Πριν από τις εκλογές στη Βραζιλία τον περασμένο μήνα, ο Νεϊμάρ, ο σταρ της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου ανδρών χώρας, δεσμεύτηκε να αφιερώσει το πρώτο του γκολ στο Παγκόσμιο Κύπελλο στον ακροδεξιό (πρώην πλέον) πρόεδρο της Βραζιλίας, Ζαίρ Μπολσονάρο.
Την ημέρα των εκλογών, ο Μπολσονάρο φορούσε προστατευτικό γιλέκο σε περίπτωση επίθεσης. Πάνω από αυτό, είχε την εμβληματική κίτρινη φανέλα της εθνικής ομάδας.
Τις ημέρες μετά την ήττα του Μπολσονάρο, εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές του συγκεντρώθηκαν έξω από στρατιωτικές βάσεις, καλώντας τις ένοπλες δυνάμεις να πάρουν τον έλεγχο της κυβέρνησης. Από ψηλά, οι διαδηλωτές έμοιαζαν με μια κίτρινη «θάλασσα», με χιλιάδες εξ αυτών να φορούν φανέλες της «σελεσάο».
Λίγες χώρες έχουν συνδέσει την εθνική τους ταυτότητα τόσο στενά με την εθνική τους ομάδα ποδοσφαίρου όσο η Βραζιλία -η πιο επιτυχημένη χώρα στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου- που επιδιώκει να κατακτήσει τον έκτο τίτλο της αυτόν τον μήνα στο Κατάρ. Πλέον είναι και από τις λίγες οι χώρες που οι οπαδοί έχουν με μια τόσο περίπλοκη σχέση με την εθνική τους ομάδα.
Η φανέλα έχει γίνει σύμβολο πολιτικής δήλωσης. Το αστέρι της ομάδας μιλάει ανοιχτά για πολιτική. Μερικοί οπαδοί αποκαλούν τον προπονητή κομμουνιστή. Και πολλοί άλλοι έχουν γυρίσει την πλάτη από μια ομάδα που ανέκαθεν αποτελεί πηγή εθνικής υπερηφάνειας.
Οι πωλήσεις στις φανέλες μειώθηκαν περίπου 20% σε σχέση με το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Ρωσία το 2018. Πολλοί δεν θέλουν καν να βλέπουν τη φανέλα του Νεϊμάρ με το Νο. 10. Αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ μέχρι τώρα.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή, η εθνική ομάδα -εκ των μεγάλων φαβορί για την κατάκτηση του φετινού Μουντιάλ- είναι επίσης ίσως ο μόνος θεσμός της χώρας που μπορεί να ενώσει αυτό το βαθιά διχασμένο έθνος. Αυτό, φυσικά, μόνο αν κερδίσει.
Το καλό ξεκίνημα της Βραζιλίας, με δύο σερί νίκες στη φάση των ομίλων, ήταν ένα πολλά υποσχόμενο σημάδι (σ.σ. χθες έχασε από το Καμερούν σε έναν αδιάφορα βαθμολογικά για την ίδια αγώνα, μιας και είχε ήδη εξασφαλίσει την πρόκριση στους «16»). Μετά την πρώτη επικράτηση, κόντρα στη Σερβία, η συζήτηση περιστράφηκε πίσω από τον επιθέτικο της ομάδας, το Ριτσάρλισον. Οχι επειδή σημείωσε δύο γκολ, εκ των οποίων το ένα είναι μέχρι αυτή την ώρα ίσως το ομορφότερο της διοργάνωσης. Αλλά για τις «αριστερές» του πεποιθήσεις και τις απόψεις του για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού. (σ.σ. Ο Μπολσονάρο επέκρινε το εμβόλιο και ακόμα δεν έχει πει αν το έχει κάνει).
Σύμφωνα με τον Σέλσο Ουνζέλτε, έναν Βραζιλιάνο ιστορικό του αθλητισμού, δεν είναι η πρώτη φορά που η πολιτική μπαίνει στη συζήτηση γύρω από την εθνική ομάδα.
Το 1970, όταν ο Πελέ οδήγησε τη Βραζιλία στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, πολλοί στη χώρα ανησυχούσαν ότι ο τίτλος θα ενίσχυε τη βάναυση στρατιωτική δικτατορία που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή. Και το 1982, ο αστέρας της ομάδας, ο Σόκρατες, βρέθηκε στο επίκεντρο επειδή μίλησε ανοιχτά κατά της δικτατορίας.
Η εξέχουσα θέση της εθνικής ομάδας στη Βραζιλία κατά καιρούς την έχει μπλέξει στην πολιτική, αλλά ποτέ άλλοτε σε αυτόν τον βαθμό. Η πολιτικοποίηση της ομάδας φέτος ενισχύθηκε από την έναρξη του Μουντιάλ αμέσως μετά τις εκλογές. Το τουρνουά διεξάγεται συνήθως τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, αλλά φέτος μεταφέρθηκε για αργότερα μέσα στο έτος λόγω της έντονης καλοκαιρινής ζέστης στο Κατάρ.
Ως αποτέλεσμα, η πολιτική κυλάει στη Βραζιλία εδώ και μήνες και η εθνική ομάδα έχει παρασυρθεί στη συζήτηση. Αυτό συνέβη κυρίως επειδή η φανέλα της ομάδας έγινε η «στολή» των υποστηρικτών του Μπολσονάρο. Οι δεξιοί ψηφοφόροι υιοθέτησαν τη φανέλα, τη σημαία της Βραζιλίας και τον εθνικό ύμνο της χώρας ως πατριωτικά σύμβολα του εθνικιστικού τους κινήματος.
Οι συγκεντρώσεις του Μπολσονάρο ήταν γεμάτες από τέτοιες φανέλες. Ο Μπολσονάρο ενθάρρυνε τους υποστηρικτές του να τα φορέσουν στις κάλπες. Και όταν έχασε τις εκλογές, οι υποστηρικτές του απέκλεισαν αυτοκινητόδρομους και διαμαρτυρήθηκαν έξω από στρατιωτικές βάσεις, πολλοί φορώντας τα κίτρινα της εθνικής ομάδας.
Η ίδια η ομάδα, εξάλλου, μπλέχτηκε στην εκλογική διαδικασία. Λίγο πριν από τις εκλογές, αρκετοί παίκτες, συμπεριλαμβανομένου του Νεϊμάρ, τάχθηκαν υπέρ του Μπολσονάρο. Αυτό γρήγορα έκανε το μεγαλύτερο αστέρι ποδοσφαίρου της Βραζιλίας ανεπιθύμητο για την αριστερά και τους υποστηρικτές της - και οδήγησε ορισμένους Βραζιλιάνους να κάνουν το αδιανόητο: να δηλώσουν ότι δεν θα υποστηρίξουν την εθνική τους ομάδα ποδοσφαίρου σε αυτό το Μουντιάλ.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο αριστερός υποψήφιος που κέρδισε τις φετινές εκλογές, υποστήριξε στη συνέχεια, χωρίς στοιχεία, ότι ο Νεϊμάρ εξέφρασε την υποστήριξή του επειδή ο Μπολσονάρο είχε συμφωνήσει να μην τον στοχοποιήσει για φοροδιαφυγή, κάτι για το οποίο κατηγορείται εδώ και χρόνια. «Φοβάται ότι αν κερδίσω, θα μάθω το φορολογικό του χρέος που έσβησε ο Μπολσονάρο», είπε ο Λούλα σε ένα podcast. Μετά τη νίκη του Λούλα, οι υποστηρικτές του στη συγκέντρωση νίκης του φώναζαν: «Ε, Νεϊμάρ! Θα πρέπει να δηλώσεις (σ.σ, στην εφορία)».
Οι δεξιοί οπαδοί έχουν τον δικό τους αποδιοπομπαίο τράγο στην ομάδα: τον προπονητή, Τίτε. Ο ίδιος έχει επικρίνει την επιλογή της κίτρινης φανέλας ως πολιτικό σύμβολο και έχει πει ότι δεν θα επισκεφθεί το προεδρικό μέγαρο σε περίπτωση κατάκτησης του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ανεξάρτητα από το ποιος είναι πρόεδρος.
Πριν από το Παγκόσμιο Κύπελλο, ο Λούλα ενθάρρυνε τους υποστηρικτές και άλλους Βραζιλιάνους να φορέσουν την κίτρινη φανέλα και να τη διεκδικήσουν ξανά ως σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας αντί για κομματικό. Αυτό που έχει γίνει πολύ πιο συνηθισμένο θέαμα στους δρόμους του Ρίο είναι η μπλε εναλλακτική φανέλα της ομάδας, την οποία φοράει σπάνια στους αγώνες της.
Η πολιτική της Βραζιλίας έχει φτάσει και στο Κατάρ. Βίντεο έχουν καταγράψει Βραζιλιάνους οπαδούς στους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου να φωνάζουν ότι ο Λούλα είναι εγκληματίας.
Μόνη ελπίδα όλων: να σηκώσουν το βαρύτιμο τρόπαιο και να πανηγυρίσουν όλοι μαζί.
(με πληροφορίες από New York Times)