Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2020 και τις αρχές του 2021, η Νότια Αμερική βρισκόταν στο μηδέν όσον αφορά τον παγκόσμιο αγώνα εμβολιασμού κατά της COVID-19.
Το οξυγόνο τελείωσε στο Περού. Οι νεκροθάφτες δούλευαν όλη τη νύχτα στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Τα πτώματα είχαν γεμίσει όλα τα κοντέινερ στο Γκουαγιακίλ του Ισημερινού.
Η Βραζιλία, η μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, είδε τον αριθμό των θανάτων από COVID-19 να αυξάνεται στον δεύτερο υψηλότερο στον κόσμο, ενώ η Αργεντινή και το Περού κατέγραψαν μερικούς από τους χειρότερους αριθμούς κατά κεφαλήν θανάτων από οπουδήποτε στον κόσμο.
Όμως τους τελευταίους μήνες, παρά τις περιορισμένες υπηρεσίες υγείας και τα χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος από ό,τι στην Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, η περιοχή έχει αναδειχθεί ως νικήτρια ήπειρος, προς έκπληξη όλων, στον αγώνα εμβολιασμού.
Η Νότια Αμερική είναι πλέον η πιο εμβολιασμένη περιοχή στον κόσμο, με το 63,3% του πληθυσμού να είναι πλήρως εμβολιασμένο, σύμφωνα με το Our World in Data, το οποίο συλλέγει επίσημα δεδομένα από κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Η Ευρώπη έρχεται δεύτερη με 60,7%. Στην Αφρική, μόλις το 8,8% του πληθυσμού έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του.
Τα ποσοστά μόλυνσης και θνησιμότητας έχουν πέσει κατακόρυφα σε σύγκριση με τα μέσα του έτους, όταν η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική αντιπροσώπευαν σχεδόν το ήμισυ των θανάτων και μολύνσεων παγκοσμίως. Τώρα είναι στην Ευρώπη όπου, λόγω της εξάπλωσης της παραλλαγής Όμικρον, οι ρυθμοί μετάδοσης αυξάνονται.
Οι επιδημιολόγοι επισημαίνουν διάφορους παράγοντες που εξηγούν την ταχεία εκστρατεία εμβολιασμού. Αλλά το πιο σημαντικό, λένε, ήταν οι δεκαετίες επιτυχημένων εκστρατειών εμβολιασμού που δημιούργησαν την υποδομή που απαιτείται για να παραδοθούν μαζικά τα εμβόλια, «θερμαίνοντας» παράλληλα και την εμπιστοσύνη του πληθυσμού.
Στη Βραζιλία, ο επιτυχημένος εμβολιασμός τον τελευταίο μισό αιώνα κατά της ευλογιάς, της μηνιγγίτιδας, της πολιομυελίτιδας και της ιλαράς σημαίνει ότι πολύ λίγοι άνθρωποι αντιτίθενται στα εμβόλια, δήλωσε ο Πάολο Λατούφο, επιδημιολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο.
Σε ορισμένες μεγάλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων του Ρίο ντε Τζανέιρο και του Σάο Πάολο, πάνω από το 99% του ενήλικου πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση, λένε οι αρχές. Οι Βραζιλιάνοι συνήθως ισχυρίζονται με περηφάνια ότι το έθνος έχει μια «cultura de vacinacao» ή «κουλτούρα εμβολίων».
Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για πολλά άλλα έθνη στην περιοχή, τα οποία στο παρελθόν είχαν ξεκινήσει εκτεταμένες εκστρατείες εμβολιασμού μετά από τραυματικές επιδημίες μολυσματικών ασθενειών κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
«Αυτή η αυτοπεποίθηση, που έχει δημιουργηθεί εδώ και πολλά χρόνια, βασίζεται στα οφέλη του εκτεταμένου προγράμματος εμβολιασμού μας», δήλωσε η Λήδα Γκούτσι, ειδικός σε μολυσματικές ασθένειες με έδρα το Μπουένος Άιρες.
Η αποτελεσματική ενημέρωση για τη δημόσια υγεία ήταν επίσης καθοριστική, δήλωσε ο Άλμπερτ Κο, καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Γέιλ.
Πριν την καταιγίδα
Η περιοχή, ωστόσο, απέχει πολύ από την πολυπόθητη ανοσία της αγέλης, ιδιαίτερα καθώς η παραλλαγή Όμικρον εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο.
Ακόμη και με το εντυπωσιακό 63,3% του πληθυσμού να έχει εμβολιαστεί, η περιοχή παραμένει κάτω από το όριο που οι περισσότεροι επιστήμονες λένε ότι χρειάζεται για να προσφέρει μαζική προστασία. Η Όμικρον μαίνεται τώρα σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης παρά τα παρόμοια επίπεδα εμβολιασμού.
Μεταξύ των παιδιών, τα ποσοστά εμβολιασμού ποικίλλουν επίσης δραματικά από χώρα σε χώρα στη Λατινική Αμερική, με τις αρχές στο Μεξικό και τη Βραζιλία να καθυστερούν σχετικά να εγκρίνουν εμβολιασμούς για ανηλίκους.
Ένα άλλο πιθανό ζήτημα είναι τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται.
Πολλές χώρες, όπως η Χιλή, η Ουρουγουάη και η Βραζιλία, βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στο Coronavac, ένα εμβόλιο που παράγεται από την κινεζική Sinovac Biotech Ltd.
Παρόλο που το εμβόλιο είναι εγκεκριμένο, η αποτελεσματικότητά του είναι χαμηλότερη από αυτή των ομοίων του και τουλάχιστον μια αρχική μελέτη έχει δείξει ότι μπορεί να μην παράγει αντισώματα κατά της παραλλαγής Όμικρον. Νωρίτερα τον Δεκέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δήλωσε ότι οι εμβολιασθέντες με Sinovac - καθώς και όλα τα άλλα «αδρανοποιημένα» εμβόλια - θα πρέπει να λάβουν ενισχυτική δόση.
Οι επιδημιολόγοι λένε επίσης ότι η Όμικρον μπορεί να είναι πιο ικανή στην αποφυγή της ανοσίας από προηγούμενες παραλλαγές COVID-19. Αυτά θα μπορούσαν να είναι άσχημα νέα σε μια περιοχή όπου ο ιός «διέλυσε» ολόκληρες πόλεις σε προηγούμενα στάδια της πανδημίας.
«Πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα σε ευάλωτες κοινότητες στη Βραζιλία, έχουν μολυνθεί», δήλωσε ο Κο, ο επιδημιολόγος του Γέιλ. «Βλέπουμε αυτήν την παραλλαγή να μολύνει ανθρώπους που είχαν ήδη μολυνθεί στο παρελθόν».