Με το βλέμμα στραμμένο στην πόλη Γρανάδα της Ισπανίας όπου διεξήχθη η 3η Σύνοδος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (4.11.2023) και σήμερα (5.11.2023) πραγματοποιείται η άτυπη Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς οι εξελίξεις στα ευρωπαϊκά δρώμενα μπαίνουν σε μια νέα τροχιά. Μεταξύ άλλων το μεταναστευτικό και η πολιτική της διεύρυνσης της ΕΕ είναι ψηλά στην ατζέντα των αποφάσεων καθώς τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και οι ηγέτες καλούνται να λάβουν άμεσα αποφάσεις σε σημαντικούς τομείς, και κυρίως στα πεδία της μετανάστευσης και της διεύρυνσης.
Ειδικότερα, στο πεδίο της μετανάστευσης η Ευρώπη πρέπει να καταλήξει σε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου και μετανάστευσης με την υποχρεωτική αλληλεγγύη στο επίκεντρο των αποφάσεων για τον επιμερισμό των βαρών, τις επαναπροωθήσεις, τη φύλαξη των συνόρων, την συνεργασία με τις τρίτες χώρες, κα.. Η βάση των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αφορά στη σφράγιση της διαπραγματευτικής τους εντολής σχετικά με έναν κανονισμό( situations of crisis and force majeure in the field of migration and asylum) για τις καταστάσεις κρίσης, συμπεριλαμβανομένης της εργαλειοποίησης της μετανάστευσης, και την ανωτέρα βία στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου. Άλλωστε, ο Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς, μιλώντας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (04.11.2023), τόνισε την ανάγκη ψήφισης του Νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «η Ευρώπη μάς παρακολουθεί. Η Ιστορία μάς παρακολουθεί».
Στην πολιτική της διεύρυνσης όπου ενώ είναι σε εξέλιξη η ενταξιακή διαδικασία των Δ.Βαλκανίων- που ομολογουμένως έχει αγγίξει τα όρια της «κόπωσης» (enlargement fatigue) λόγω της μακροχρόνιας διαδικασίας (από το 2003 με τη Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης), η ΕΕ ετοιμάζεται να ξεκινήσει άμεσα τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία, με επίσημη ανακοίνωση να αναμένεται ήδη από τον Δεκέμβριο.
Αυτό πέραν των θεσμικών, γεωπολιτικών και λειτουργικών θεμάτων που ανακύπτουν, πρακτικά σημαίνει τη χορήγηση περίπου 186 δις ευρώ σε κονδύλια της ΕΕ προς την Ουκρανία σε διάστημα επτά (7) ετών, σύμφωνα με εσωτερικό σημείωμα του Συμβουλίου της ΕΕ. Τι σημαίνει αυτό;
Πως η μελλοντική διεύρυνση θα αλλάξει τις προτεραιότητες της ΕΕ στην Πολιτική Συνοχής καθώς τα υψηλά επίπεδα φτώχειας των μελλοντικών χωρών της ΕΕ θα οδηγήσουν σε μείωση ή ακόμα και παύση χρηματοδότησης κρατών μελών από τα διαρθρωτικά. Αυτό σημαίνει πως κράτη μέλη της ΕΕ που σήμερα λαμβάνουν περισσότερα χρήματα απ′ όσα καταβάλλουν (οι χώρες λήπτριες), μπορούν να γίνουν αμιγώς συνεισφέρουσες χώρες. Για αυτό και ο μελλοντικός ενωσιακός προϋπολογισμός (2028- 2032) δεν πρέπει να είναι αντιγραφή του τρέχοντος αλλά πρέπει να μεταρρυθμιστεί, μεταξύ άλλων, όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο συγκεντρώνονται τα χρήματα και στο πού δαπανώνται. Επίσης, ζητήματα που αφορούν στο κράτος δικαίου και στην ικανότητα λήψης αποφάσεων της Ένωσης, μπαίνουν στο μικροσκόπιο.
Αξιωματούχοι της Κομισιόν, επισημαίνουν πως η απόφαση για την έναρξη επίσημων διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, είναι πολιτικά και νομικά επιβαρυμένη καθώς για να ξεκινήσουν τις συνομιλίες με την Ουκρανία, πρέπει νομικά να πληροί επτά (7) προϋποθέσεις που έχει θέσει η Επιτροπή, συμπεριλαμβανομένων και των δικαστικών μεταρρυθμίσεων και του περιορισμού της διαφθοράς. Μέχρι τον Αύγουστο, μόνο δύο από τους επτά όρους είχαν εκπληρωθεί…
Το μόνο σίγουρο είναι πως τόσο τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, όσο και τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών της Ένωσης έχουν μπροστά τους πολύ δουλειά και σημαντικές αποφάσεις να λάβουν για αυτά τα ζητήματα που είναι συνυφασμένα με το Μέλλον της Ένωσης…
«Συνεχίστε, συνεχίστε, δεν υπάρχει άλλο μέλλον για τους λαούς της Ευρώπης εκτός από την ένωση…» (Jean Monnet)