Εδώ και πολλούς μήνες, το meallamatia.gr προσπαθεί με κάθε τρόπο, με άρθρα και εκπομπές να αναδείξει, να προβάλει την εξαιρετικά προβληματική ζωή των αναπήρων που ζουν «εντός των τειχών», μέσα δηλαδή στο προστατευμένο –υποτίθεται- περιβάλλον των Ιδρυμάτων Φροντίδας. Και – το κυριότερο- εμείς οι «τυχεροί ανάπηροι» που ζούμε , δόξα σοι ο Θεός, «εκτός των τειχών» προσπαθούμε πολύ – και πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ περισσότερο- να γίνουμε η φωνή των «προστατευμένων», οι κήρυκές τους και οι επικεφαλής της προσπάθειας για την αποϊδρυματοποίηση.
Οι ανάπηροι που είναι κλεισμένοι στα ιδρύματα, δεν λαμβάνονται υπόψιν ως ανθρώπινα στοιχεία της κοινωνίας μας. Δεν έχουν γνώμη. Κι αν έχουν, δεν ακούγεται. Ίσως γιατί ούτε ψηφίζουν. Ίσως γιατί δεν αποτελούν Εκλογική Πελατεία. Νομοθετούμε γι′ αυτούς χωρίς αυτούς. Προσπαθούμε να τους «βοηθήσουμε» - υποτίθεται- αλλά δεν τους ακούμε. Δεν ξέρουμε τι θέλουν, τι χρειάζονται, τι έχουν ανάγκη. Απλώς… υποθέτουμε ποιο είναι το καλό τους. Όπως το υποθέσαμε σαν κοινωνία και σαν πολιτεία, όταν τους εγκλωβίσαμε στην όποια δομή κλειστής «φροντίδας».
Κάτι πάει λάθος. Πολύ λάθος. Και επειδή έρχεται ο καιρός που θα ξεκινήσουν να δαπανώνται κονδύλια για την αποϊδρυματοποίηση, με βάση το ψηφισμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αναπηρία και θα ληφθούν ζωτικές αποφάσεις για τους «έγκλειστους» των ιδρυμάτων, αναρωτιέμαι μήπως έχει φτάσει η στιγμή, η χρυσή ευκαιρία να ακουστεί και ο δικός τους λόγος; Να γίνει δημόσια, ανοιχτά, καθαρά, αντικειμενικά και «χωρίς μακιγιάζ» γνωστή στους πάντες η κατάσταση «επιβοηθητικής ομηρίας» την οποία υφίστανται «για το καλό τους»;
Τα ντροπιαστικά για την Ελλάδα «Κλουβιά των Λεχαινών», που χάρη σ′ ένα ρεπορτάζ του BBC είχαν δει το φως της δημοσιότητας πριν από κάποια χρόνια , η εικόνα από το Κέντρο Περίθαλψης Παιδιών με αναπηρία με παιδιά αλλά και άτομα που πλέον είχαν ενηλικιωθεί αλλά ζούσαν σε άθλια κατάσταση μέσα σε κλουβιά που είχαν το μέγεθος του κρεβατιού τους, μια εικόνα που είχε σοκάρει μέχρι και τη συγγραφέα του Χάρι Πότερ, Τζ. Κ. Ρόουλινγκ που μπήκε μπροστά και δημιούργησε μια ΜΚΟ , την Lubos για να αλλάξουν τα πράγματα, μας είχαν κάνει διεθνώς ρεζίλι .
Άλλαξαν τα πράγματα; Κάποια άλλαξαν, προς το καλύτερο. Ελπίζω – απ′ όσο ξέρω- ότι κλουβιά δεν υπάρχουν πια. Υπάρχουν όμως τάσεις για μικρότερου τύπου ιδρύματα που θα ταυτιστούν ονομαστικά και τυπικά με τις Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης και έτσι θα οδηγηθούμε σε ένα ακόμη ολέθριο λάθος, που θα το πληρώσουν πάλι όσα άτομα δε φταίνε. Μήπως έφτασε η στιγμή να ακουστούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Να αποκτήσουν δημόσια «πρόσωπο» και «ταυτότητα» και «εικόνα» ; Γιατί όχι και στη Βουλή των Ελλήνων. 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 γιορτάσαμε. Ας τολμήσουμε κι ας αποφασίσουμε.
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει δραστηριοποιηθεί εδώ και χρόνια επισημαίνοντας το προβληματικό πλαίσιο διαβίωσης , μιλώντας μάλιστα και για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο κατά τ΄ άλλα λεγόμενο Κοινωνικό Πλαίσιο Φροντίδας. Σε πρόσφατη εισήγησή του, Ειδική Έκθεση: «Από το ίδρυμα στην κοινότητα: Εναλλακτική φροντίδα ευάλωτων παιδιών και υποστήριξη οικογενειών» γύρω από το θέμα της αποϊδρυματοποίησης και της προώθησης του θεσμού της αναδοχής για παιδιά με αναπηρία, ανέφερε :
«Επισημαίνεται η ανάγκη και ειδικότερων προβλέψεων για την επαρκή φροντίδα και διασφάλιση των δικαιωμάτων των φιλοξενούμενων σε ιδρύματα για παιδιά με αναπηρίες, καθώς και η ανάγκη ενίσχυσης των μηχανισμών εξωτερικού ελέγχου και εποπτείας όλων των δομών κλειστής φροντίδας.
Περαιτέρω, υπογραμμίζεται η ανάγκη διεύρυνσης εφαρμογής του θεσμού της αναδοχής, βάσει των προβλέψεων της ισχύουσας νομοθεσίας, με πλήρη αποσαφήνιση των διαφορών της από την υιοθεσία.
Για τον σκοπό αυτό, καθώς και για την διασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των παιδιών που χρειάζονται προστασία και φροντίδα στην κοινότητα, προτείνονται:
• Η ενίσχυση της στελέχωσης και η θεσμική ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών της κοινότητας, καθώς και της στελέχωσης και υποστήριξης των εισαγγελιών ανηλίκων
• Η εξειδίκευση και παροχή ενιαίας επιμόρφωσης στους κοινωνικούς λειτουργούς των ΟΤΑ που ασχολούνται με την παιδική προστασία
• Η πλήρης κατάργηση της ιδρυματικής φροντίδας για βρέφη και νήπια έως 3 ετών και η κατά προτεραιότητα μέριμνα για τοποθέτηση σε αναδοχή των παιδιών αυτής της ηλικίας που ήδη βρίσκονται σε ιδρύματα
• Η ενίσχυση της αναδοχής, με την κατάργηση των ηλικιακών ορίων που εισήχθησαν με το ν. 4538/18, την άμεση μέριμνα για την υλοποίηση της επαγγελματικής αναδοχής, την επέκταση της επαγγελματικής αναδοχής και σε άλλες περιπτώσεις ή κατηγορίες παιδιών – πέραν εκείνων με αναπηρία ή ψυχικές διαταραχές - των οποίων η αναδοχή υπό τις παρούσες συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολη ή ανέφικτη, και την ανάληψη δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για την προσέλκυση περισσότερων υποψηφίων αναδόχων για το σύνολο των ενδιαφερόμενων παιδιών.
Ιδίως σε σχέση με τα παιδιά με αναπηρίες, προτείνονται επιπλέον:
• Η εφαρμογή από τους ΟΤΑ εξειδικευμένων και προσαρμοσμένων προγραμμάτων στην κοινότητα, σε όλους τους τομείς και για όλες τις μορφές αναπηρίας, κατ’ αντιστοιχία με τα παρεχόμενα προς τον υπόλοιπο πληθυσμό
• Η θέσπιση ειδικών προβλέψεων για τη διασφάλιση πρώιμης παρέμβασης και ολοκληρωμένης υποστήριξης για τα παιδιά με αναπηρία και τις οικογένειές τους, και
• Η θεσμοθέτηση ειδικών, επιπρόσθετων, προδιαγραφών για την εναλλακτική φροντίδα παιδιών με σοβαρές αναπηρίες, των οποίων η παραμονή στην οικογένεια ή η τοποθέτηση σε αναδοχή δεν είναι εφικτή.
Όσον αφορά την μεταφορά της φροντίδας από το ίδρυμα στην κοινότητα, η Αρχή προτείνει:
• Την υιοθέτηση από την πολιτεία χρονοδιαγράμματος για την πλήρη εγκατάλειψη του ιδρυματικού μοντέλου φροντίδας
• Για όσο διάστημα ή για τις περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό, τον μετασχηματισμό ή αντικατάσταση των υφιστάμενων ιδρυμάτων από μικρές δομές οικογενειακού τύπου, με πρόβλεψη για την όσο το δυνατό βραχύτερη παραμονή παιδιών σε αυτές
Ιδίως σε σχέση με τα παιδιά με αναπηρίες, προτείνονται επιπλέον:
• Η εφαρμογή από τους ΟΤΑ εξειδικευμένων και προσαρμοσμένων προγραμμάτων στην κοινότητα, σε όλους τους τομείς και για όλες τις μορφές αναπηρίας, κατ’ αντιστοιχία με τα παρεχόμενα προς τον υπόλοιπο πληθυσμό
• Η θέσπιση ειδικών προβλέψεων για τη διασφάλιση πρώιμης παρέμβασης και ολοκληρωμένης υποστήριξης για τα παιδιά με αναπηρία και τις οικογένειές τους, και
• Η θεσμοθέτηση ειδικών, επιπρόσθετων, προδιαγραφών για την εναλλακτική φροντίδα παιδιών με σοβαρές αναπηρίες, των οποίων η παραμονή στην οικογένεια ή η τοποθέτηση σε αναδοχή δεν είναι εφικτή».