«Να μην κάνουμε προγεννητικό έλεγχο τότε, να αφήνουμε όλα τα μωρά με σύνδρομο Down και αυτισμό να γεννιούνται…»
Τάδε έφη μία κυρία της μεσημεριανής τηλεόρασης και υποθέτω πως θα νόμιζε πως είναι υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως σχολίασε ο πατέρας ενός παιδιού με αυτισμό σε κάποιο σάιτ, η δήλωση θυμίζει κάπως Χίτλερ και Ευγονική αλλά μάλλον είναι πολύ να ζητάμε από μια μεσημεριανή εκπομπή γνώσεις Ιστορίας, γνώσεις γενικώς ή έστω τη συναίσθηση ότι κάτι δεν το γνωρίζει (π.χ. το γεγονός ότι δεν υπάρχει προγεννητικός έλεγχος για τον αυτισμό ή ότι αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να βοηθήσουμε άτομα με νοητική στέρηση ή αυτισμό να ενταχθούν στην κοινωνία με διάφορους τρόπους, όπως με την υποστηριζόμενη εργασία).
Το παράδοξο βέβαια είναι ότι τον Απρίλιο που είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τον Αυτισμό ή την Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Down είναι πολύ πιθανό να δούμε αυτήν την κυρία ή άλλες παρόμοιες να βουρκώνουν και να μιλάνε δακρύβρεχτα για «τα αγγελούδια που πρέπει να τα προστατέψουμε ως κοινωνία». Εκείνη την ημέρα η ατζέντα θα έχει τη διαφορετικότητα. Και το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό με αυτές τις εκπομπές. Ότι ο καθένας χωρίς να γνωρίζει τι λέει, χωρίς την παραμικρή διάθεση να μάθει για αυτό που συζητά, χωρίς καμία συναίσθηση για την άγνοιά του, πετάει ό,τι του κατέβει στο κεφάλι κι αυτό σήμερα λέγεται τηλεόραση.
Φυσικά (και αναφέρομαι στην πλειοψηφία των εκπομπών και αν υπήρξαν εξαιρέσεις πολύ καλώς υπήρξαν), η ιδιωτική ελληνική τηλεόραση δεν μας είχε συνηθίσει ποτέ σε αγάπη για τη γνώση ή για σεβασμό στον άνθρωπο. Τουλάχιστον, όμως, τότε απλώς δεν την ανοίγαμε. Τώρα όμως το διαδίκτυο μας πετάει επανειλημμένα στιγμιότυπα από την τηλεόραση, ανούσια κουτσομπολιά και τη γνώμη του καθένα που δεν μας ενδιαφέρει και δεν μας αφορά αλλά θα έπρεπε να τη μάθουμε επειδή είναι διάσημος. Πάνω σε αυτές τις γνώμες οι ακραίοι κάνουν τους πολέμους τους κάθε μέρα και η ζωή συνεχίζεται.
Γιατί συμβαίνει όμως αυτό το φαινόμενο; Από τη μία είναι πολύ ξεκούραστο να νομίζει κανείς ότι κάνει κοινωνικό αγώνα μιλώντας ή γράφοντας χωρίς καμία απολύτως δράση. Από την άλλη, οι καταναλωτές αυτών των «αγώνων» βιώνουν μια απόλαυση όταν βυθίζονται στους καυγάδες των άλλων και ξεχνάνε τα δικά τους προβλήματα. Όλοι μπορεί να έχουμε κάνει τα παραπάνω λιγότερο ή περισσότερο. Όταν όμως, συλλογικά αυτή η κατάσταση έχει σχεδόν καθιερωθεί ως δημόσιος διάλογος, έχουμε πρόβλημα. Γιατί ζούμε σε μια κοινωνία που δεν θέλει να κατανοήσει τα προβλήματα που έχει και κατ’ επέκταση δεν θέλει και να τα αντιμετωπίσει.
Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν χωράνε σε εξυπνοφανείς ατάκες για πρωτοσέλιδα, ούτε σε παράθυρα με έξαλλη, υποκριτική οργή. Είναι περίπλοκα, χρειάζονται μελέτη, χρειάζονται προσπάθεια για να αναδειχθούν όλες οι πλευρές, γιατί τα βιώματα των ανθρώπων διαφέρουν. Χρειάζεται η κατανόηση πολλών διαστάσεων, όπως ψυχικών, πολιτικών ή ιστορικών. Το είδος της τηλεόρασης, στο οποίο αναφέρομαι, ουσιαστικά παπαγαλίζει κοινωνικές ιδέες και έννοιες που δεν κατανοεί και χρησιμοποιεί τον ανθρώπινο πόνο με όποιο τρόπο βολεύει κάθε φορά την εικόνα του.
Όποιοι επέβαλλαν αυτό το είδος των εκπομπών βασίστηκαν στα ταπεινότερα ένστικτά μας, στην αποβλάκωσή μας και στην ανάγκη μας για τα δράματα των άλλων. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε διάφορους τομείς που αφορούν στην κοινωνία, που εργάζονται για τη γνώση ή προσπαθώντας να συνεισφέρουν σε κάποιο κοινό καλό, που δουλεύουν με σεβασμό και ελπίδα για τον άνθρωπο. Δεν πρέπει να πιστέψουμε πως δεν υπάρχουν, επειδή δεν προβάλλονται αυτάρεσκα και δεν πρέπει να πάψουμε να τους αναζητάμε.
Τέλος, όσον αφορά στα καυτά ζητήματα της κοινωνίας, δεν πειράζει αν δεν έχουμε πάντα έτοιμη την απάντηση, ας μη βιαζόμαστε να ταχτούμε στο ένα ή το άλλο στρατόπεδο και να φανατιστούμε υπηρετώντας τη φτήνια που μας πουλάνε. Ο ώριμος νους αναζητά συνεχώς πληροφορίες, αμφισβητεί ακόμη και τον εαυτό του, σέβεται το γεγονός ότι ο άλλος έχει διαφορετικό βίωμα και του δίνει χώρο να υπάρξει.
Και η αλήθεια δεν βρίσκεται ποτέ μέσα στις οθόνες και στα λόγια των όσων κομπάζουν απόλυτα για τους ανθρώπους. Είναι πάντα έξω, στη ζωή.