Οργή και αποτροπιασμό προκαλούν βίντεο με πιθανά εγκλήματα πολέμου, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου συνεχίζεται η διαμάχη μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας γύρω από την αμφισβητούμενη περιοχή.
Ενα βίντεο που δημοσιεύτηκε σε μια εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων καταγράφει κατά τα φαινόμενα δύο Αρμένιους με στρατιωτικές στολές που συλλαμβάνονται από στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν.
Ενα δεύτερο βίντεο δείχνει ότι τους δύο άνδρες με τα χέρια χέρια πίσω από την πλάτη τους να εκτελούνται.
Οι αρμένικες αρχές ταυτοποίησαν τους άνδρες - πρόκειται για τον Μπενίκ Χακομπιάν, 73 ετών και τον 25χρονο Γιούρι Ανταμιάν. Το Αζερμπαϊτζάν λέει ότι τα βίντεο είναι ψεύτικα.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης - ο κορυφαίος παρατηρητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Γηραιάς Ηπείρου - δήλωσε ότι έχει λάβει τα βίντεο και θα διερευνήσει όλες τις φερόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι μάχες ξέσπασαν στις 27 Σεπτεμβρίου γύρω από τον θύλακα του Καυκάσου, ο οποίος αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν αλλά επί της ουσίας βρίσκεται υπό τον αρμενικό έλεγχο. Οι συγκρούσεις γρήγορα κλιμακώθηκαν σε μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας, με αδιάκριτο βομβαρδισμό πόλεων και χωριών και φερόμενη χρήση απαγορευμένων πυρομαχικών διασποράς.
Μια κατάπαυση του πυρός ανακοινώθηκε στις 10 Οκτωβρίου και ξανά στις 18 Οκτωβρίου, αλλά οι επιθέσεις συνεχίστηκαν.
Η κατάρρευση των δύο συμφωνιών για κατάπαυση του πυρός στις οποίες διαμεσολάβησε η Ρωσία, έχει μειώσει τις ελπίδες για ένα άμεσο τέλος των εμπόλεμων συγκρούσεων στην περιοχή.
Το υπουργείο Αμυνας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανακοίνωσε ότι ο αριθμός των Αρμένιων στρατιωτών που σκοτώθηκαν αυξήθηκε κατά 36 στους 963, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Interfax.
Λέγεται ότι αρκετές χιλιάδες άνθρωποι έχουν πεθάνει και οι βομβαρδισμοί έχουν σκοτώσει άμαχους πολίτες τόσο στην Αρμενία όσο και στο Αζερμπαϊτζάν. Δεκάδες χιλιάδες έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους.
Τι συμβαίνει στο επίμαχο βίντεο
Το πρώτο βίντεο δείχνει ότι τους δύο Αρμένιους που κρατούνται αιχμάλωτοι.
Κάποιος που μιλά ρωσικά με βαριά αζέρικη προφορά διατάζει τους άντρες να περπατήσουν προς τα εμπρός, να παραδώσουν τα όπλα τους και να σηκώσουν ψηλά τα χέρια τους. Ο ίδιος ακούγεται να μιλάει στους άλλους Αζέρους στρατιώτες, λέγοντάς τους να μην χτυπήσουν τους αιχμαλώτους.
Ο νεότερος κρατούμενος, ο Γιούρι Ανταμιάν, βγάζει το κράνος και το τζάκετ του πριν σηκώσει τα χέρια του στον αέρα.
Αν και ο μεγαλύτερος άντρας φοράει τζακετ με καμουφλάζ στρατιωτικού τύπου, δεν είναι σαφές αν είναι στρατιώτης. Σπρώχνεται στο έδαφος και φαίνεται να κλαίει από τον πόνο.
Το πρώτο βίντεο ακολούθησε ένα δεύτερο που δείχνει την εκτέλεση των δύο ανδρών.
Οι κρατούμενοι φαίνεται να έχουν τα χέρια τους δεμένα πίσω και να είναι ντυμένοι με τις σημαίες της Αρμενίας και της μη αναγνωρισμένης δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Κάθονται σε έναν μικρό πεζούλι και κινούνται ελαφρώς. Τότε κάποιος δίνει το φρικιαστικό παράγγελμα «Στοχεύστε στα κεφάλια τους».
Ακολουθούν βολές κατά ριπάς και οι κρατούμενοι πέφτουν στο έδαφος.
Τι ισχύει με την γνησιότητά τους
Σύμφωνα με το BBC, έχει επιβεβαιωθεί ότι το άτομο ς που δίνει εντολές και στα δύο βίντεο έχει μητρική γλώσσα τα αζέρικα και μάλιστα έχει τοπική προφορά. Οι κρατούμενοι από το πρώτο βίντεο φαίνεται επίσης να είναι οι ίδιοι άντρες που εκτελούνται στο δεύτερο, καθώς φορούν τα ίδια ρούχα.
Το υπουργείο Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν αρνήθηκε αμέσως ότι αυτά ήταν στρατεύματά τους και χαρακτήρισε τα βίντεο πρόκληση. Τα κλιπ διαγράφηκαν λίγο αργότερα.
Την επόμενη μέρα, ο γενικός εισαγγελέας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι μια έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα βίντεο ήταν πλαστά.
Το BBC έχει μελετήσει τα βίντεο και επιβεβαίωσε ότι έχουν καταγραφεί στο Χαντρούτ, μια πόλη στο νότιο Ναγκόρνο-Καραμπάχ που δοκιμάζεται από σφοδρές μάχες.
Είναι πιθανό τα βίντεο να έχουν εγγραφεί κάποια στιγμή μεταξύ 9-15 Οκτωβρίου.
Το Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι το Χαντρούτ κατελήφθη στις 9 Οκτωβρίου, αν και αργότερα προέκυψε ότι, ενώ είχαν πάρει κάποια στρατηγικά σημεία γύρω από την πόλη, οι μάχες για τον έλεγχο της πόλης συνεχίστηκαν τουλάχιστον έως τις 12 Οκτωβρίου.
Τα πρώτα βίντεο που δείχνουν πραγματικά τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν στο κέντρο της πόλης έκαναν την εμφάνισή τους στις 15 Οκτωβρίου.
Το κλιπ με την εκτέλεση των δύο ανδρών φαίνεται να γυρίστηκε σε ένα πάρκο, στα νότια της πόλης.
Τα κράνη και τα τουφέκια που φαίνονται να κρατούν οι στρατιώτες ταιριάζουν με εκείνα που χρησιμοποιούνται τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις από στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν.
Στο Αζερμπαϊτζάν αμφισβητούν την αυθεντικότητα των βίντεο, επισημαίνοντας την φαινομενική έλλειψη αίματος μετά τους πυροβολισμούς, αλλά στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες που μίλησαν στο BBC λένε ότι το βίντεο φαίνεται γνήσιο.
«Το Χόλιγουντ δείχνει μια κακή αντανάκλαση του πώς μοιάζουν οι πληγές από τους πυροβολισμούς» επισήμανε γλαφυρά ο Ρομπ Λι, στρατιωτικός εμπειρογνώμονας από το Τμήμα Πολεμικών Σπουδών στο King’s College London.
«Πρόκειται για πραγματικές σφαίρες, πρόκειται για πραγματική δολοφονία. Αυτό είναι γνήσιο και δεν βλέπω κανένα λόγο να υποθέσω ότι είναι σκηνοθετημένο» συμπλήρωσε Βρετανός πρώην αξιωματικός μυστικών υπηρεσιών, που συμφώνησε να μιλήσει υπό τον όρο της ανωνυμίας για λόγους ασφαλείας.
Τι λέει η Αρμενία
Ο υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Αρμενίας, Αρμάν Τατογιάν, χαρακτήρισε επισήμως την εκτέλεση δύο αιχμαλώτων από το Αζερμπαϊτζάν ως «αναμφισβήτητο έγκλημα πολέμου».
«Σε αυτά τα βίντεο, τα μέλη του στρατού του Αζερμπαϊτζάν ταπεινώνουν τους αιχμάλωτους πολέμου και στη συνέχεια τους σκοτώνουν βάναυσα με ακραίο κυνισμό», έγραψε στο Facebook.
Οπως είπε, ότι οι εκπρόσωποι της Αρμενίας στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν ήδη ζητήσει αντίγραφα των βίντεο. Ο Τατογιάν είπε ότι θα κοινοποιήσει τα βίντεο στον Επίτροπο των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλους διεθνείς οργανισμούς.
Η εκπρόσωπος του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς, επιβεβαίωσε ότι το υλικό έχει παραληφθεί και ότι ο Επίτροπος παρακολουθεί στενά την κατάσταση και θα εξετάσει όλους τους ισχυρισμούς για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα λάβει μέτρα όταν το κρίνει σκόπιμο.
Ο Διαμεσολαβητής για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, Αρτάκ Μπεγκλάριαν, είπε στο BBC ότι οι άνδρες στα βίντεο ήταν δύο ντόπιοι. Είπε, ακόμη, ότι ο Μπενίκ Χακομπιάν δεν ήταν στρατιώτης, αλλά πολίτης από το Χαντρούτ και ο Γιούρι Ανταμιάν ήταν πιθανώς στρατιωτικός από ένα γειτονικό χωριό.
Τι χαρακτηρίζεται ως έγκλημα πολέμου
Τα εγκλήματα πολέμου είναι πράξεις που παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες του πολέμου, όπως ορίζονται από το σώμα των νόμων, και κυρίως από τις Συμβάσεις της Γενεύης.
Οι υπογράφοντες τις συμβάσεις - συμπεριλαμβανομένων όλων των κρατών μελών του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία - πρέπει να προστατεύσουν τους κρατουμένους πολέμου, καθώς και τους άρρωστους και τους τραυματίες, από το να πάθουν κάτι.
Τα βασανιστήρια, ο τραυματισμός ή η δολοφονία ενός τέτοιου κρατουμένου αποτελεί έγκλημα πολέμου.
Οι Συμβάσεις της Γενεύης προστατεύουν επίσης τους άμαχους πολίτες
Μετά την κλιμάκωση της σύγκρουσης στις 27 Σεπτεμβρίου, τόσο οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν όσο και οι αρμενικές δυνάμεις έχουν βομβαρδίσει πόλεις και χωριά. Δεκάδες πολίτες έχουν σκοτωθεί και εκατοντάδες έχουν τραυματιστεί, σε αυτό που θα μπορούσε να οριστεί ως έγκλημα πολέμου.
(με πληροφορίες από BBC)