Μπορεί κανείς να ανασάνει με ανακούφιση, αφού η ραγδαία άνοδος των ακροδεξιών, ευρω-φοβικών δυνάμεων στις ευρωπαϊκές εκλογές, την οποία πολλοί είχαν προβλέψει, κάποιοι (όπως ο προεδρικός εμισάριος εξ Ουάσιγκτον Στιβ Μπάνον) είχαν ευχηθεί και πολλοί είχαν φοβηθεί, δεν πραγματοποιήθηκε.
Η ψήφος των νέων, η μεγάλη συμμετοχή και η άνοδος των Πράσινων και των Φιλελεύθερων, «έσωσαν την Ευρώπη». Οι ευρωσκεπτικιστές ενίσχυσαν την δύναμή τους, αλλά όχι στα επίπεδα που προβλεπόταν και η φιλο-ευρωπαϊκή πλειοψηφία στο νέο ευρωκοινοβούλιο είναι μεγάλη: Τουλάχιστον 504 στις 751 έδρες.
Αλλά μπορεί, επίσης, να δει τις μαύρες όψεις των αποτελεσμάτων της Κυριακής.
Το παραδοσιακό «πολιτικό κέντρο» της Ευρώπης, το Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες, συρρικνώνεται. Στις 4 από τις 6 μεγαλύτερες χώρες, Ιταλία, Γαλλία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο, την πρώτη θέση κατέκτησαν ακροδεξιά, ευρωσκεπτικιστικά κόμματα. Και στην Ουγγαρία, το ευρωπαϊκό υπόδειγμα αυταρχικού λαϊκισμού με ραγδαία υποχώρηση των θεσμών του κράτους δικαίου, ο Όρμπαν σάρωσε με 52%.
Πρόβα τζενεράλε
Η Ελλάδα, παραδόξως, βρέθηκε μακρυά από αυτό το κλίμα, έξω από τέτοιου τύπου αγωνίες. Εδώ, τα κόμματα που κατοικούν το δεξιό άκρο του φάσματος (πλην Χρυσής Αυγής) κινήθηκαν στα ίδια επίπεδα με τις προηγούμενες ευρωεκλογές, λίγο πάνω λίγο κάτω από 7%, με την «Ελληνική Λύση» του Βελόπουλου να παίρνει την θέση των ΑΝΕΛ και του ΛΑΟΣ που εξαερώθηκαν. Και η ίδια η Χρυσή Αυγή είδε την δύναμή της να μειώνεται στο μισό, από 9,4% σε 4,8%.
Οι δικές μας ευρωεκλογές πήραν χαρακτήρα πρόβας τζενεράλε των εθνικών εκλογών που θα ακολουθήσουν. Το δίλημμα διακυβέρνησης εκτόπισε όλα τα άλλα διλήμματα. Και η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες της Ευρώπης όπου η ριζοσπαστική (και, στην περίπτωσή μας, με νεοναζί καταγωγή) ακροδεξιά είδε την δύναμή της να συρρικνώνεται. Χαρακτηριστικά: Το ψηφοδέλτιο Παναγιώταρου για την περιφέρεια Αττικής, από 11,5% το 2014 βρέθηκε στο 5,5%. Και η υποψηφιότητα Κασιδιάρη στην Αθήνα από 16,1% περιορίστηκε στο 10,5%. Ακόμη και το δεδομένο ότι μεταξύ των νέων που ψήφισαν πρώτη φορά, η ΧΑ συγκέντρωσε 13,5%, όσο κι αν τρομάζει, πρέπει να συγκριθεί με το 19-20% που ήταν η δύναμή της στις αντίστοιχες ηλικιακές ομάδες το 2012.
Τελειώσαμε, λοιπόν; Μπορούμε να πανηγυρίσουμε; Το φαινόμενο ενός κόμματος, το οποίο, στα χρόνια της κρίσης, έχοντας μόλις κρυψει τις σβάστικες στην ναφθαλίνη, πέρασε από περιθωριακά ποσοστά κάτω της μονάδας σε ποσοστά σχεδόν διψήφια, πήρε την πορεία προς την παρακμή;
Στη δυτική πύλη της Αττικής
Επιστρέφω, στις γειτονιές του Ασπρόπυργου - μιας πόλης που αυτά τα χρόνια παρατηρώ από κοντά, ως υπόδειγμα των πολιτικών σεισμών που ταρακούνησαν όλη τη χώρα. Ο Ασπρόπυργος τραβηξε πρώτη φορά την προσοχή μου το 2012. Γιατί ήταν ο Δήμος που έδωσε το υψηλότερο ποσοστό στην Χρυσή Αυγή- 17%!
Ο Ασπρόπυργος είναι η δυτική πύλη της Αττικής. Μια μεγάλη σε έκταση πόλη, που απλώνεται από τα όρια της μεγάλης χωματερής ψηλά στο βουνό ως τα τσιμεντάδικα και τα διυλιστήρια, χαμηλά στην παραλία. Δεν είναι μια πόλη, είναι πολλές. Στο κέντρο ζουν κυρίως οι παλιοί κάτοικοι. Μια χωριστή πόλη είναι ο καταυλισμός των Ρομά, στην Νέα Ζωή, με τις αυτοσχέδιες παράγκες που παίρνουν ρεύμα από τις κολώνες της ΔΕΗ. Αλλη πόλη, η γειτονιά των Ποντίων, στην Γκορυτσά. Αλλη τα νεόκτιστα, πίσω από τις εγκαταστάσεις των ελληνικών πετρελαίων. Και όλη μαζί είναι ένα τεράστιο υψηλής μόλυνσης και χαμηλής νομιμότητας βιομηχανικό πάρκο δίχως υποδομές, όπου παράγεται το ένα τρίτο του ΑΕΠ της χώρας. Σε μια από τις χιλιάδες βιομηχανικές αποθήκες πίσω από ψηλούς τοίχους και συρματοπλέγματα ήταν, πριν λίγα χρόνια, κρατούμενος ένας γνωστός εφοπλιστης που είχε απαχθεί. Από εδώ διακινείται, επίσης, ένα μεγάλο μέρος των λαθραίων κάθε είδους, που θα βρει κανείς όχι μόνον στην Ελλάδα μα και σ όλη την Ευρώπη, από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας ως τις ακτές του Ατλαντικού.
Αυτή η κλασσική εργατούπολη της δυτικής Αττικής ήταν, ως το 2009, ένα από τα κάστρα του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ ήταν εδώ πρώτο, ακόμη και στις εκλογές που έχανε στο σύνολο της επικράτειας. Το 2009, το ΠΑΣΟΚ είχε 50,7%, η ΝΔ 23,6%, με ισχυρή δύναμη ΛΑΟΣ (9,5%) και επίσης ισχυρό ΚΚΕ (9%). Ο ΣΥΡΙΖΑ τότε ήταν κάτω από 3%. Και η Χρυσή Αυγή πήρε 292 ψήφους- ποσοστό 0,5%.
Ο κατακλυσμός
Τριάντα μήνες αργότερα, ήρθε ο κατακλυσμός. Στις εκλογές του Μαίου 2012 το ακροατήριο της Δεξιάς (ΝΔ και ΛΑΟΣ) μετατοπίστηκε και μοιράστηκε ανάμεσα στη ΝΔ (11%) και τους πρωτοεμφανιζόμενους ΑΝΕΛ, που βρέθηκαν στην πρώτη θέση (25,6%) με το ΚΚΕ στην δεύτερη θέση (14,5%). Το ΠΑΣΟΚ είχε πέσει από το 50% στο 6%, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ είχε πάρει μόνον 11,4%. Και η Χρυσή Αυγή εκτοξεύθηκε στην τρίτη θέση, με 13%- από 0,5%!
Τον Ιούνιο του 2012, στις επόμενες εκλογές, ο Ασπρόπυργος συντονίστηκε με το γενικό κλίμα. Πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ (26%) δεύτερη ΝΔ (15) και η Χρυσή Αυγή ενισχυμένη τρίτη με 16,8%. Η σειρά έμεινε η ίδια και το 2015 με τον ΣΥΡΙΖΑ στο 37%, την ΝΔ στο 21,5% και την Χρυσή Αυγή σταθερά ψηλά, στο 14,5%.
Στις ευρωεκλογές της περασμένης Κυριακής, λοιπόν, ο Ασπρόπυργος μετακινήθηκε πολιτικά. ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ μοιράστηκαν την πρώτη θέση με δέκα ψήφους διαφορά (21,75% και 21,66% αντίστοιχα). Η «Ελληνική Λύση» του Βελόπουλου πήρε την θέση του ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη με 7,2%. Το ΚΚΕ διατηρήσε την δύναμή του (7,8%) αλλά το ΚΙΝΑΛ δεν καταφερε να επαναπατρίσει του ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Και η Χρυσή Αυγή εχασε περίπου 400 ψηφοφόρους και έμεινε στο 11,7%. Ποσοστό μικρότερο, αλλά όχι αμελητέο. Αντίστοιχα ποσοστά βρίσκουμε και σε άλλους δήμους, όπου η Χρυσή Συγή είχε ισχυρή διείσδυση. Στο Πέραμα βρέθηκε στο 7,8% από 9%. Και στην Σαλαμίνα στο 8% από 11%. Κάμψη, αλλά όχι εντυπωσιακή.
Ας ξαναθέσουμε, λοιπόν, το ερώτημα. Ήταν η γενική πτώση στις ευρωεκλογές της Κυριακής η αρχή του τέλους για το φαινόμενο Χρυσή Αυγή; Θα ακολουθήσουν πόλεις όπως ο Ασπρόπυργος, η Σαλαμίνα και το Πέραμα την τάση που καταγράφηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα; Η απάντηση διαφέρει, αν προτιμά να βλέπει κανείς το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο. Αλλά το βέβαιο είναι πως είναι μάλλον νωρίς για πανηγύρια.