Ο Ναπολέων Βοναπάρτης αναρριχήθηκε στην εξουσία στις αρχές του 19ου αιώνα -με ταχύτατους ρυθμούς κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης- και στέφθηκε αυτοκράτορας το 1804, όταν ήταν 35 ετών.
Το τέλος ήρθε κατά τη διάρκεια της δεύτερης εξορίας του, στο νησί Αγία Ελένη, στον νότιο Ατλαντικό. Υπέκυψε στην ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε και έφυγε από τη ζωή το 1821 σε ηλικία 51 ετών.
Ιατρική γνωμάτευση την οποία υπογράφει ο Ιρλανδός χειρουργός, Μπάρι Έντουαρντ Ο’ Mέρα, ο οποίος και παρακολουθούσε τον Ναπολέοντα στην Αγία Ελένη, αποκαλύπτει πόσο εύθραυστη ήταν η κατάσταση της υγείας του στα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Το σημείωμα, το οποίο πωλήθηκε πρόσφατα σε δημοπρασία του οίκου Heritage Auctions στο Τέξας σε Βρετανό (ο οποίος διατήρησε την ανωνυμία του) έναντι 2.000 δολαρίων (1645 ευρώ), έχει ημερομηνία 4 Ιουνίου 1818.
Το χειρόγραφο είναι σε εξαιρετική κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψιν την παλαιότητα και τα χέρια που άλλαξε μέσα στον χρόνο.
Σε αυτό ο γιατρός καταγράφει την εκτίμηση του για την «κακή υγεία» του Ναπολέοντα και αναφέρεται στη «μεγάλη σωματική δοκιμασία» του ασθενή του, με πονοκεφάλους, πόνο στη δεξιά του πλευρά, «υψηλό» πυρετό, τρελούς σφυγμούς και «εν γένει άγχος και πίεση». Μεταξύ άλλων, αναφέρεται και στην εξαγωγή ενός φρονιμίτη στην αριστερή άνω γνάθο, η αφαίρεση του οποίου κρίθηκε απαραίτητη μετά από έναν «βασανιστικό» πονόδοντο.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, οι δύο άνδρες ήταν φίλοι.
Ο Μπάρι Έντουαρντ Ο’ Μέρα ήταν επικεφαλής χειρουργός στο πολεμικό πλοίο του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού HMS Bellerophon, στον καπετάνιο του οποίου παραδόθηκε ο Ναπολέων μετά την ήττα του στο Βατερλό την 15η Ιουλίου 1815. Ο Ο’ Μέρα έγινε προσωπικός γιατρός του Βοναπάρτη μετά από αίτημα του ίδιου του αυτοκράτορα προς τους Βρετανούς, οι οποίοι ωστόσο ανακάλεσαν τον χειρουργό τον Ιούλιο του 1818.
Η παραμονή του Ναπολέοντα στην Αγία Ελένη σηματοδότησε τη δεύτερη -και τελευταία - εξορία του. Αρχικά εξορίστηκε στη νήσο Έλβα, από την οποία δραπέτευσε το 1815, για να ηττηθεί λίγο αργότερα στη Μάχη του Βατερλό.
Σύμφωνα με τον ερευνητή και γυναικολόγο Χιούμπερτ Ο’ Κόνορ, ο οποίος ασχολήθηκε με τη σχέση του γιατρού με τον Ναπολέοντα, ο O’ Μέρα καταγόταν από πλούσια οικογένεια του Δουβλίνου και σπούδασε ιατρική στο Trinity College. Επειδή ήταν έμπιστος του Ναπολέοντα και υιοθετούσε ένα σωρό θεωρίες συνωμοσίας όσον αφορά την κατάρρευση του φίλου του, η εκτίμηση του δεν θεωρείται ιδιαιτέρως αξιόπιστη.
Ο Ο’ Μέρα πυροδότησε αρχικά τη φήμη ότι ο Βοναπάρτης είχε δηλητηριαστεί με αρσενικό (ισχυρισμός που θεωρείται αβάσιμος), ενώ είχε υποστηρίξει επίσης ότι ο σερ Χάντσον Λόου, κυβερνήτης της Αγίας Ελένης, τον διέταξε να «συντομεύσει τη ζωή του Ναπολέοντα».
Σύμφωνα με το History Extra του BBC, ο Ναπολέων σχεδίαζε να δραπετεύσει από το νησί, λέγοντας ότι το κλίμα εξασθενεί την υγεία του και χρησιμοποιώντας για να στηρίξει τη θέση του τις ιατρικές γνωματεύσεις του Ο’ Μέρα.
Μετά τις κατηγορίες που εξαπέλυσε όμως σε βάρος του κυβερνήτη, ο Λόου προχώρησε στην απόλυση και αντικατάσταση του με άλλον γιατρό. Ωστόσο, ο O’ Μέρα συνέχισε να υπερασπίζεται τη θεωρία του και το 1822, έφτασε στο σημείο να δημοσιεύσει ακόμη και βιβλίο με λεπτομέρειες για την υποτιθέμενη συνωμοσία.
Η ευρέως αποδεκτή ερμηνεία όσον αφορά την αιτία θανάτου του Ναπολέοντα, είναι ότι είχε έναν αργό και οδυνηρό θάνατο εξαιτίας του καρκίνου του στομάχου.
Την επομένη του θανάτου του, 16 άτομα, εκ των οποίων επτά γιατροί, ήταν παρόντες στη νεκροψία του Ναπολέοντα και η απόφαση ήταν ομόφωνη: Ο Βοναπάρτης πέθανε από καρκίνο του στομάχου.
Το 2007, ομάδα ερευνητών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα πέθανε από γαστρεντερική αιμορραγία ως συνέπεια του καρκίνου του στομάχου -ασθένεια για την οποία δεν είχε λάβει θεραπεία.
Με πληροφορίες από Smithsonian Magazine