Μια δικαστική διαμάχη εκατομμυρίων γύρω από μια μπανάνα - καλλιτεχνικό δημιούργημα - ξεκίνησε στις ΗΠΑ μετά από αγωγή που κατατέθηκε.
Στο «μάτι του κυκλώνα» βρέθηκε ο Ιταλός καλλιτέχνης Μαουρίτσιο Κατελάν (σ.σ γνωστός κυρίως για τα υπερρεαλιστικά γλυπτά και τις εγκαταστάσεις του. Η σατιρική του προσέγγιση στην τέχνη είχε ως αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται συχνά ως τζόκερ ή φάρσα του κόσμου της τέχνης), που εξέθεσε μια μπανάνα σε τοίχο κολλώντας τη με μονωτική ταινία την οποία ονόμασε Comedian, με την κατηγορία σε βάρος του να αναφέρει ότι η σύλληψή του αυτή είναι προϊόν αντιγραφής άλλου καλλιτέχνη.
Το συγκεκριμένο έργο, μάλιστα, πούλησε αρκετά αντίτυπα, ξεπερνώντας τα 100.000 δολάρια.
Ο Κατελάν κατηγορείται για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από τον Τζόε Μόνφορντ, από το Γκρεντάλ της Καλιφόρνια, ο οποίος ισχυρίζεται ότι το Comedian είναι ακριβώς όπως το δικό του δημιούργημα, φρούτο με μονωτική ταινία, Banana & Orange, το οποίο είχε φιλοτεχνήσει δύο δεκαετίες νωρίτερα.
Και οι δύο καλλιτέχνες έχουν κολλήσει τις μπανάνες τους υπό γωνία. Ο Μόνφορντ έχει επίσης κολλήσει ένα πορτοκάλι οριζόντια σε άλλο πάνελ.
Ενώ οι αγοραστές του Κατελάν πλήρωναν για οδηγίες σχετικά με το πώς να εγκαταστήσουν και να εκθέσουν την μπανάνα, ο ίδιος φέρεται να υποστήριξε ότι, σε αντίθεση με τη δική του μπανάνα, το φρούτο στο Banana & Orange είναι συνθετικό, οπότε ο Μόνφορντ «δεν μπορεί να κατέχει την σύλληψη της ιδέας μιας πραγματικής μπανάνας κολλημένης σε έναν τοίχο».
Ωστόσο ο περιφερειακός δικαστής των ΗΠΑ Ρόμπερτ Ν. Σκόλα Τζ. N είχε διαφορετική γνώμη. Έκρινε ότι η αξίωση του Μόνφορντ έχει βάση και μπορεί να προχωρήσει με την υπόθεσή του.
Αναγνώρισε, χωρίς να δηλώσει αν συμφωνεί ή όχι με αυτό, το επιχείρημα του Μόνφορντ ότι ο Κατελάν είχε πρόσβαση στο Banana & Orange, καθώς αυτό βρισκόταν στον προσωπικό του ιστότοπο, καθώς και στο YouTube και το Facebook, επί χρόνια.
Στην απόφασή του, ο Σκόλα έγραψε:
Μπορεί μια μπανάνα κολλημένη σε έναν τοίχο να είναι τέχνη; Πρέπει η τέχνη να είναι όμορφη; Δημιουργική; Συναισθηματική; Μια μπανάνα κολλημένη σε έναν τοίχο μπορεί να μην ενσαρκώνει την ανθρώπινη δημιουργικότητα, αλλά μπορεί να προκαλεί κάποια συναισθήματα, καλά ή κακά. Σε κάθε περίπτωση, μια μπανάνα κολλημένη σε έναν τοίχο θυμίζει τον ορισμό του [φιλοσόφου] Μάρσαλ ΜακΛούαν για την τέχνη: «ο,τιδήποτε μπορείς να ξεφύγεις».
Κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει πνευματικά δικαιώματα επί ιδεών, οπότε ο Μόνφορντ δεν μπορεί να διεκδικήσει πνευματικά δικαιώματα επί της ιδέας της στερέωσης μιας μπανάνας σε ένα κάθετο επίπεδο με μονωτική ταινία. Ούτε ο Μόνφορντ μπορεί να διεκδικήσει πνευματικά δικαιώματα επί της μπανάνας ή της μονωτικής ταινίας».
Ενώ η χρήση ασημένιας μονωτικής ταινίας για την προσκόλληση μιας μπανάνας σε έναν τοίχο μπορεί να μην πρεσβεύει τον υψηλότερο βαθμό δημιουργικότητας, ο παράλογος και φαρσικός χαρακτήρας της πληροί τον «ελάχιστο βαθμό δημιουργικότητας» που απαιτείται για να χαρακτηριστεί πρωτότυπη.
Ο Σκόλα αναγνώρισε ότι «υπάρχουν μόνο τόσες πολλές επιλογές που μπορεί να κάνει ένας καλλιτέχνης στα χρώματα, την τοποθέτηση και τη γωνία όταν εκφράζει την ιδέα μιας μπανάνας κολλημένης σε έναν τοίχο», προσθέτοντας: «Και στα δύο έργα, ένα ενιαίο κομμάτι ασημένιας μονωτικής ταινίας τρέχει προς τα πάνω από αριστερά προς τα δεξιά υπό γωνία, στερεώνοντας μια κίτρινη μπανάνα στο κέντρο, υπό γωνία προς τα κάτω από αριστερά προς τα δεξιά, σε έναν τοίχο. Και στα δύο έργα, η μπανάνα και η μονωτική ταινία τέμνονται περίπου στο μέσο του καθενός, αν και η μονωτική ταινία είναι λιγότερο κεντραρισμένη πάνω στην μπανάνα στο έργο του Morford απ′ ό,τι στο έργο Comedian», αναφέρει το Artnet.com.
Ο Μικαέλ Νταλέι, διευθυντής του ArtWatch UK, παρατηρητηρίου του κόσμου της τέχνης, δήλωσε: «Ο λόρδος Γκούντμαν συμβούλευσε περίφημα ότι η καλύτερη υπεράσπιση έναντι μιας κατηγορίας για κλοπή είναι μια κατηγορηματική άρνηση - ”δεν πήρα το μήλο” - και ότι οτιδήποτε άλλο προστίθεται όπως ”δεν μου αρέσουν τα μήλα” ή ”μόλις είχα φάει” αποδυναμώνει την υπόθεση. Οι δικηγόροι του Κατελάν διαμαρτύρονται ότι η αρχική μπανάνα συνοδευόταν από ένα πορτοκάλι και ο Κατελάν προσθέτει ότι η αρχική μπανάνα ήταν συνθετική, όχι πραγματική. Ο δικαστής Σκόλα βλέπει ορθά ότι ενώ η τοποθέτηση πραγματικών ή συνθετικών φρούτων με ταινία σε τοίχους μεμονωμένα ή σε ζεύγη μπορεί να έχει ελάχιστη καλλιτεχνική αξία, ο νόμος είναι νόμος. Πρόκειται πράγματι για μια πολύ ώριμη διαμάχη».