι ο σχεδιασμός αυτός δεν θα ακυρωθεί από την ιδεολογική προσέγγιση της εκάστοτε κυβέρνησης. Δεν μπορεί για παράδειγμα η κατανομή του διαθέσιμης δημόσιας χρηματοδότησης κάθε ΑΕΙ να αποτελεί δικαιοδοσία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας. Ούτε κατά την γνώμη μου η ίδρυση ή η κατάργηση ΑΕΙ χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας ανεξάρτητης αρχής. Το Πανεπιστήμιο πρέπει να είναι αυτοδιοίκητο, αλλά να λογοδοτεί για την αποτελεσματική χρήση των κοινωνικών πόρων που χρησιμοποιεί. Αυτό δεν εξασφαλίζεται από τον ασφυκτικό του εναγκαλισμό από Υπουργείο Παιδείας, αλλά από την ανεμπόδιστη λειτουργία του μέσα σε ένα θεσμικό πλαίσιο κανόνων, που η αυστηρή τους τήρηση επαφίεται σε ανεξάρτητες αρχές. Δεν ανακαλύπτω τον τροχό, αλλά αναφέρομαι στο κυρίαρχο μοντέλο της θεσμικής συγκρότησης της ανώτατης εκπαίδευσης στις προηγμένες χώρες.
Και δυστυχώς αυτό είναι το σημείο στο οποίο κατά την γνώμη μου ανάγονται όλες οι κακοδαιμονίες που μαστίζουν τα ΑΕΙ της χώρας μας, με προεξάρχουσα σήμερα την ενδημική βία στους χώρους των πανεπιστημίων. Η αδιαμεσολάβητη δημοκρατία που είναι η σημαία ακροαριστερών ομάδων που δρουν εντός και εκτός πανεπιστημίων, εχθρεύεται τους κάθε είδους θεσμούς τους οποίους και επιδιώκει να ανατρέψει καθώς αποτελούν βασικό πυλώνα της αστικής δημοκρατίας. Γι αυτές τις ομάδες το ζητούμενο είναι η άμεση δημοκρατία, όπου οι πλειοψηφίες επιβάλουν την θέλησή τους στους υπόλοιπους. Βέβαια, το μεγάλο θέμα ότι η νομιμοποίηση της πλειοψηφίας προαπαιτεί κάποιου είδους θεσμικής κατοχύρωσης, δεν το έχουν λύσει ακόμη, αλλά φαντάζομαι ότι θεωρούν ότι θα το αντιμετωπίσουν όταν έρθει με το καλό η ώρα. Οι υπόλοιποι γνωρίζουμε βέβαια ότι όταν έρθει εκείνη η ώρα, όλες οι ελευθερίες και εγγυήσεις του αστικού κράτους θα έχουν καταργηθεί, ακόμη (κυρίως ίσως) και για αυτούς του επιδίωξαν αυτή την εξέλιξη.
Εν τω μεταξύ η μανιχαϊστική διάκριση συνοδοιπόρων και αντιπάλων, με τον διχαστικό μανδύα του ταξικού αγώνα, οδηγεί στην εργαλειοποίηση της βίας. Η διάπραξη αξιόποινων πράξεων μετασχηματίζεται στο μυαλό ορισμένων σε πολιτική πράξη και παύει να είναι παρανομία. Και επιπλέον η ανοχή των υπόλοιπων, εκλαμβάνεται ως de facto νομιμοποίηση τους. Αυτή η πολιτική κουλτούρα, εντός κοινοβουλίου εκδηλώνεται με την απαξίωση των θεσμών που αποτελούν την προστασία του πολίτη, την καθεστωτική και διχαστική, εμφυλιοπολεμική ρητορική και πρακτική. Εντός των πανεπιστημιακών χώρων με την προσπάθεια εγκαθίδρυσης ενός ιδιότυπου καθεστώτος τρομοκρατίας από εκείνους τους ελάχιστους, που υπό τον μανδύα του περιβόητου ακαδημαϊκού ασύλου, επιχειρούν να φιμώσουν την τεράστια πλειοψηφία.
Το κενό όμως που έχει δημιουργήσει η απουσία της έννομης τάξης, εξαιτίας του θεσμικού πλαισίου και της εργαλειοποίησης της βίας από τις ακροαριστερές κυρίως και δευτερευόντως από τις αναρχικές ομάδες, όπως ήταν φυσικό έσπευσαν να γεμίσουν και κάθε είδους παραβατικά και εγκληματικά στοιχεία. Όταν ήμουν φοιτητής για παράδειγμα, ήταν κοινό μυστικό ότι στις φοιτητές εστίες του πανεπιστημίου στο οποίο σπούδαζα γινόταν εμπόριο ναρκωτικών, ακόμη και όπλων, καθώς εκεί φιλοξενούνταν και μέλη της PLO.
Αυτή η κατάσταση ανοχής της ακραίων καταστάσεων εντός και εκτός πανεπιστημιακών χώρων δεν μπορεί να συνεχιστεί γιατί εγκυμονεί τον κίνδυνο η ακτιβιστική βία να μετεξελιχθεί σε εξτρεμιστική βία. Τα παρακμιακά και αντιφατικά ιδεολογήματα, δεν αφορούν το ελληνικό πανεπιστήμιο, το οποίο πρέπει να αφεθεί ελεύθερο να επιτελέσει τον ρόλο του. Σε κάθε περίπτωση το ελάχιστο που πρέπει να συμβεί άμεσα, είναι η κατάργηση της περιβόητης διάταξης για το ακαδημαϊκό άσυλο, που καθιστά τους πανεπιστημιακούς χώρους άβατο παρανομίας. Σε ένα μεγάλο πανεπιστήμιο όπως το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ, ανά πάσα στιγμή βρίσκονται στους χώρους του περί τα 10.000 άτομα. Είναι λογικό να ισχυριζόμαστε ότι «η Δημοκρατία δίνει όλα τα μέσα για να επιλύονται οι διαφορές μεταξύ τους», ή ότι την ασφάλειά τους μπορεί να εγγυηθεί «το ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα»; Σε ποια χώρα του κόσμου συμβαίνει αυτό; Οι χωρίς νόημα καταδίκες των έκνομων ενεργειών όχι μόνο δεν προσφέρουν το παραμικρό, αλλά απουσία ουσιαστικής αντίδρασης, ενισχύουν την αίσθηση νομιμοποίησης των ακτιβιστικών ενεργειών πολιτικής βίας.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο αξίζει και μπορεί καλύτερα. Το δημόσιο και ιδιωτικό πανεπιστήμιο οφείλουν να μετατρέψουν την χώρα μας σε διεθνές κέντρο έρευνας και παροχής ανώτατης εκπαίδευσης. Η πολιτεία οφείλει να το βοηθήσει να ορθοποδήσει και να αποτελέσει ίσως τον σημαντικότερο μοχλό κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Και μπορεί να το κάνει. Γιατί πιστεύω βαθιά ότι τις πεποιθήσεις των άλλων δεν μπορούμε να τις αλλάξουμε, ούτε έχει νόημα να το προσπαθούμε, αλλά τις συμπεριφορές τους μπορούμε να τις επηρεάσουμε, δημιουργώντας το κατάλληλο πλαίσιο κανόνων.