Μια βόλτα στα (φεστιβαλικά) στέκια της Θεσσαλονίκης από το ’60 μέχρι σήμερα

Ο Γιάννης Γκροσδάνης, δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου και κυρίως, γέννημα - θρέμμα Θεσσαλονικιός, ξεναγεί τη HuffPost στην πόλη.
Open Image Modal
Paopano via Getty Images

Μπορεί το «Ντορέ» να παραμένει σταθερά στη λίστα με τα σημεία αναφοράς της Θεσσαλονίκης -δεν υπάρχει Αθηναίος που να μην έχει περάσει από το θρυλικό καφέ (άλλωστε, βρίσκεται στην καρδιά της πόλης)- μπορεί το «Residents» να γράφει τη δική του ιστορία και το «Δωμάτιο με θέα» στο «Ολύμπιον» να είναι από τα αγαπημένα στέκια της πόλης, ωστόσο και καθώς η ροή του χρόνου μεταβάλλει -ενίοτε, μεταποιεί- τον αστικό ιστό, τα δεδομένα αλλάζουν. Οι «βετεράνοι» σταδιακά αποσύρονται, τα φώτα στρέφονται στις νέες αφίξεις, οι γενιές αλλάζουν, συνεπώς και μετατοπίζουν αναλόγως τα σημεία συνάντησης. 

Με το 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης σε πλήρη εξέλιξη, η HuffPost κάνει μία μικρή αναδρομή στα φεστιβαλικά στέκια με οδηγό τον Γιάννη Γκροσδάνη, δημοσιογράφο - κριτικό κινηματογράφου και κυρίως, γέννημα - θρέμμα Θεσσαλονικιό

Τα σημεία συνάντησης καλλιτεχνών και δημοσιογράφων από τα πρώτα χρόνια του θεσμού, εκείνο τον μακρινό Σεπτέμβριο του 1960, οπότε και διοργανώθηκε η «Εβδομάς Ελληνικού Κινηματογράφου», τα χρόνια της διεθνοποίησης, οι παράγοντες που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στις κατά καιρούς αλλαγές, αλλά και τα στέκια που αναδείχτηκαν, έστω και περιστασιακά, χάρη στους υψηλούς καλεσμένους του ΦΚΘ. . 

Όπως εξηγεί ο κ. Γκροσδάνης, οι έδρες της διοργάνωσης, δηλαδή η γεωγραφικού χαρακτήρα μετατόπιση, καθόρισαν, ως είναι αυτονόητο και τα σημεία συνάντησης. 

Open Image Modal
Πανοραμική άποψη από την Αποθήκη Γ
ΦΚΘ

«Το Φεστιβάλ ακολούθησε σε ότι αφορά τα στέκια του μια πορεία σχετική με τις έδρες της διοργάνωσης. Ας πούμε, ένας πολύ σημαντικός τόπος για το Φεστιβάλ μέχρι το 1978 (οπότε και γκρεμίστηκε με αφορμή τον σεισμό που συγκλόνισε την Θεσσαλονίκη τότε) ήταν το ξενοδοχείο «Μεντιτερανέ», ένα από τα πολυτελέστερα ξενοδοχεία των Βαλκανίων.

Εκεί φιλοξενούνταν οι κριτικές επιτροπές, εκεί έμεναν και αρκετοί από τους σταρ και τους δημιουργούς που διαγωνίζονταν ή παρακολουθούσαν τις προβολές της διοργάνωσης. Μετά τον σεισμό, άλλα σημαντικά ξενοδοχεία που άρχισαν να φιλοξενούν τους προσκεκλημένους του Φεστιβάλ, είναι φυσικά το «Μακεδονία Παλάς», το «Electra Palace» (στο οποίο μάλιστα στα χρόνια της διεθνοποίησης κάποιες φορές φιλοξενείται και η Αγορά), κ.α.

Στο «Μεντιτερανέ» γίνονταν και αρκετές εκδηλώσεις (στις οποίες συμμετείχε και η λεγόμενη «καλή κοινωνία» της πόλης) όπως δεξιώσεις και διάφορα «χαριτωμένα events». Ως προς το δεύτερο, ήταν οι δεξιώσεις και τα πάρτι που έκανε λ.χ. ο Ελληνοαμερικάνος παραγωγός Τζέιμς Πάρις, ο οποίος ακολουθούσε μια δυναμική και εκκεντρική τακτική για την προώθηση των ταινιών του στο Φεστιβάλ, μοιράζοντας πούρα και ανθρακούχα αναψυκτικά τύπου κόλα που δεν υπήρχαν ακόμα στην ελληνική αγορά, ή κάνοντας φασολάδα-πάρτι στα οποία ο ίδιος σέρβιρε τους καλεσμένους του ή διοργανώνοντας καλλιστεία για την Μις Φεστιβάλ (στον απόηχο της διεθνούς επιτυχίας της Κορίνας Τσοπέη που είχε αναδειχτεί τότε Μις Κόσμος). 

Ένα άλλο σημαντικό σημείο για τους συμμετέχοντες ήταν το εστιατόριο «Όλυμπος - Νάουσα», πολύ κοντά στο «Μεντιτερανέ». Το «Όλυμπος - Νάουσα» (σ.σ. ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1927), ήταν για χρόνια ένα από τα πλέον διάσημα εστιατόρια της πόλης, τόσο για το ελληνικό μενού όσο και για την εξαιρετικά καλαίσθητη ευρωπαϊκή αισθητική στην διακόσμηση του. Έκλεισε το 1994 και στην παρούσα φάση έχει δοθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού άδεια ανακαίνισης - ανακατασκευής του κτηρίου σε ξενοδοχείο-εστιατόριο.

Ίσως το πιο διάσημο στέκι της φεστιβαλικής ιστορίας είναι το καφέ Ντορέ, στην πλατεία Τσιρογιάννη, το οποίο βρίσκονταν πολύ κοντά στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, όπου γίνονταν οι προβολές του Φεστιβάλ από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 και μέχρι το 1995. Εκεί συναντιούνται όλοι οι καλλιτέχνες, οι δημοσιογράφοι, αλλά και οι φανατικοί θεατές της διοργάνωσης, με συζητήσεις από κρατούσαν όλη την ημέρα και μέχρι αργά τη νύχτα. Πολλές φορές αυτές οι συζητήσεις είχαν ένταση γιατί υπήρχε έτσι κι αλλιώς και ο λεγόμενος ανταγωνισμός ανάμεσα στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες για τις ταινίες τους. 

Τα πρώτα χρόνια (1960-1963) γινόταν μια μεγάλη δεξίωση στη λήξη της διοργάνωσης στην Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης. Το 1960 μάλιστα σε αυτή την κοσμική εκδήλωση δόθηκαν και τα βραβεία και συνέβη και μια δημοπρασία με φιλανθρωπικό χαρακτήρα με έπαθλο για τον πλειοδότη έναν χορό με την Αλίκη Βουγιουκλάκη

Η δεξίωση αυτή στα χρόνια που πέρασαν φιλοξενήθηκε επίσης σε χώρους όπως στο παλιό Κυβερνείο (στην Αρετσού), στα περίπτερα 2 και 8 της ΔΕΘ, σε νυχτερινά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης που στην πλειοψηφία τους πλέον δεν υπάρχουν (όπως πχ συνέβη την δεκαετία του ’90 στα πρώτα χρόνια της διεθνοποίησης στο «Νανί-Νανί» στο Βαρδάρη ή στα μέσα του 2000 στο «Sante» στην Καποδιστρίου), όπως και ένα παλιό ιστορικό μαγαζί της Θεσσαλονίκης, τον «Κρικέλα», (στην περιοχή Βότση) το οποίο δεν ήταν ακριβώς φεστιβαλικό στέκι αλλά ένα από τα αγαπημένα στέκια για φαγητό της παλιάς κοσμικής Αθήνας (του ’60 και του ’70) όταν επισκεπτόταν την πόλη 

Μέσα στην δεκαετία του ’80 το Φεστιβάλ θα αποκτήσει μια βάση και μέσα στη ΔΕΘ (που για αρκετά χρόνια ήταν και διοργανωτής του Φεστιβάλ).

Στα περίπτερα 2 και 8 στήνονται τα meeting points και τα γραφεία Τύπου θα γίνουν επίσης διάφορες εκδηλώσεις, όπως εικαστικές εκθέσεις με θέμα το σινεμά αλλά και πάρτι ή δεξιώσεις που κάποιες φορές σημειώνονται απρόοπτα (όπως το 1986 όταν ο σκηνοθέτης Παύλος Τάσιος κυνήγησε τον κριτικό Αλέξη Δερμετζόγλου λόγω της κακής κριτικής που είχε γράψει για την ταινία του Νοκ Άουτ). 

Open Image Modal
Ο Όλιβερ Στόουν στο ΦΚΘ, 19 Νοεμβρίου 2008. Μαζί του ο Γιώργος Χωραφάς και η Δέσποινα Μουζάκη,
ASSOCIATED PRESS

Να σημειώσουμε, πως αρκετές προβολές μοιράζονται σε κινηματογράφους του ιστορικού και εμπορικού κέντρου της πόλης όπως Μακεδονικόν, Βακούρα, Παλλάς, Ανατόλια, Ναυαρίνον οπότε και το κοινό και οι προσκεκλημένοι του φεστιβάλ μοιράζονται και περιπλανιούνται μέσα στην πόλη άρα έχουν επαφή και με διάφορα άλλα στέκια της Θεσσαλονίκης. 

Στα χρόνια της διεθνοποίησης του θεσμού το ενδιαφέρον του Φεστιβάλ στρέφεται ξανά προς το Ολύμπιον (που θα γίνει η οριστική έδρα του θεσμού) και από το 2000 το κέντρο βάρους θα μεταφερθεί και στο λιμάνι και συγκεκριμένα στις Αποθήκες του 1ου προβλήτα.

Από τότε στήνεται στην Αποθήκη Γ το βασικό στέκι του Φεστιβάλ και το σημείο όπου γίνονται πάρτι, events, επίσημες παρουσιάσεις και συνεντεύξεις Τύπου. Τέτοια πάρτι είναι αυτά που κάνουν πχ ο Εμίρ Κουστουρίτσα και η μπάντα του (στο οποίο ο Όλιβερ Στόουν χορεύει και διασκεδάζει μέχρι το πρωί) ή ο Φατίχ Ακίν που κάνει ένα σπέσιαλ dj set ή μουσικές μπάντες όπως οι Souljazz Orchestra και οι Speakeasies Swing Band κ.ο.κ. Σημαντικό ρόλο ως στέκι στο οποίο γίνονται αρκετές κοινωνικές εκδηλώσεις - παρουσιάσεις λόγω γειτνίασης με τους χώρους δράσης του Φεστιβάλ στο Λιμάνι έχει και το «Kitchen Bar» (που είναι επίσης στον Α Προβλήτα). 

Από εκεί και πέρα, πολλά μαγαζιά τη πόλης έχουν φιλοξενήσει περιστασιακά ή πιο συστηματικά τους επίσημους προσκεκλημένους και όχι μόνο του Φεστιβάλ. πχ στα ταβερνάκια και στα ουζερί στα Λαδάδικα (πάλι λόγω εγγύτητας με τους χώρους του Φεστιβάλ) θα βρείτε αρκετές από τις παρέες του φεστιβάλ, σε καφέ της παραλιακής όπως ο «Θερμαϊκός» ή σε ιστορικά νυχτερινά μαγαζιά όπως το «Residents» ή το «Berlin» ή και άλλου. 

Open Image Modal
Ο Βιμ Βέντερς στο ΦΚΘ, 21 Νοεμβρίου 2006.
Grigoris Siamidis / Reuters

Στα πολλά μαγαζιά που απέκτησαν μια πρόσκαιρη περιστασιακή φήμη χάρη σε κάποιους καλεσμένους του Φεστιβάλ ήταν και το ρεμπετάδικο «Βεντέτα» (στην Εθνικής Αμύνης) που είχε την χαρά να φιλοξενήσει τον Βιμ Βέντερς μετά από την επιθυμία που είχε εκφράσει ο ίδιος να διασκεδάσει ένα βράδυ με ελληνική λαϊκή μουσική».