Στρατιώτες του ΝΑΤΟ, που διαφυλάσσουν την εύθραυστη ειρήνη στο Κόσοβο, σχημάτισαν κλοιούς ασφαλείας γύρω από τρία δημαρχεία τη Δευτέρα, καθώς η αστυνομία συγκρούστηκε με Σέρβους διαδηλωτές ενώ ο πρόεδρος της Σερβίας έχει θέσει τον στρατό της χώρας του στο υψηλότερο επίπεδο συναγερμού.
Η τεταμένη κατάσταση αναζωπυρώθηκε μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τους Αλβανούς δημάρχους στη περιοχή του βόρειου Κοσσυφοπεδίου, μετά τις εκλογές που μποϊκόταραν οι Σέρβοι.
Στο Ζβετσάν η τοπική αστυνομία - στελεχωμένη από Αλβανούς μετά την αποχώρηση των Σέρβων αξιωματούχων πέρυσι - απώθησαν με δακρυγόνα ένα πλήθος Σέρβων που προσπάθησαν να εισέλθουν στο δημαρχείο.
Οι διαδηλωτές από την πελυρά τους έριξαν μολότοφ και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης εναντίον στρατιωτών του ΝΑΤΟ. Οι Σέρβοι συγκρούστηκαν επίσης με την αστυνομία και έβαψαν με σπρέι στα οχήματα του ΝΑΤΟ το γράμμα «Z» - μια ευθεία αναφορά στο σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε από τη Ρωσία στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στο Λεπόσαβιτς, κοντά στα σύνορα με τη Σερβία, ειρηνευτικά στρατεύματα των ΗΠΑ τοποθέτησαν συρματοπλέγματα γύρω από το δημαρχείο για να το προστατεύσουν από εκατοντάδες οργισμένους Σέρβους. Αργότερα την ίδια μέρα διαδηλωτές πέταξαν αυγά στο σταθμευμένο αυτοκίνητο του νέου δημάρχου της πόλης.
Ο Πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος είναι ο Ανώτατος Διοικητής των Σερβικών Ενόπλων Δυνάμεων, ανέβασε την ετοιμότητα του στρατού στο υψηλότερο επίπεδο.
Αυτό σημαίνει ότι ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Σερβικών Ενόπλων Δυνάμεων εξέδωσε πρόσθετες οδηγίες για την ανάπτυξη μονάδων του στρατού σε συγκεκριμένες, καθορισμένες θέσεις.
Οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ απέκλεισαν επίσης το δημαρχείο στο Ζούμπιν για να το προστατεύσουν από τους θυμωμένους ντόπιους Σέρβους.
Τι πυροδότησε τη νέα ένταση
Οι Σέρβοι, που αποτελούν την πλειοψηφία στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, δεν αποδέχθηκαν ποτέ τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του 2008 από τη Σερβία και εξακολουθούν να βλέπουν το Βελιγράδι ως πρωτεύουσά τους - πάνω από δύο δεκαετίες μετά την εξέγερση των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου κατά της σερβικής καταστολής και κυριαρχίας.
Οι Αλβανοί αποτελούν περισσότερο από το 90% του πληθυσμού στο Κοσσυφοπέδιο συνολικά, αλλά οι Σέρβοι στα βόρεια απαιτούν εδώ και καιρό την εφαρμογή μιας συμφωνίας του 2013 με τη μεσολάβηση της ΕΕ για τη δημιουργία μιας ένωσης αυτόνομων δήμων στην περιοχή τους.
Οι Σέρβοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις τοπικές εκλογές τον περασμένο Απρίλιο και οι Αλβανοί υποψήφιοι κέρδισαν τις δημαρχίες σε τέσσερις δήμους με Σερβική πλειοψηφία.
Οι Σέρβοι απαιτούν από την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου να απομακρύνει τους Αλβανούς δημάρχους από τα δημαρχεία και να επιτρέψει στις τοπικές διοικήσεις που χρηματοδοτούνται από το Βελιγράδι να ξαναρχίσουν το έργο τους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους, που έχουν υποστηρίξει σθεναρά την ανεξαρτησία του Κοσόβου, επέπληξαν την Πρίστινα την Παρασκευή, λέγοντας ότι η επιβολή δημάρχων σε περιοχές με σερβική πλειοψηφία χωρίς λαϊκή υποστήριξη υπονομεύει τις προσπάθειες εξομάλυνσης των σχέσεων.
Ο πρωθυπουργός, Αλμπιν Κούρτι, υπερασπίστηκε τη θέση της Πρίστινα, λέγοντας ότι οι εκλεγμένοι δήμαρχοι θα παρέχουν υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες.
Πόσο βαθιά είναι η διαμάχη
Η διαμάχη για το Κοσσυφοπέδιο κρατάει εδώ και αιώνες. Η Σερβία «βλέπει» την περιοχή ως την καρδιά του κράτους και της θρησκείας της. Πολλά μεσαιωνικά σερβικά ορθόδοξα χριστιανικά μοναστήρια βρίσκονται εκεί. Οι Σέρβοι εθνικιστές θεωρούν τη μάχη του 1389 εναντίον των Οθωμανών Τούρκων εκεί ως σύμβολο του εθνικού τους αγώνα.
Η πλειοψηφία των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο θεωρούν το Κόσοβο ως τη χώρα τους και κατηγορούν τη Σερβία για κατοχή και καταστολή. Οι Αλβανοί αντάρτες ξεκίνησαν μια εξέγερση το 1998 για να απαλλάξουν τη χώρα από τη σερβική κυριαρχία.
Η βάναυση απάντηση του Βελιγραδίου προκάλεσε την επέμβαση του ΝΑΤΟ το 1999, η οποία ανάγκασε τη Σερβία να αποχωρήσει και να παραχωρήσει τον έλεγχο σε διεθνείς ειρηνευτικές δυνάμεις.
Ακαρπες προσπάθειες επίλυσης
Υπήρξαν συνεχείς διεθνείς προσπάθειες για την εξεύρεση κοινού εδάφους μεταξύ των δύο πρώην εχθρών εν καιρώ πολέμου, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει τελική συνολική συμφωνία.
Αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν μεσολαβήσει σε διαπραγματεύσεις που αποσκοπούν στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου. Έχουν επιτευχθεί πολυάριθμες συμφωνίες κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, αλλά σπάνια εφαρμόστηκαν επί τόπου. Ορισμένες περιοχές έχουν δει αποτελέσματα, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία εντός της χώρας.
Εχει διατυπωθεί μια ιδέα για αλλαγές συνόρων και ανταλλαγές εδαφών, αλλά αυτή απορρίφθηκε από πολλές χώρες της ΕΕ υπό τον φόβο ότι θα μπορούσε να προκαλέσει ντόμινο εξεκλίξεων σε άλλες εθνικά μικτές περιοχές των Βαλκανίων και να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα σε μια περιοχή που έχει βιώσει αιματηρούς πολέμους τη δεκαετία του 1990.
Τι ακολουθεί
Οι διεθνείς αξιωματούχοι ελπίζουν να επιταχύνουν τις διαπραγματεύσεις και να καταλήξουν σε λύση τους επόμενους μήνες.
Και τα δύο έθνη πρέπει να εξομαλύνουν τους δεσμούς τους εάν θέλουν να προχωρήσουν προς την ένταξη στην ΕΕ. Αν δεν σημειωθεί σημαντική πρόοδος, αυτό θα σήμαινε παρατεταμένη αστάθεια, οικονομική ύφεση και συνεχή πιθανότητα συγκρούσεων.
Οποιαδήποτε σερβική στρατιωτική επέμβαση στο Κοσσυφοπέδιο θα σήμαινε σύγκρουση με τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ που βρίσκονται εκεί. Το Βελιγράδι ελέγχει τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου και το Κοσσυφοπέδιο δεν μπορεί να γίνει μέλος του ΟΗΕ ούτε λειτουργικό κράτος χωρίς να επιλύσει τις διαφορές του με τη Σερβία.
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press)