Η δεκαετία του 1950 βρήκε την Ελλάδα να αιμορραγεί, γονατισμένη από τις καταστρεπτικές συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου. Φτώχεια και φόβος, ανασφάλεια και αβεβαιότητα ήταν όσα επικρατούσαν, με τις κρατικές δομές να έχουν καταρρεύσει σε όλη την περιφέρεια και τους ανθρώπους να είναι εξαντλημένοι από τις συνεχείς κακουχίες.
Σε αυτά τα κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα, αναθερμάνθηκε ο μεταναστευτικός πυρετός στον υψηλότερο βαθμό, περισσότερο ίσως και από την εικοσαετία 1900-1920. Νέοι, κυρίως, αλλά και καταπονημένοι άνθρωποι κάθε ηλικίας, με τις οικογένειες τους ή χωρίς, και αποσκευές κυρίως όνειρα, άρχισαν να εγκαταλείπουν την περιφέρεια, αποζητώντας ένα καλύτερο μέλλον στα αστικά κέντρα της Ελλάδας, αλλά και το εξωτερικό.
Η ραγδαία αύξηση αυτή της φυγής στην ξενιτιά, αποτυπώθηκε στον πλούσιο ελληνικό πολιτισμό της εποχής. Παρά τα πενιχρά μέσα, ο καημός έγινε τραγούδι και χορός, εικόνα και αφήγηση, λειτουργώντας παρηγορητικά και για τις δύο πλευρές: τόσο εκείνους που αναγκάζονταν να αφήσουν πίσω τον τόπο τους, όσο και κείνους που έμεναν πίσω, καταδικασμένοι να θυμούνται αυτούς που λείπουν. Χαρακτηριστικός είναι ο υψηλός αριθμός των ταινιών που κυκλοφόρησαν κατά την εικοσαετία 1950-1970, και εστιάζουν στην μετανάστευση των Ελλήνων, τις οποίες καταγράφει, μεταξύ άλλων, ο Φώντας Λαδής στο βιβλίο τουΌπου γη Ελλάδα: το έπος της μετανάστευσης σε εικόνες (2004, Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Mνήμες»).
Η HuffPost Greece παρουσιάζει μερικές από αυτές:
Μία ταινία με ένα από τα πιο προσφιλή θέματα του ελληνικού κινηματογράφου
**Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο: Όπου γη Ελλάδα: το έπος της μετανάστευσης σε εικόνες, του Φώντα Λάδη που κυκλοφόρησε το 2004 από την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Mνήμες»
1. Η θεία απ’ το Σικάγο (1957)
Μια από τις πλέον γνωστές ταινίες της εποχής, μια κωμωδία σε σκηνοθεσία και σενάριο του βραβευμένου Αλέκου Σακελλαρίου. Ο Ορέστης Μακρής υποδύεται τον αυστηρών ηθών πατέρα, Χαρίλαο, έναν απόστρατο αξιωματικό που μεγαλώνει με συντηρητικές αρχές τις κόρες τους, έχοντας τες υπό τον πλήρη έλεγχό του. Αυτό αλλάζει, όμως, όταν στην Αθήνα επιστρέφει η αδερφή του, Καλλιόπη (Γεωργία Βασιλειάδου) από το Σικάγο και αναλαμβάνει εκείνη πλέον την αποστολή του να βρει γαμπρό στις τέσσερις κόρες της οικογένειας. Μεταξύ άλλων, στο πλούσιο καστ της ταινίας περιλαμβάνονται η Τζένη Καρέζη, η Ελένη Ζαφειρίου και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ.
2. Φεύγω με πίκρα στα ξένα (1965)
Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες ταινίες, στις οποίες έχει επιμεληθεί την μουσική σύνθεση ο Βασίλης Τσιτσάνης. Ο σκηνοθέτης, Θαλασσινός Ερρίκος, σε σενάριο του Δημήτρη Μελέτη, παρουσιάζει την επιστροφή ενός νεαρού αξιωματικού του ναυτικού(Χρήστος Νέγκας) στην Ελλάδα, έπειτα από απουσία χρόνων στο εξωτερικό. Αν και η μητέρα του (Ζωρζ Σαρρή) σκοπεύει να τον παντρέψει με την κόρη ενός εφοπλιστή (Μαρία Σολδάτου), εκείνος αγαπάει την κόρη ενός φτωχού μουσικού,που συνεργάζεται με τον Τσιτσάνη, την οποία υποδύεται η Μάρθα Βούρτση. Οι τρεις γυναίκες θα εμπλακούν μεταξύ τους, η καθεμιά απ' τον δικό της ρόλο, και στην μέση θα βρεθεί ο πρωταγωνιστής, Χρήστος Νέγκας.
3. Ο μετανάστης (1965)
Σενάριο και σκηνοθεσία του Νέστορα Μάτσα, ο οποίος έχει βασιστεί σε δύο διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: τον «Αμερικανό» και την «Τύχη από την Αμέρικα». Η ταινία, μάλιστα, που αποτελεί πιστή αποτύπωση της κοινωνικής πραγματικότητας της εποχής, έχει γυριστεί στην Σκόπελο και την Σκιάθο- το νησί που είναι συνυφασμένο με τον Έλληνα λογοτέχνη. Ακολουθούμε την επιστροφή του νεαρού Θάνασσου Ρήγα (Αλέκος Αλεξανδράκης) στον τόπο του, μετά από χρόνια απουσίας, στα οποία στο νησί του τον θυμούνται για τα τακτικά εμβάσματα που στέλνει στην οικογένεια του. Όταν γίνεται γνωστή η επιστροφή του, τα πάντα πια περιστρέφονται γύρω απ’ αυτόν: οι κοπέλες προσπαθούν να τον συγκινήσουν και οι νεαροί να κατακτήσουν την τελευταία ανύπανδρη αδερφή του.
4. Τρία κορίτσια απ’ την Αμέρικα (1964)
Στην ταινία του Δημήτρης Δαδηρά παρουσιάζεται μια οικογένεια πλουσίων Ελλήνων, που από την Αμερική καταφτάνουν στην Ελλάδα. Πριν το συνειδητοποιήσουν οι δύο γονείς (Βασίλης Αυλωνίτης και Μαρίκα Κρεβατά) οι κόρες τους έχουν γνωρίσει και ερωτευτεί κάποιους νέους, που παριστάνουν τους πλούσιους, αλλά δεν είναι. Με την μουσική του Γιώργου Ζαμπέτα, αναδεικνύεται η προσπάθεια των κοριτσιών να κρατήσουν κρυφές τις σχέσεις τους, αλλά και η στιγμή που θα πρέπει πια να αποκαλυφθεί η αλήθεια.
5. Δολλάρια και Όνειρα (1956)
Μια από τις ταινίες, στις οποίες συνεργάστηκαν μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής. Σκηνοθετεί ο Ίωνας Νταϊφάς, σε σενάριο Λεωνίδα Ελευθεριάδη και Ιάκωβου Καμπανέλλη, ενώ την μουσική σύνθεση της ταινίας έχει επιμεληθεί ο Μάνος Χατζιδάκις. Η ταινία αφηγείται την άφιξη ενός Ελληνοαμερικανού επιχειρηματία και του διευθυντή των επιχειρήσεων του για διακοπές στην Αθήνα, αλλά και για να βρουν κάποιον κληρονόμο που έχει γίνει πλουσιότερος κατά μισό εκατομμύριο δολάρια χωρίς να το ξέρει. Όταν, προκειμένου να εντοπιστεί ο Παπαδόπουλος, τοποθετούνται αγγελίες στις εφημερίδες, οι επίδοξοι… Παπαδόπουλοι που καταφτάνουν είναι εκατοντάδες. Στο καστ περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων η Άννα Συνοδινού, ο Νίκος Καζής, ο Βασίλης Αφεντάκης και ο Σταύρος Ξενίδης.