Ο πυρήνας ενός γίγαντα αερίων εντοπίστηκε σε τροχιά γύρω από ένα μακρινό άστρο από αστρονόμους του Πανεπιστημίου του Γουόργουϊκ, παρέχοντας έτσι μια ματιά άνευ προηγουμένου στο εσωτερικό ενός πλανήτη.
Ο πυρήνας αυτός, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του βρετανικού πανεπιστημίου, έχει μέγεθος που αντιστοιχεί στον «δικό μας» Ποσειδώνα και θεωρείται πως πρόκειται για ένα γίγαντα αερίων που είτε έχασε την ατμόσφαιρά του είτε δεν κατάφερε να δημιουργήσει μία κατά τη «νιότη» του.
Η ομάδα του Τμήματος Φυσικής του πανεπιστημίου αναφέρει την ανακάλυψη στο Nature, και θεωρείται πως πρόκειται για την πρώτη φορά που παρατηρείται ο εκτεθειμένος πυρήνας ενός πλανήτη. Αυτό συνεπάγεται μια μοναδική ευκαιρία για μια ματιά στο εσωτερικό ενός πλανήτη, που μπορεί να αποδώσει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεσή του.
Σε τροχιά γύρω από ένα άστρο που θυμίζει το δικό μας, σε απόσταση περίπου 730 ετών φωτός, ο πυρήνας, ονόματι ΤΟΙ 849 b, βρίσκεται τόσο κοντά στο άστρο του που ένας χρόνος είναι μόλις 18 ώρες και η θερμοκρασία στην επιφάνειά του είναι 1.800 Kelvin (πάνω από 1.500 βαθμοί Κελσίου).
Ο ΤΟΙ 849 b βρέθηκε σε έρευνα πάνω σε άστρα από το TESS της NASA (Transiting Exoplanet Survey Satellite), με τη μέθοδο της διέλευσης (transit) – την αναζήτηση πλανητών μέσω της μικρής πτώσης φωτεινότητας ενός άστρου, που υποδεικνύει ότι ένα πλανήτης έχει περάσει από μπροστά του, διαταράσσοντας την οπτική επαφή μεταξύ του παρατηρητή και του άστρου. Βρίσκεται στην αποκαλούμενη «Ποσειδώνια Έρημο» (Neptunian Desert) – έναν όρο που χρησιμοποιείται από τους αστρονόμους για την περιοχή κοντά στα άστρα όπου σπάνια βρίσκονται πλανήτες της μάζας του Ποσειδώνα ή μεγαλύτεροι.
Το σήμα διέλευσης επιβεβαιώθηκε και εξετάστηκε περαιτέρω μέσω παρατηρήσεων από 10 τηλεσκόπια, και στη συνέχεια το αντικείμενο αναλύθηκε με το όργανο HARPS, σε ένα πρόγραμμα του οποίου ηγείται το Πανεπιστήμιο του Γουόργουϊκ, στο Αστεροσκοπείο Λα Σίλα (ESO) στη Χιλή. Όπως διαπιστώθηκε, η μάζα του αντικειμένου είναι 2-3 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του Ποσειδώνα, μα είναι επίσης απίστευτα πυκνό, με όλο το υλικό που αποτελεί τη συγκεκριμένη μάζα να βρίσκεται μέσα σε ένα αντικείμενο ίδιου μεγέθους.
«Αν και η μάζα του πλανήτη αυτού είναι ασυνήθιστα τεράστια, απέχει πολύ από τη μεγαλύτερη που ξέρουμε. Αλλά είναι η μεγαλύτερη που γνωρίζουμε σε αυτό το μέγεθος, και εξαιρετικά πυκνή για κάτι στο μέγεθος του Ποσειδώνα, που μας λέει ότι αυτός ο πλανήτης έχει μια πολύ ασυνήθιστη ιστορία. Το γεγονός πως είναι σε μια περίεργη θέση για τη μάζα του επίσης βοηθά- δεν βλέπουμε πλανήτες με αυτή τη μάζα σε τόσο μικρές τροχιακές περιόδους. Ο ΤΟΙ 849 b έχει τη μεγαλύτερη μάζα για πλανήτης γήινου τύπου- που έχει πυκνότητα αντίστοιχη της Γης- που έχουμε ανακαλύψει. Θα περιμέναμε ένας πλανήτης με τόσο μεγάλη μάζα να έχει συγκεντρώσει τεράστιες ποσότητες υδρογόνου και ηλίου όταν σχηματίστηκε, εξελισσόμενος σε κάτι παρόμοιο με τον Δία. Το γεγονός πως δεν βλέπουμε αυτά τα αέρια μας δείχνει πως πρόκειται για εκτεθειμένο πλανητικό πυρήνα. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτουμε έναν ακέραιο εκτεθειμένο πυρήνα ενός γίγαντα αερίου γύρω από ένα άστρο» είπε ο Ντέιβιντ Άρμστρονγκ, επικεφαλής συντάκτης της έρευνας.
Οι θεωρίες για τον λόγο που ο πυρήνας έχει μείνει εκτεθειμένος είναι δύο: Η πρώτη λέει πως κάποτε ήταν παρόμοιος με τον Δία, μα έχασε σχεδόν όλα του τα αέρια για διάφορους λόγους (όπως η εγγύτητα γύρω στο άστρο του, ή η σύγκρουση με κάποιον άλλο πλανήτη). Η δεύτερη είναι πως ενδεχομένως να πρόκειται για έναν «αποτυχημένο» γίγαντα αερίων: Θεωρείται πως, όταν σχηματίστηκε ο πυρήνας, μπορεί κάτι να πήγε στραβά και να μη σχηματίστηκε ποτέ ατμόσφαιρα. Αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί εάν υπήρξε κάποιο κενό στον δίσκο σκόνης από όπου σχηματίστηκε ο πλανήτης, ή εάν σχηματίστηκε αργά και ο δίσκος ξέμεινε από υλικό.