Η ΕΕ παραμένει μουδιασμένη έπειτα από το αμερικανικό ράπισμα που δέχθηκε το βράδυ της Τετάρτης, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι ξεκινά διμερείς ειρηνευτικές συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία – αγνοώντας επιδεικτικά την Ευρώπη και δίνοντας το μήνυμα ότι ουσιαστικά την αποκλείει από τις όποιες διαπραγματεύσεις.
Το πρώτο ράπισμα όμως είχε έρθει από τον Αμερικανό υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, ο οποίος από τις Βρυξέλλες, λίγες ώρες πριν τις ανακοινώσεις Τραμπ, δήλωνε μεταξύ πολλών άλλων, πως δεν είναι ρεαλιστική η προοπτική επιστροφής στα σύνορα της Ουκρανίας πριν από το 2014 και πως οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συνεισφέρουν μελλοντικά το μεγαλύτερο μερίδιο της βοήθειας προς την Ουκρανία.
Έτσι οι ΗΠΑ έκαναν αυτό που η ΕΕ φοβόταν. Την απέκλεισαν. Το μότο της Ένωσης «Τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία» απλά φαίνεται πως κατέληξε στον κάλαθο των αχρήστων.
Το τρίτο χαστούκι προς την ΕΕ ήρθε με τις δηλώσεις του Τραμπ ότι η η Σαουδική Αραβία είναι πιθανό να παίξει το ρόλο του μεσάζοντα στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Η πρώτη αντίδραση της ΕΕ, που βλέπει ότι όχι μόνο ότι μένει εκτός διαπραγματεύσεων, αλλά θα κληθεί να πληρώσει και τον λογαριασμό για την διατήρηση μιας ειρήνης που δεν την έχει ορίσει η ίδια ήταν ψελλίσει κάτι του τύπου «η Ουκρανία και η Ευρώπη πρέπει να συμμετάσχουν σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις».
Συγκεκριμένα σε κοινή τους ανακοίνωση η Γαλλία, η Γερμανία, η Πολωνία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ουκρανία και η ΕΕ ανέφεραν ότι «θέλουμε να συζητήσουμε την πορεία προς τα εμπρός με τους Αμερικανούς συμμάχους μας» και πως «Η Ουκρανία και η Ευρώπη πρέπει να συμμετάσχουν σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις».
«Είμαστε έτοιμοι να ενισχύσουμε τη στήριξή μας προς την Ουκρανία. Δεσμευόμαστε για την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητά της απέναντι στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας.
Μοιραζόμαστε τον στόχο να συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ουκρανία μέχρι να επιτευχθεί μια δίκαιη, συνολική και διαρκής ειρήνη. Μια ειρήνη που να εγγυάται τα συμφέροντα της Ουκρανίας και τα δικά μας.
Ανυπομονούμε να συζητήσουμε τον δρόμο προς τα εμπρός μαζί με τους Αμερικανούς συμμάχους μας. Οι κοινοί μας στόχοι θα πρέπει να είναι η τοποθέτηση της Ουκρανίας σε θέση ισχύος. Η Ουκρανία και η Ευρώπη πρέπει να αποτελούν μέρος οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης. Η Ουκρανία πρέπει να διαθέτει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας. Μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη στην Ουκρανία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια ισχυρή διατλαντική ασφάλεια.
Υπενθυμίζουμε ότι η ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου είναι κοινή μας ευθύνη. Συνεργαζόμαστε λοιπόν για την ενίσχυση των συλλογικών μας αμυντικών δυνατοτήτων» καταλήγει η ανακοίνωση.
Ακολούθησε η δήλωση της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας στην πλατφόρμα Χ. Η Κάγια Κάλλας υπογράμμισε ότι «σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, η Ευρώπη πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο» προσθέτοντας: «Η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας είναι άνευ όρων. Προτεραιότητά μας πρέπει τώρα να είναι η ενίσχυση της Ουκρανίας και η παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας».
Για συνεργασία και μια δίκαιη ειρήνη μίλησε και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ.
Ο Τουσκ, η χώρα του οποίου ασκεί την προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο, έγραψε στο Χ (με κεφαλαία γράμματα) ότι «Το μόνο που έχουμε ανάγκη είναι ειρήνη. ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΕΙΡΗΝΗ. Η Ουκρανία, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεργαστούν σε αυτό. ΜΑΖΙ».
Από την πλευρά της η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Ανναλένα Μπάερμποκ δήλωσε ότι: «Πάντα υπογραμμίζαμε ότι δεν θα ληφθεί απόφαση για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία» σημειώνοντας ότι η ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο συλλογικά, που σημαίνει με την Ουκρανία και με τους Ευρωπαίους».
Την απογοήτευσή του εξέφρασε ο υπουργός Αμυνας της Γερμανίας Μπόρις Πιστόριους προσερχόμενος την Πέμπτη (13/2) στην υπουργική σύνοδο του ΝΑΤΟ που διεξάγεται στις Βρυξέλλες.
«Είναι λυπηρό που ο Ντ. Τράμπ έκανε υποχωρήσεις πριν καν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο Πιστόριους και πρόσθεσε ότι θα ήταν προτιμότερο να μιλήσει για το θέμα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή για ενδεχόμενες απώλειες εδάφους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Επιπλέον ο Γερμανός υπουργός υπογράμμισε ότι ακόμη και σε περίπτωση που επιτευχθεί κάποια ειρηνευτική συμφωνία η Ρωσία θα παραμείνει απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης.
«Για τον λόγο αυτόν οφείλουμε να επενδύσουμε ταχύτερα στην άμυνά μας και στις αμυντικές μας ικανότητες. Η ειρήνη, αυτό δυστυχώς υπαγορεύει η εμπειρία αιώνων, μπορεί να διασφαλισθεί από θέση ισχύος», τόνισε.
Οι ανησυχίες του Πιστόριους συνάδουν με αυτές την πλειονότητας των κρατών μελών. Όμως αναλυτές εκτιμούν ότι οι ΗΠΑ έστειλαν το μήνυμα ότι η ΕΕ δεν συγκαταλέγεται στους μεγάλους γεωπολιτικούς παίκτες και οι εξελίξεις θα δοκιμάσουν την αντοχή της Ενωσης δεδομένου ότι για χρόνια η ΕΕ εμφανίζεται διχασμένη σε κρίσιμα ζητήματα. Τώρα φαίνεται πως έχει έρθει η ώρα της αλήθειας ή αλλιώς του απογαλακτισμού της ΕΕ από τις ΗΠΑ, το εάν θα καταφέρει να σταθεί στα πόδια της μένει να φανεί.
Επίσης η αμερικανική επιβράβευση προς τον αναθεωρητισμό του Πούτιν μόνο δυσάρεστα μπορεί να φέρει όχι μόνο για την ασφάλεια της ΕΕ αλλά και για την Έλλάδα. Ο φόβος είναι ότι η διαφαινόμενη υποχώρηση των ΗΠΑ ανοίγει έναν φαύλο κύκλο. Η Δύση πλέον φαίνεται διασπάσμενη και ευάλωτη.
Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και αναμένονται περαιτέρω συζητήσεις που μπορεί να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο κατά τη Σύνοδο Κορυφής για την Ασφάλεια που ξεκινάει την Παρασκευή στο Μόναχο. Εκεί θα είναι ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και άλλοι ανώτεροι σύμβουλοι του Τραμπ οι οποίοι θα συναντηθούν με τον Ζελένσκι αλλά και Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 12 Ευρωπαίοι επίτροποι μεταξύ των οποίων και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα βρίσκονται στη διάσκεψη. Το ερώτημα είναι εάν από αυτή τη συνάντηση θα διαμορφωθεί μια από κοινού πολιτική ή οι Ευρωπαίοι θα βρεθούν πάλι ενώπιον τετελεσμένων γεγονότων.