Η αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης, τελικά κλονίστηκε υπό την πίεση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών και παρά τις Διασκέψεις για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και τη διασφάλιση της εύρυθμης διαχείρισης των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, η Ευρώπη δείχνει ανέτοιμη να αντιμετωπίσει ολιστικά αυτό το πρόβλημα.
Η στρατηγική της ΕΕ για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης τελικά περιορίστηκε στην παροχή κονδυλίων στα τα κράτη μέλη που πλήττονται από την κρίση, όπως η Ελλάδα χωρίς να δείχνουν πραγματική διάθεση για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Λόγω του κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙI», ο αριθμός των προσφύγων/μεταναστών που εισέρχονται παράνομα στην ελληνική επικράτεια και κυρίως στα ελληνικά νησιά αυξάνεται συστηματικά, μετατρέποντας τα νησιά σε αποθήκη ψυχών καθώς αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα αυξημένα βάρη φιλοξενίας των προσφύγων λόγω της νησιωτικότητας, την οποία δυστυχώς ουδείς από τους κυβερνώντες και εταίρους, δείχνει να λαμβάνει υπόψη του.
Επανειλημμένα έχω τονίσει πως το μεταναστευτικό/προσφυγικό πρόβλημα στην Ελλάδα έχει πλέον λάβει τα χαρακτηριστικά μιας ‘ασύμμετρης’ απειλής για την χώρα με τα ελληνικά νησιά να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του προβλήματος χωρίς να είναι ορατή η αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η διαχείριση του μεταναστευτικού και κοινοτικοί πόροι
Το πρόβλημα ξεκίνησε από το 2015, όταν η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ άφησε ανοιχτά τα σύνορα, χωρίς σχέδιο διαχείρισης της μεταναστευτικής κρίσης και φυσικά χωρίς καμία ουσιαστική προσπάθεια διεθνοποίησης του προβλήματος και ενεργοποίησης της Ένωσης ως προς την εξεύρεση λύσης. Οι πολιτικές τους περιορίστηκαν μόνο σε επικοινωνιακά τεχνάσματα, σε γελοίες ανακοινώσεις και κυρίως στην ταχύτατη απορρόφηση μεγάλων κοινοτικών κονδυλίων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Δ/νσης « Διαχείρισης των χρηματοδοτικών εργαλείων για το Μεταναστευτικό από τη Ευρωπαϊκή Επιτροπής» , (Ιανουάριος 2020), έχουμε τα εξής στοιχεία: Η Ελλάδα επωφελήθηκε του ποσού των €2.23 δισ. από το 2015 έως σήμερα και η διαχείριση υλοποιήθηκε σε εθνικό επίπεδο μέσω του ΕΣΠΑ, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.1 Πολλά ερωτηματικά γεννώνται για την αποτελεσματικότητα και τη χρηστή διαχείριση αυτών των πόρων!
Σήμερα, η κυβέρνηση της ΝΔ , έξι μήνες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας, με τη σειρά της αποδείχτηκε ανέτοιμη και χωρίς επιχειρησιακό σχέδιο για τη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης, της μεγαλύτερης κρίσης που βιώνει η Ελλάδα! Με αποσπασματικές και χωρίς στρατηγική πολιτικές επιλογές προσπαθεί να βρει λύσεις , που όμως τελικά επιτείνουν το πρόβλημα και προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη συμφόρηση στα νησιά. Η κυβερνητική επιλογή για τη δημιουργία νέων κλειστών δομών στα νησιά ενώ παράλληλα θα συνεχίσουν να λειτουργούν οι ήδη υπάρχουσες ανοιχτές δομές έως ότου αποσυμφορηθούν, δημιουργεί συνθήκες για την αύξηση του αριθμού των μεταναστών, που είναι ήδη υπέρογκος και δυσανάλογος με τα πληθυσμιακά δεδομένα των νησιών.
Πώς εννοεί άραγε η κυβέρνηση την αποσυμφόρηση των νησιών, όταν αφενός δεν έχει διασφαλίσει τα συναίνεση των τοπικών κοινωνιών στην ηπειρωτική Ελλάδα και αφετέρου των κρατών μελών της ΕΕ που δηλώνουν ξεκάθαρα την αντίθεση τους σε αυτή την λογική. Προς επίρρωση των παραπάνω, με πρόσφατη δήλωση, ο νέος υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας, Καρλ Νέχαμερ, χαρακτηρίζει λάθος τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών από τα ελληνικά νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα απορρίπτει «σαφώς» την κατανομή προσφύγων στις άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2 Γιατί η κυβέρνηση δεν βγήκε να καταγγείλει αυτή τη δήλωση;
Εξάλλου, εντύπωση προκαλεί και η πρόσφατη ομολογία-δήλωση της Άνγκελα Μέρκελ στο Νταβός, όπου αναγνώρισε πως η χώρα της είχε κάνει το λάθος να μην προετοιμαστεί για την άφιξη μεγάλου αριθμού αιτούντων άσυλο και προσφύγων το 2015, τονίζοντας πως ”το λάθος δεν ήταν να δώσουμε προσοχή στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι άνθρωποι μπορούν να παραμείνουν στη χώρα τους”, προειδοποιώντας για κάθε επανάληψη εν όψει και της τρέχουσας σύγκρουσης στη Λιβύη. 3. Μια δήλωση που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη της ελληνικής ενόψει της συζήτησης και της λήψης αποφάσεων για την αλλαγή της πολιτικής ασύλου σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Ένα πρόβλημα που ενισχύεται από την πολιτική της Τουρκίας, όπου έχοντας εργαλειοποιήσει το πρόβλημα, απειλεί συνεχώς την Ευρώπη με την εισροή μεταναστών καθώς στα παράλια της βρίσκονται 4,5 εκ πρόσφυγες/μετανάστες. Παράλληλα όμως απορροφά μεγάλα κονδύλια από την Συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας χωρίς να υπάρχει η ανάλογη τήρηση της. Μέχρι σήμερα σήμερα, σύμφωνα με δήλωση της Επιτροπής, από τα υποσχεθέντα 6 δισ. Ευρώ για να αποφευχθεί η άφιξη των μεταναστών από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά, έχουν αναληφθεί συμβάσεις ύψους 4,3 δισ. Ευρώ και έχουν εκταμιευθεί 2,7 δισ. Ευρώ από την Τουρκία. 4
Προτάσεις:
1ο) Η Ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα να προβεί στα εξής:
Διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής με ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης (master plan) του προσφυγικού- μεταναστευτικού προβλήματος
Δίκαιη κατανομή των βαρών στο εσωτερικό της χώρας στο πλαίσιο της αλληλεγγύης στις νησιωτικές κοινωνίες.
Επανεξέταση του νόμου περί λειτουργίας κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά στο πλαίσιο των προβλημάτων που απορρέουν από τη νησιωτικότητα. Τα νησιά δεν πρέπει να αποτελούν χώρους υποδοχής και ταυτοποίησης!
Άμεση στελέχωση των υπηρεσιών ασύλου και δημιουργία ειδικής δράσης για τη στελέχωση αυτών των δομών με νέους άνεργους επιστήμονες
Άσκηση πίεσης στους ευρωπαίους εταίρους για τη δίκαιη κατανομή των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών μεταξύ των χωρών της ΕΕ
Όχι στη δημιουργία νέων δομών με την παράλληλη λειτουργία των υπαρχουσών έως ότου κλείσουν! Όλοι γνωρίζουμε πως δεν θα κλείσουν στο διηνεκές
Μετατροπή των ανοιχτών δομών σε κλειστές δομές
Εφαρμογή Πολιτικών ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών που έχουν νομιμοποιηθεί
Έλεγχος της λειτουργίας των ΜΚΟ που ασχολούνται με το προσφυγικό/μεταναστευτικό
Καλύτερη προστασία των εξωτερικών μας συνόρων σε συνεργασία με τον ευρωπαϊκό οργανισμό διαφύλαξης των ελληνικών/ ευρωπαϊκών συνόρων (Frontex)
Πίεση στα κράτη μέλη της ΕΕ για την υιοθέτηση όσων αναφέρονται στη συνέχεια
2ο) Η ΕΕ οφείλει να πράξει τα δέοντα, δηλ:
Αλλαγή της Κοινής Συμφωνίας ΕΕ -Τουρκίας που ουσιαστικά έδωσε τα «κλειδιά» στον Ερντογάν να εκβιάζει.
Δημιουργία στην Τουρκία Κέντρων Ταυτοποίησης για τα αιτήματα ασύλου όσων βρίσκονται σε τουρκικό έδαφος και να μην έρχονται στην Ελλάδα για να υποβάλλουν αίτημα ασύλου.
Νομοθετική πρωτοβουλία για τη δίκαιη κατανομή των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών μεταξύ των χωρών της ΕΕ
Δημιουργία Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ) και διασφάλιση υιοθέτησης του απ’ όλα α κράτη μέλη της ΕΕ, με νέα διαδικασία μετεγκατάστασης σε όλες τις χώρες της Ε.Ε που σήμερα εγκλωβίζονται στα ελληνικά νησιά.
Αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνου, ώστε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να αναλάβουν τις ευθύνες τους καθώς μέχρι σήμερα βάσει του Κανονισμού ΕΚ 604/2013 (ονομαζόμενου και «Δουβλίνο ΙΙΙ»), η πρώτη χώρα εισόδου ενός αλλοδαπού στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνήθως την υποχρέωση να εξετάσει και να αποφανθεί για την αίτηση ασύλου του. Αυτό σημαίνει ότι όσοι εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχοντας ως πρώτη χώρα εισόδου την Ελλάδα, ακόμη κι αν καταθέσουν αίτηση ασύλου σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, θα επιστραφούν στην Ελλάδα για να εξεταστεί η αίτησή τους.
Στενότερη συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ με σκοπό τον ομαλό επαναπατρισμό των παράτυπων μεταναστών
Μείωση των κινήτρων για παράτυπη μετανάστευση, καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και αύξηση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών επιστροφής
Στο πλαίσιο της Εξωτερικής δράσης της ¨Ένωσης, να υπάρξουν στοχευμένες ευρωπαϊκές πολιτικές για τις τρίτες χώρες στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Εν κατακλείδι,
Η έννοια του κράτους δικαίου, της ρυθμιστικής διακυβέρνησης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν μπροστά σε αυτή την ασύμμετρη απειλή που εμφανώς γιγαντώνεται στη χώρα μας.
Οι εισέρχοντες παράνομα στη χώρα μας διαβιούν σε απάνθρωπες συνθήκες και οι τοπικές κοινωνίες των νησιών έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν φοβικά σύνδρομα και να χάνουν την αξία της αλληλεγγύης. Σαφώς καμία πλευρά δεν ευθύνεται για όσα βιώνει.
Οι οικονομίες των ελληνικών νησιών που πλήττονται από τη μεταναστευτική κρίση κινδυνεύουν να τιναχτούν στον αέρα και παράλληλα να διαρραγεί η κοινωνική συνοχή τους με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ασφάλεια των τοπικών κοινωνιών.
Η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στη δίνη ενός περιφερειακού προβλήματος χωρίς ουσιαστική στήριξη από τους ευρωπαίους εταίρους, με μια κυβέρνηση ανίκανη να διαχειριστεί το πρόβλημα και τα νησιά μας να βιώνουν για άλλη μια φορά την αδικία και την εγκατάλειψη!
Μια επιτυχημένη διακυβέρνηση αποδεικνύεται με έργα και όχι με λόγια (Έργω κ’ ουκέτι μύθω, Αισχύλος) και σίγουρα μέχρι σήμερα η κυβέρνηση δεν έχει επιδείξει καμία πρόοδο στην επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης! Η δε Ευρώπη παρακολουθεί τα τεκταινόμενα ως να μην την αφορά στη λογική του ‘ μακριά από εμάς….’. Και ποιος πληρώνει το μάρμαρο; Εμείς!
1 Οι πόροι αυτοί προέρχονται από 3 διαφορετικά ταμεία: €1.18 δις από το ΤΑΜΕΙΟ ΑΣΥΛΟΥ, ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ και ΕΝΤΑΞΗΣ (AMIF), €415.4 εκ από το ΤΑΜΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ISF) και €643.6 εκ Μέτρο ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ. (MANAGING MIGRATION EU Financial Support to Greece, January 2020)
2 βλ. EuroActive,https://www.euractiv.gr/section/koinoniki-eyropi/news/i-aystria-antidra-sti-metafora-metanaston-stin-endochora-tiselladas/
3 By EUobserver,24.01.2020