″Κατάσταση εξαίρεσης” σε τέσσερις περιοχές της χώρας κήρυξε ο πρόεδρος της Χιλής, ο Σεμπαστιάν Πινιέρα, αναστέλλοντας άρθρα του Συντάγματος και στέλνοντας δυνάμεις του στρατού σε περιοχές που ζουν οι αυτόχθονες Μαπούτσε, εξαιτίας των ταραχών που έχουν ξεσπάσει στον αγώνα τους για την επιστροφή πατρογονικών τους εδαφών.
Η κατάσταση εξαίρεσης βέβαια προβλέπεται σε περιπτώσεις ανάγκης καταπολέμησης της τρομοκρατία, της διακίνηση ναρκωτικών και του οργανωμένου εγκλήματος.
Όπως εξήγησε ο πρόεδρος, ο οποίος ανακοίνωσε τη απόφαση ανήμερα της επετείου άφιξης το Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική το 1492, οι ένοπλες δυνάμεις θα συμβάλουν να αποκατασταθεί η τάξη, που υφίσταται «πολύ σοβαρή» διατάραξη. Οι στρατιωτικοί θα παρέχουν επιμελητειακή υποστήριξη στην αστυνομία, ενώ θα συμμετέχουν επίσης σε περιπολίες.
Τι ζητούν οι αυτόχθονες, τις υποστηρίζει η κυβέρνηση
Ο πρόεδρος έκανε λόγο για «σοβαρές και επαναλαμβανόμενες πράξεις βίας ομάδων ενόπλων που συνδέονται με τη διακίνηση ναρκωτικών, την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα» στις τέσσερις επαρχίες, όπου έχουν σκοτωθεί «αθώοι» και αστυνομικοί.
Βέβαια, οι αυτόχθονες Μαπούτσε, που ο πληθυσμός τους κατά διάφορες εκτιμήσεις κυμαίνεται από 700.000 έως 1,7 εκατ. άτομα – από τα 19 εκατ. των κατοίκων της Χιλής – και ζουν κυρίως στον νότο, απαιτούν επί δεκαετίες από το κράτος να τους επιστραφούν γαίες που θεωρούν πατρογονικά τους εδάφη και έχουν εκχωρηθεί σε γαιοκτήμονες, υλοτόμους και άλλους.
Ενώ για το ζήτημα αυτό καταγράφεται πλήρες αδιέξοδο, η διένεξη έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε κλιμάκωση της βίας, κυρίως με κύματα εμπρησμών από ομάδες ριζοσπαστικοποιημένων ιθαγενών με στόχο ιδιωτικές περιουσίες, αυτοκίνητα και κατοικίες, καθώς και ένοπλων ληστειών, μεταξύ άλλων.
Την Κυριακή, ξέσπασαν επεισόδια στο Σαντιάγο ανάμεσα σε διαδηλωτές και τις δυνάμεις επιβολής της τάξης κατά τη διάρκεια «πορείας υπέρ της αντίστασης των Μαπούτσε και της αυτονομίας των λαών», με αποτέλεσμα να σκοτωθεί 43χρονη δικηγόρος και να τραυματιστούν άλλοι 17 άνθρωποι.
Στον νότο υπογραμμίζεται η παρουσία δικτύων διακίνησης ναρκωτικών, η δράση ομάδων αυτοάμυνας, ενώ έχουν καταγγελθεί επανειλημμένα δολοπλοκίες της αστυνομίας για την παγίδευση αυτοχθόνων.
Μια διένεξη που κρατά από τη δεκαετία του 1990
«Η κυβέρνηση μοιάζει ανίκανη να εφαρμόσει αποτελεσματική και ισόνομη πολιτική» για να επιλύσει τη σύγκρουση και η στρατιωτικοποίηση της αντιμετώπισης της κρίσης ενδέχεται να φέρει «κλιμάκωση της βίας», προειδοποίησε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο η πολιτολόγος Λουσία Ντάμερτ του Πανεπιστημίου του Σαντιάγο.
Ο κυβερνήτης στην Αραουκανία, ο Λουσιάνο Ρίβας, μέλος του κυβερνώντος κόμματος, είπε πως υποστηρίζει το μέτρο που ανακοίνωσε ο αρχηγός του κράτους, επικαλούμενος την «πολύ βαθιά κρίση δημόσιας ασφάλειας» στην περιφέρειά του.
Οι διεκδικήσεις των Μαπούτσε, πολλοί από τους οποίους ζουν στην απόλυτη φτώχεια, άρχισαν να απασχολούν τον δημόσιο διάλογο μετά το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας (1973-1990). Επανήλθαν και εντάθηκαν όταν εκδηλώθηκε το κίνημα κοινωνικής διεκδίκησης στη Χιλή στα τέλη του 2019.
Η Συντακτική Συνέλευση, η οποία συγκροτήθηκε σε σώμα τον Ιούνιο, έχει πρόεδρο μια πανεπιστημιακό που ανήκει στη φυλή των Μαπούτσε και τα 17 από τα μέλη της είναι αντιπρόσωποι των δέκα αυτοχθόνων λαών της Χιλής.
Όμως ηγέτες της φυλής των Μαπούτσε αμφισβητούν έντονα το εάν και κατά πόσον το νέο Σύνταγμα θα ανταποκρίνεται στα αιτήματά τους για την επιστροφή γαιών και την αυτοδιάθεση.
Τον 16ο αιώνα, οι Μαπούτσε πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στην εδαφική επέκταση των Ισπανών. Το 1870, τους υπέταξε ο στρατός της Χιλής, που είχε αρχίσει να εγκαθιστά εποίκους στα εδάφη τους.
Η Μπιομπίο και η Αραουκανία είναι εύφορες περιοχές με έκταση 55.000 και πλέον τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου ζουν κάπου 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι.
Πηγή: AFP, DPA, AΠΕ-ΜΠΕ