Λίγες ημέρες πριν τον δεύτερο γύρο των εσωκομματικών εκλογών της Νέας Δημοκρατίας, στο πολιτικό γραφείο του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Παγκράτι επικρατεί πυρετός. Τυχαία ή στρατηγικά τοποθετημένο μακριά από την οδό Αραβαντινού, την ιστορική «Μητσοτακική» έδρα, συνεργάτες του υποψήφιου αρχηγού μπαινοβγαίνουν, τηλέφωνα χτυπούν και πολλοί πολίτες ρωτούν αν μπορούν να ψηφίσουν, δίχως να έχουν συμμετάσχει στον πρώτο γύρο. Για να πάρουν την απάντηση ότι «αυτό δεν προβλέπεται από το καταστατικό». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ευδιάθετος, αυθόρμητος και χαλαρός, δίχως το τυπικό «ξύλινο χαμόγελο» που διατηρεί στις μέρες μας αλώβητη την πολιτική κουλτούρα της Μεταπολίτευσης. Άλλωστε και ο ίδιος, αν κατάφερε, κάτι αναπάντεχο στην εκλογική καμπάνια του #metonKyriako είναι να «αποσυνδέσει» το όνομα Μητσοτάκης από την συζήτηση με τις, μάλλον πληκτικά, παραπολιτικές κοινοτοπίες και να εστιάσει στην ουσία: ποια θα είναι η αντιπολίτευση της επόμενης ημέρας και πως η Νέα Δημοκρατία θα συντονιστεί στις απαιτήσεις του 2016 και της χώρας.
Επάνω στο τραπέζι δεσπόζει ένα πρωτότυπο γλυπτό, ένα μεγάλο κόκκινο χταπόδι. Τον ρωτάω αν βρίσκεται εκεί για να του υπενθυμίζει το πολυπλόκαμο κράτος που θέλει να μεταρρυθμίσει. «Μου το χάρισε η σύζυγος μου, όταν πήγα στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Δεν είμασταν μαζί ακόμη, αλλά έκρινε σκόπιμο να μου το χαρίσει» λέει γελώντας. Συζητάμε λίγο για τα βιβλία που πρόλαβε να διαβάσει εν μέσω γιορτών και προεκλογικής εκστρατείας. «Μου άρεσε πολύ η καλογραμμένη και αισιόδοξη ανάλυση της ελληνικής ιστορίας «Καταστροφή και Θρίαμβοι» του Στάθη Καλύβα», αλλά μοιραία την κουβέντα μονοπωλεί η κατάθεση της κυβερνητικής πρότασης για το Ασφαλιστικό που μόλις έχει παρουσιαστεί θριαμβευτικά στα κόμματα. «Ξέρετε, το ασφαλιστικό, η φορολόγηση των αγροτών και τα κόκκινα δάνεια είναι η κορυφή του παγόβουνου που έχουμε μπροστά μας. Υπάρχουν τεράστια ζητήματα που αφορούν την οργάνωση της διοίκησης και τη δημόσια παιδεία. Η ιδέα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ συμμορφώνεται μνημονιακά σε ό,τι βλέπουμε αλλά παράλληλα, κάτω από την επιφάνεια του νερού, υλοποιεί διάφορες αριστερές φαντασιώσεις θα μας βρει απέναντι».
-κ. Μητσοτάκη, η Νέα Δημοκρατία έχει χαρακτηριστεί εδώ και χρόνια «φθαρμένο προϊόν», ένα κόμμα μηχανισμών που δεν ανανεώνεται και δεν ελκύει νέους. Πώς θα το αλλάξετε;
Πιστεύω στη δύναμη των ιδεών και πιστεύω ότι τα κόμματα είναι πρωτίστως οργανισμοί που πρέπει να παράγουν ιδέες, να κερδίζουν τη μάχη των ιδεών και στη συνέχεια να παράγουν και εφαρμοσμένη πολιτική.
-Τι σημαίνει εφαρμοσμένη πολιτική σήμερα;
Να δίνουμε λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Μόνο αν το κάνουμε αυτό θα μας ακούσουν ξανά οι νέοι. Έπειτα τα προβλήματα των νέων είναι πάρα πολύ συγκεκριμένα, όπως η νεανική ανεργία που ξεπερνάει το 50%. Άρα πρέπει να μιλήσουμε για δουλειές και μάλιστα για καλές δουλειές. Πρέπει να μιλήσουμε επίσης για παιδεία και για το πως συνδέουμε την παιδεία με την αγορά εργασίας. Για το πως προχωράμε σε μια ανάδειξη των δεξιοτήτων που απαιτεί σήμερα η αγορά εργασίας, με ποιους τρόπους θα κάνουμε τα πανεπιστήμια μας πιο ανταγωνιστικά και πιο εξωστρεφή και για το πως συνδέουμε γνώσεις και δεξιότητες με αυτό το οποίο θα εξασφαλίσει στους νέους μια καλή επαγγελματική αποκατάσταση. Επίσης, θα πρέπει να μιλήσουμε ανοιχτά για το νέο κόσμο στον οποίο πια ζούμε, ο οποίος είναι ένας κόσμος με ελάχιστες σταθερές, ένας κόσμος στον οποίο -σε αντιδιαστολή με τους γονείς μας- είναι πιθανόν ότι δεν θα τελειώσεις στην ίδια δουλειά που ξεκίνησες και αυτό απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα και δυνατότητα αντιμετώπισης αντιξοοτήτων. Δεν νομίζω ότι έχουμε προετοιμάσει τη νέα γενιά επαρκώς για τις δυσκολίες ενός ανταγωνιστικού κόσμου, αλλά δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν μπορούμε να την αλλάξουμε.
«Δεν νομίζω ότι έχουμε προετοιμάσει τη νέα γενιά επαρκώς για τις δυσκολίες ενός ανταγωνιστικού κόσμου, αλλά δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν μπορούμε να την αλλάξουμε».
-Το εκλογικό σώμα της ΝΔ γερνά. Έχετε καταλάβει γιατί σας γυρίζουν την πλάτη οι νέοι; Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ είναι τα κόμματα «πρότυπα» που ο ΣΥΡΙΖΑ αντέγραψε: κατάληψη του κράτους, κατάλογοι «δικών» μας προς αξιοποίηση σε δημόσιες θέσεις, κλπ. Έχετε την δύναμη να συγκρουστείτε με αυτήν την κουλτούρα και με τους ανθρώπους που την εκφράζουν και που θα τους χρειαστείτε για να κερδίσετε εκλογές;
Ο ΣΥΡΙΖΑ επένδυσε στην ηθική υπεροχή της αριστεράς. Σε εκείνη την κοσμοθεωρία που ορίζει ότι για κάποιο λόγο οι αριστερές ιδέες είναι από τη φύση τους πιο καλές, πιο δίκαιες και πιο έντιμες από τις ιδέες της κεντροδεξιάς.
-Και για αυτό ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το γεγονός ότι επιτρέψαμε στον ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει τη μάχη των ιδεών είναι και αυτό μια ένδειξη της παθογένειας της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τίποτε άλλο από την τελευταία εκδοχή του παλιού λαϊκίστικού πελατειακού μοντέλου διακυβέρνησης της χώρας. Απλώς με άλλα ρούχα, με ένα πιο «ωραίο περιτύλιγμα». Με μεγαλύτερο επικοινωνιακό χάρισμα από έναν νέο πρωθυπουργό, ο οποίος, όμως, στην οργάνωση της σκέψης του είναι πάρα πολύ παλιός. Το ερώτημα για τι χώρα είναι τι θα γίνει όταν θα κλείσει και αυτό το κεφάλαιο. Και θα κλείσει. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, επώδυνα για τη χώρα. Σύντομα ή αργότερα, δεν είμαι σε θέση να το γνωρίζω. Για εμένα η μεγάλη πρόκληση είναι να φροντίσω, ώστε η Νέα Δημοκρατία να είναι έτοιμη να γράψει το πρώτο κεφάλαιο ενός νέου βιβλίου για τη χώρα: όταν θα έχει κλείσει οριστικά ο κύκλος της Μεταπολίτευσης και πλέον οι προσδοκίες των πολιτών από την πολιτική θα έχουν αλλάξει. Και βέβαια οι απαιτήσεις των πολιτικών για το τι μπορούν να περιμένουν από την κοινωνία θα έχουν και αυτές σε ένα βαθμό διαφοροποιηθεί.
«Η μεγάλη πρόκληση είναι να φροντίσω, ώστε η Νέα Δημοκρατία να είναι έτοιμη να γράψει το πρώτο κεφάλαιο ενός νέου βιβλίου για τη χώρα: όταν θα έχει κλείσει οριστικά ο κύκλος της Μεταπολίτευσης και πλέον οι προσδοκίες των πολιτών από την πολιτική θα έχουν αλλάξει.».
-Ο κ. Τσίπρας προβάλλει ότι εκείνο που τον διαφοροποιεί από τους αντιπάλους του είναι ότι υπερασπίζεται έναν συγκεκριμένο τύπο διαχείρισης της κρίσης. Έστω ότι τον λέμε «σοσιαλδημοκρατίζων». Οι δικοί σας αντίπαλοι -και μάλιστα οι εσωκομματικοί- λένε ότι εσείς υπερασπίζεστε έναν νεοφιλελεύθερο τρόπο διαχείρισης της κρίσης. Τι θα κάνει τους πολίτες, που στο μεταξύ υφίστανται τις νέες μειώσεις των συντάξεων και τους νέους φόρους, να ενθουσιαστούν από το δικό σας «αφήγημα»;
Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τόση σχέση με τη σοσιαλδημοκρατία όσο έχω εγώ με την πυρηνική φυσική. Είναι ένα κόμμα αριστερών καταβολών με απόψεις, οι οποίες δεν έχουν να κάνουν τίποτα με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Μάλιστα, θα σας έλεγα ότι στη κατηγορία που ορισμένοι μου απευθύνουν ότι είμαι νεοφιλελεύθερος, ως ένας μετριοπαθής κεντρώος πολιτικός, μάλλον κάποιες από τις σκέψεις μου για τον τρόπο με τον οποίο η κεντροδεξιά πρέπει να αντιμετωπίζει τα ζητήματα κοινωνικής αλληλεγγύης βρίσκονται πολύ πιο κοντά στη σοσιαλδημοκρατία από ό,τι στις ακραίες οικονομικές θεωρίες νεοφιλελεύθερης απήχησης, όπως τουλάχιστον αυτές καταγράφτηκαν τον περασμένο αιώνα. Άλλωστε, ιδεολογικά, η έννοια του νεοφιλελεύθερου είναι ξεπερασμένη τελείως.
-Επομένως, πιο θα είναι το δικό σας «αφήγημα»;
Πιστεύω ακράδαντα στην ανάγκη να δημιουργήσουμε πλούτο στη χώρα. Πρώτα θα δημιουργήσουμε πλούτο και μετά θα συζητήσουμε πως θα τον διανείμουμε. Και ο πλούτος θα έρθει μόνο μέσα από τις ιδιωτικές επενδύσεις και μέσα από την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, τα οποία η χώρα μας, αναμφισβήτητα, διαθέτει. Αυτό είναι το διαφορετικό αφήγημα, το οποίο εγώ προτάσσω στο «δόγμα ΣΥΡΙΖΑ», όπως τουλάχιστον αυτό εκδηλώνεται από τις εκλογές και μετά. Διάβαζα μια συνέντευξη του αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών του κ. Χουλιαράκη. Δεν βρήκα μέσα τη λέξεις «επένδυση», «ιδιωτικός τομέας», «επιχειρηματικότητα». Ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει ακόμη ένα κόμμα που εκθειάζει το μεγάλο κράτος. Θέλει μεγάλο κράτος και πολλούς φόρους. Επιβάλλει πολλούς φόρους χωρίς να τους εισπράττει και διατηρεί το μεγάλο κράτος, το οποίο ταυτόχρονα είναι αναποτελεσματικό. Άρα αυτή είναι μια συνταγή που ούτε την κοινωνική συνοχή προάγει, ούτε την ανάπτυξη. Είναι μια συνταγή καταδικασμένη να αποτύχει.
-Ποια είναι η συνταγή που μπορεί να πετύχει;
Είναι η καλύτερη αξιοποίηση των κρατικών πόρων, εκεί που τους έχουμε περισσότερο ανάγκη. Ενδεικτικα, σας αναφερω ότι στο ζήτημα των προσλήψεων ο ΣΥΡΙΖΑ προσλαμβάνει καθαρά πελατειακά, στερώντας τη δυνατότητα να προσλάβουμε προσωπικό σε κρίσιμους τομείς του δημοσίου, όπως για παράδειγμα γιατρούς και νοσηλευτές στο χώρο της υγείας. Επιπλέον, εκ των πραγμάτων, ο αριθμός των προσλήψεων είναι πεπερασμένος και θα πρέπει να καθορίζεται από το αυστηρό πλαίσιο που θέτει ο προϋπολογισμός. Πρόκειται, όμως, για μια πολιτική επιλογή, η οποία δεν είναι ούτε αριστερή ούτε δεξιά. Είναι λαϊκίστικη, και το λέω αυτό γιατί ο λαϊκισμός τέμνει σήμερα οριζόντια το πολιτικό σύστημα, με τον ΣΥΡΙΖΑ να αποτελεί την τελευταία έκφραση του.
«Ο λαϊκισμός τέμνει σήμερα οριζόντια το πολιτικό σύστημα».
-Εντάξει, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα, ο λαϊκισμός έχει υπερισχύσει της αντίληψης ότι η δημιουργία πλούτου γίνεται μέσω της οικονομικής εφευρετικότητας, του ρίσκου και του «εξορθολογισμού» της εργασίας. Η λογική του «έχεις κονέ με το κράτος, παίρνεις τις δουλειές» υπήρξε χρυσή τομή της Μεταπολίτευσης. Πιστεύτε ότι υπάρχει στα αλήθεια μια κουλτούρα παραγωγής πλούτου;
Αλλάζει αυτό. Ξέρετε βλέπω δυο θετικές πτυχές της κρίσης. Η πρώτη αφορά στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη η ίδια κοινωνία και στο κύμα αλληλεγγύης από απλούς πολίτες, ιδιαίτερα μάλιστα και από ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν και τόσο μεγάλη οικονομική δυνατότητα. Και όμως, συνεισέφεραν τον κόπο τους, τον οβολό τους και τον χρόνο τους για να στηρίξουν κάποιους άλλους που ήταν σε χειρότερη κατάσταση. Είναι συγκινητικό αυτό που συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία. Εκφράζεται μέσα από εκατοντάδες οργανώσεις αλλά και από μεμονωμένους πολίτες, οι οποίοι πραγματικά συνεισφέρουν και βοηθούν. Πρόκειται για μια καινούργια έκφραση αλληλεγγύης που τη χρειαζόμασταν ως χώρα. Το δεύτερο θετικό στοιχείο είναι -τολμώ να πω- μια έκρηξη επιχειρηματικότητας. Βλέπω νέους ανθρώπους, οι οποίοι για πρώτη φορά φαντάζονται τον εαυτό τους έξω από το καλούπι του δημόσιου, αλλά και του ιδιωτικού υπαλλήλου. Η λογική του «να φτιάξω τη δική μου δουλειά και να είμαι κυρίαρχος του μέλλοντος μου» αρχίζει και αποκτά πάλι ρίζες στην Ελλάδα. Οι Έλληνες άσκησαν την υγιή επιχειρηματικότητα όταν πήγαν στο εξωτερικό. Επομένως δεν υπάρχει κάτι το οποίο να μας προδιαθέτει αντίθετα. Είμαστε κατεξοχήν ένας λαός που έπαιρνε ρίσκα και επιχειρηματικότητα σημαίνει να παίρνεις ρίσκα. Λελογισμένα ρίσκα, αλλά ρίσκα. Έτσι λοιπόν είμαι αρκετά αισιόδοξος. Πρέπει να στηρίξουμε πάση θυσία το οικοσύστημα της επιχειρηματικότητας, το οποίο κάνει τα πρώτα του βήματα. Με οριζόντιες πολιτικές, ενθάρρυνση της νέας επιχειρηματικότητας και δίνοντας μια πραγματικά διαφορετική προοπτική στους νέους μέσα σε αυτό το τραγικό αδιέξοδο και το τέλμα που αισθάνονται ότι έχουν βυθιστεί.
«Βλέπω νέους ανθρώπους, οι οποίοι για πρώτη φορά φαντάζονται τον εαυτό τους έξω από το καλούπι του δημόσιου, αλλά και του ιδιωτικού υπαλλήλου. Η λογική του "να φτιάξω τη δική μου δουλειά και να είμαι κυρίαρχος του μέλλοντος μου" αρχίζει και αποκτά πάλι ρίζες στην Ελλάδα.».
-H προσπάθεια εσωτερικής υποτίμησης μέσω της μείωσης του μισθολογικού κόστους δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Μάλιστα η όποια μικρή αύξηση των εξαγωγών συνδέεται με ελληνικά προϊόντα που χαρακτηρίζονται από χαμηλή τεχνολογική ένταση, γεγονός που τεκμηριώνει ότι το σύστημα παραγωγής στηρίζεται σε αδύναμες τεχνολογικές βάσεις. Πιστεύετε ότι η ελληνική οικονομία πρέπει να επιδιώκει ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τη φθηνή εργασία ή θα πρέπει να στραφεί σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας;
Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας να στηριχθεί αποκλειστικά στη φθηνή εργασία. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε έναν φαύλο κύκλο συνεχών μειώσεων μισθών και βαθιάς ύφεσης. Είναι προφανές ότι πρέπει να στοχεύσουμε στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα και δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να προχωρήσουμε με ταχύτητα και αποφασιστικότητα στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.
-Επί της υπουργίας σας επιχειρήσατε να εφαρμόσετε την θέση σας ότι ο ρόλος του κράτους δεν είναι να παράγει υπηρεσίες, όπως η καθαριότητα, η αποκομιδή σκουπιδιών ή οι παιδικοί σταθμοί, αλλά αντίθετα να επιδοτεί όσους δεν μπορούν να πληρώσουν. Μετανιώνετε για τον τρόπο με τον οποίο προσπαθήσετε να το υλοποιήσετε, απολύοντας τις καθαρίστριες; Την ίδια περίοδο περίπου μια μελέτη του ΙΜF αλλά, όπως σχολίαζε και η κ. Λαγκάρντ στη Huffington Post «η λιτότητα έχει επηρεάσει κυρίως τις γυναίκες, και όσες είναι χαμηλόμισθες». Μήπως έπρεπε να είχατε σχεδιάσει διαφορετικά την εκκίνηση των μεταρρυθμίσεων;
Δεν σχεδίασα εγώ την εκκίνηση των μεταρρυθμίσεων. Δεν θα ξεκινούσα ποτέ με ποσοτικούς στόχους και απολύσεις. Πρώτα θα αξιολογούσα δομές, μετά υπαλλήλους, και μόνον τότε θα προέβαινα σε απολύσεις αν κρινόταν αναγκαίο. Ανέλαβα να υλοποιήσω ειλημμένες αποφάσεις και υπό μεγάλη πίεση προκειμένου να αποσοβηθεί η χρεοκοπία της χώρας. Το διετές πρόγραμμα δράσης για τη διοικητική μεταρρύθμιση «made in Greece» το σχεδίασα και το ξεκίνησα. Η υλοποίησή του ανετράπη στις εθνικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015.
«Δεν σχεδίασα εγώ την εκκίνηση των μεταρρυθμίσεων. Δεν θα ξεκινούσα ποτέ με ποσοτικούς στόχους και απολύσεις. Πρώτα θα αξιολογούσα δομές, μετά υπαλλήλους, και μόνον τότε θα προέβαινα σε απολύσεις αν κρινόταν αναγκαίο. Ανέλαβα να υλοποιήσω ειλημμένες αποφάσεις και υπό μεγάλη πίεση προκειμένου να αποσοβηθεί η χρεοκοπία της χώρας».
-Όταν λέτε ότι θέλετε να εκφράσετε το «ΝΑΙ» του δημοψηφίσματος, εννοείτε ότι θέλετε να ενσωματώσετε και τους πολιτικούς σχηματισμούς που το υποστήριξαν, όπως το Ποτάμι, η Δράση και η Δημοκρατική συμπαράταξη;
Οι δυνάμεις που ψήφισαν ΝΑΙ ήταν δυνάμεις που στην ουσία ψήφισαν ΟΧΙ στον λαϊκισμό και ΝΑΙ σε μια Ευρωπαϊκή Ελλάδα, όχι αόριστα ΝΑΙ στην Ευρώπη. Χρειαζόταν κουράγιο να ψηφίσεις ΝΑΙ. Γιατί στην ουσία το ΝΑΙ ήταν μια δύσκολη απόφαση. Η εύκολη, η λαϊκίστικη απόφαση ήταν το ΟΧΙ, πόσο μάλλον όταν το ΟΧΙ στη συνέχεια έγινε ΝΑΙ και με πολύ πιο σκληρούς όρους. Όταν ο ιστορικός του μέλλοντος με την απόσταση του ιστορικού χρόνου αξιολογήσει τι ακριβώς έγινε μέσα στο 2015 θα είναι εξαιρετικά αυστηρός στη κρίση του.
-Το στυλ του συνυποψηφίου σας του κ. Μεϊμαράκη θυμίζει λίγο το «βλέποντας και κάνοντας» του κ. Τσίπρα. Στις εκλογές βασίστηκε περισσότερο σε καλές προθέσεις για την ενότητα του κόμματος, χωρίς κάποιο απόλυτα σαφές σχέδιο. Εσείς τι αντιπολίτευση θα κάνετε;
Είμαι ένας άνθρωπος μεθοδικός, οργανωμένος και μιλάω σκληρά, όταν χρειάζεται. Το ίδιο θα κάνω στον υπερθετικό βαθμό και αν εκλεγώ πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας. Είμαι σε μια ηλικία που -τολμώ να πω- ότι και η προσωπική ζωή μου το επιτρέπει να το κάνω. Τα δυο μεγάλα παιδιά μου έχουν μεγαλώσει, έχουν φύγει στο πανεπιστήμιο και εγώ αισθάνομαι ότι είμαι στην πιο παραγωγική μου ηλικία. Είμαι νέος αλλά ταυτόχρονα και έμπειρος και αισθάνομαι ότι έχω πάρα πολλά να προσφέρω. Δεν φοβήθηκα ποτέ τη δουλειά ούτε στον ιδιωτικό τομέα, ούτε στο πανεπιστήμιο, ούτε στην πολιτική. Θεωρώ ότι έχουμε μεγάλη ευθύνη όσοι ασκούμε δημόσια εξουσία να διαβάζουμε, να μελετάμε, να είμαστε καλά προετοιμασμένοι, να παιδεύουμε πολύ τα προβλήματα στο μυαλό μας. Είναι πολύ δύσκολες οι αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε. Ο γνώμονας πρέπει να είναι πάντα το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον. Δεν υπάρχουν εύκολες αποφάσεις, υπάρχουν καταστροφικές και πολύ δύσκολες αποφάσεις. Πρέπει να έχουμε το θάρρος να ξεχωρίσουμε ανάμεσα στις δυο και όταν παίρνουμε δύσκολες αποφάσεις να εξηγούμε γιατί η εναλλακτική μπορεί να είναι πολύ χειρότερη. Αλλά ταυτόχρονα, να έχουμε και μια αισιοδοξία ότι αυτός ο τόπος μπορεί να ορθοποδήσει, να διακριθεί, να παράγει περισσότερο πλούτο, από όσο έχει παράγει μέχρι σήμερα. Και αν δεν τον έχει παράγει, αυτό οφείλεται σε ένα βαθμό γιατί το πολιτικό σύστημα δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτής της χώρας και των ανθρώπων της. Με λανθασμένο τρόπο, στηριχτήκαμε σε δανεικά, επενδύσαμε στην εύκολη κατανάλωση, στην ευδαιμονία. Πρέπει να ανακαλύψουμε πάλι νέες αξίες.
-Δηλαδή ποιες αξίες;
Πιστεύω ότι είναι πολύ χρήσιμο σε αυτή τη συγκυρία να επανεξετάσουμε το δίδαγμα της μεταπολεμικής Ελλάδας. Μια Ελλάδα, η οποία κατεστραμμένη από έναν εμφύλιο κατάφερε μέσα σε δεκαπέντε χρόνια να κάνει ένα φοβερό οικονομικό θαύμα. Γιατί το έκανε; Διότι τότε ίσως είχαμε ακόμη σε υψηλή εκτίμηση κάποιες αξίες, όπως η εργατικότητα, το φιλότιμο, ο υγιής πατριωτισμός, ο σεβασμός στους νόμους, στη τάξη, σε παραδοσιακούς θεσμούς, οι οποίοι και σήμερα έχουν την αξία τους. Αυτοί οι θεσμοί κυριάρχησαν στην Ελλάδα του ‘50. Είναι μια περίοδος που άνθρωποι ακόμη και σήμερα, οι συνταξιούχοι μας, την θυμούνται αυτή την περίοδο.
-Βέβαια ήταν και το γεωπολιτικό σκηνικό τέτοιο που βοήθησε πάρα πολύ να προχωρήσουν αυτά τα πράγματα. Αντίθετα σήμερα βλέπουμε ένα κατακερματισμένο γεωπολιτικό σκηνικό και μια Ευρώπη χωρίς σχέδιο διαχείρισης στις κρίσεις. Όλα έρχονται σαν έκπληξη, η Ουκρανία, η Συρία, το προσφυγικό. Δεν σας ανησυχεί αυτό;
Βεβαίως και με ανησυχεί. Αλλά κανείς δεν θα μας χαριστεί. Αυτό ισχύει για όλες τις χώρες. Χώρες που πριν λίγα χρόνια ήταν στην πρώτη γραμμή της οικονομικής ανάπτυξης, αντιμετωπίζουν τώρα τεράστια προβλήματα. Μπορεί, όμως, να συμβεί και το αντίστροφο. Γιατί η Ελλάδα να μην είναι η ευχάριστη έκπληξη, μιας Ευρώπης, η οποία προοδεύει μεταξύ ύφεσης και αναιμικής ανάπτυξης; Μικρό καράβι είναι η Ελλάδα σε σχέση με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν άλλες χώρες. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
-Συμφωνείτε με την άποψη και τις μελέτες πολλών οικονομολόγων (π.χ. του Πικετί για τη φορολόγηση του μεγάλου πλούτου) ότι οι ανισότητες είναι υψηλότερες από ποτέ και ότι η μεσαία τάξη βρίσκεται υπό απειλή παγκοσμίως. Στην Ελλάδα αυτό το διαπιστώσαμε. Τι θα κάνετε ως πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας για να θωρακίσετε τη μεσαία τάξη;
Οι ανισότητες παγκοσμίως δεν είναι υψηλότερες από ποτέ. Αυτό είναι λάθος. Συμφωνώ με το στόχο του περιορισμού των ανισοτήτων και γι’ αυτό μιλώ για ίσες ευκαιρίες. Στην Ελλάδα με την πολιτική ΣΥΡΙΖΑ πράγματι πλήττεται η μεσαία τάξη και αυξάνεται η ανισότητα. Η ταχεία υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που θα βάλει μπρος την οικονομία θα αποκαταστήσει τη ζημιά που υπέστη η μεσαία τάξη στη χώρα μας.
«Είμαι ένας άνθρωπος μεθοδικός, οργανωμένος και μιλάω σκληρά, όταν χρειάζεται. Το ίδιο θα κάνω στον υπερθετικό βαθμό και αν εκλεγώ πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας. Είμαι σε μια ηλικία που -τολμώ να πω- ότι και η προσωπική ζωή μου το επιτρέπει να το κάνω. Είμαι νέος αλλά ταυτόχρονα και έμπειρος».
-Διατηρήσατε μια ξεκάθαρη θέση και ψηφίσατε το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. Ωστόσο, πολλοί από το κόμμα σας επέλεξαν είτε να κρυφτούν είτε να το καταδικάσουν με τρόπο που δεν αρμόζει σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμμα. Σας προβλημάτισε αυτή η τακτική και η στάση; Τι θα κάνετε ως πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, ώστε να συντονίσετε το κόμμα σας με το 2016;
Η Νέα Δημοκρατία είναι ένα κόμμα το οποίο πρέπει να συνενώσει τον -καλώς εννοούμενο- συντηρητισμό με τα προοδευτικά στοιχεία. Αυτό σημαίνει κεντροδεξιά σήμερα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το αντίστοιχο αγγλικό κόμμα ονομάζεται Συντηρητικό κόμμα. Δεν αυτοπροσδιορίζομαι ως συντηρητικός, έχω όμως πολύ μεγάλο σεβασμό για μια σειρά από αξίες που κρατάνε σήμερα την ελληνική κοινωνία όρθια, και πολλές από αυτές είναι παραδοσιακές αξίες, όπως ο ρόλος της Εκκλησίας στη κοινωνική οργάνωση και ο ρόλος της οικογένειας. Το γεγονός π.χ. ότι μια σύνταξη των 700 ευρώ μπορεί να στηρίζει σήμερα μια ολόκληρη οικογένεια είναι σημαντικό. Αυτά κανείς δεν μπορεί να τα παραγνωρίσει στο βωμό της νεωτερικότητας. Πιστεύω όμως και στην ανάγκη σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Η συνένωση αυτών των τάσεων είναι μια μεγάλη πρόκληση για τη ΝΔ. Το έχει κάνει στο παρελθόν, πιστεύω ότι θα το ξανακάνει. Αλλά η γραμμή πρέπει να είναι «κοιτάμε μπροστά», η γραμμή πρέπει να είναι «σχεδιάζουμε ένα κόμμα για το 2020, για το 2025- σκεφτόμαστε πως θα είναι ο κόσμος το 2020 και τι περιμένουμε από αυτόν. Όταν σχεδιάζουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν μπορεί να ξεχνάμε ότι τα παιδιά τα οποία μπαίνουν σήμερα στην πρώτη δημοτικού θα τελειώσουν το 2028. Μπορεί οι μισές δουλειές που υπάρχουν σήμερα, να μην υπάρχουν τότε. Ποιος θα τα σκεφτεί αυτά και θα τα συζητήσει αν δεν το κάνουμε εμείς;
-Ξέρετε κάποιος φίλος σχολίαζε τις προάλλες «Καλός ο Μητσοτάκης, έχει ιδέες και ορμή, αλλά φοβάμαι μήπως είναι ένας ΓΑΠ της ΝΔ. Όπως και τον Παπανδρέου, δεν θα τον αφήσει το κόμμα του να πραγματοποιήσει πιο φιλελεύθερες ιδέες»…
Ο κύριος Παπανδρέου έκανε τραγικά λάθη, τα οποία ήταν λάθη δικών του, προσωπικών επιλογών. Ο τρόπος που χειρίστηκε την προεκλογική περίοδο του 2009, ο τρόπος που διαπραγματεύτηκε το πρώτο μνημόνιο, ο τρόπος που εφάρμοσε το πρώτο μνημόνιο...Δεν έχω καμία σχέση με τον Γιώργο Παπανδρέου. Ούτε νομίζω ότι και η προσωπική μου διαδρομή έχει κάποια σχέση. Παρόλο που είμαι από πολιτική οικογένεια, δεν μου ήρθαν εύκολα τα πράγματα. Ξέρετε, εμένα δεν μου χάρισε κανείς κάποιο κόμμα. Αν καταφέρω να κερδίσω τη Νέα Δημοκρατία, θα την έχω κερδίσει με το σπαθί μου. Διεκδικώντας την με βάση τη δύναμη των ιδεών μου αλλά και με το έργο που άφησα με τη θητεία μου σε δύσκολα υπουργεία. Άρα αυτές τις συγκρίσεις τις βλέπω με πολύ σκεπτικισμό...
-Στην περίπτωση που τελικά δεν εκλεγείτε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, θα σκεφτόσασταν να αφήσετε τη Νέα Δημοκρατία, εφόσον πάρει μια τροπή που δεν σας ταιριάζει πολιτικά;
Σε κάθε περίπτωση εγώ θα συνεχίσω. Είμαι Νέα Δημοκρατία, θα στηρίζω τη Νέα Δημοκρατία, θα στηρίξω τον επόμενο πρόεδρο. Το έχω πει ξεκάθαρα. Θα θεωρήσω, όμως, -δεν το κρύβω- ότι θα έχουμε χάσει μια ευκαιρία, αλλά θα συνεχίσω να αγωνίζομαι να κάνω τις ιδέες μου πλειοψηφικές στη ΝΔ.
«Δεν έχω καμία σχέση με τον Γιώργο Παπανδρέου. Ούτε νομίζω ότι και η προσωπική μου διαδρομή έχει κάποια σχέση. Παρόλο που είμαι από πολιτική οικογένεια, δεν μου ήρθαν εύκολα τα πράγματα. Ξέρετε, εμένα δεν μου χάρισε κανείς κάποιο κόμμα. Αν καταφέρω να κερδίσω τη Νέα Δημοκρατία, θα την έχω κερδίσει με το σπαθί μου».
-Επί κυβέρνησης Σαμαρά, η Νέα Δημοκρατία επένδυσε επικοινωνιακά και πρόβαλλε κάπως υπερβολικά ιδεολογικά αιτήματα, αρκετά αγαπητά στην άκρα Δεξιά (π.χ. η εμμονή με τις καταλήψεις των αναρχικών). Πρόσφατα, με τις καταγγελίες Πανούση, ένα θέμα κρίσιμης εθνικής σημασίας, όπως η τρομοκρατία έγινε αντιπολιτευτικό και ψυχαγωγικό θέμα θυμίζοντας άλλες εποχές. Σκοπεύετε να δώσετε τέλος στον τρόπο που θέματα τέτοια «χρησιμοποιούνται» από πολιτικά κόμματα, μεταξύ των οποίων και από την ΝΔ;
Δεν θα συμφωνήσω με την τοποθέτησή σας. Στα θέματα νόμου και τάξης η Νέα Δημοκρατία υπό τη δική μου ηγεσία θα είναι απόλυτη. Η νομιμότητα δεν είναι ζήτημα δεξιάς ή αριστεράς. Καταλήψεις δημόσιων χώρων, προστασία κουκουλοφόρων και συναλλαγές με τρομοκράτες δεν θα γίνουν ανεκτές.
-Λέτε ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα αποτύχει να εφαρμόσει το Τρίτο πρόγραμμα. Επομένως, με βάση την πίεση χρόνου, ποιο θα είναι το επακόλουθο; Μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, ένα τέταρτο μνημόνιο ή Grexit;
Έχουμε ένα τριετές τρίτο μνημόνιο. Καταρχάς αυτό δεν μας βάζει στην τραγική κατάσταση που βρεθήκαμε τον προηγούμενο Ιούνιο, όταν η χώρα κινδύνευε να βρεθεί εκτός προγράμματος και αντιμέτωπη με το άμεσο δρόμο του Grexit. Τέτοιος κίνδυνος αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Δεν λέω ότι το Grexit έχει φύγει τελείως από το τραπέζι αλλά δεν υπάρχει άμεσος τέτοιος κίνδυνος. Υπάρχει πρόγραμμα. Η κυβέρνηση με την ανικανότητα της να διαχειριστεί την οικονομική κατάσταση της χώρας το 2015, «πέτυχε» τις απαιτήσεις των δανειστών που θα εκδηλωθούν το 2016. Μόνη της τα έκανε, μόνη της θα ξεμπλέξει. Εμείς είμαστε στην αντιπολίτευση, αντιπολίτευση θα κάνουμε. Σκληρή αντιπολίτευση, οργανωμένη, μεθοδική. Άλλη αντιπολίτευση από αυτή που ξέραμε μέχρι σήμερα, με προτάσεις αλλά και ιδιαίτερα σκληροί εκεί που πρέπει να είμαστε σκληροί. Δεν πρόκειται να ανεχθώ την εικόνα μιας κοινοβουλευτικής ομάδας που δεν είναι στη βουλή. Αν εκλεγώ πρόεδρος η ΝΔ θα κάνει αισθητή την παρουσία της κάθε στιγμή. Θα στηρίξουμε αυτά που θεωρούμε σωστά. Δεν πρόκειται να πούμε όχι στις ιδιωτικοποιήσεις, δεν πρόκειται να πούμε όχι στις απελευθερώσεις αγορών, στη στήριξη της υγειούς επιχειρηματικότητας…Από την πλευρά της κυβέρνησης, άλλωστε δεν βλέπω κάποια πρόθεση. Ό,τι γίνεται, γίνεται με τη δύναμη της αδράνειας. Τη σύμβαση για τα περιφερειακά αεροδρόμια εμείς την κάναμε, δεν είναι κάτι καινούργιο. Και ο Αστέρας ήταν μια ιδιωτικοποίηση που είχε δρομολογήσει η ΝΔ. Με την λογική «τραβάτε με και ας κλαίω, δεν πάμε μπροστά». Άρα εμείς απορρίπτουμε κάθε σενάριο για οικουμενικές κυβερνήσεις και σε περίπτωση που είμαι πρόεδρος, η Νέα Δημοκρατία δεν πρόκειται να συναινέσει σε τέτοιου είδους συζητήσεις. Θα συζητούσαμε με τον ΣΥΡΙΖΑ μόνο θεσμικές πρωτοβουλίες που απαιτούν αυξημένες συναινέσεις.
-Ωστόσο, υποθέτω, δεν συζητάμε για «protest politics», όπως αυτά που έκανε η ΝΔ επί του κ. Σαμαρά με το Ζάππειο…
Δεν νομίζω ότι κινδυνεύει κανείς να φανταστεί ότι η Νέα Δημοκρατία επί δικής μου προεδρίας θα ξαναγίνει αντιμνημονιακή. Αλλά θα προτάξει και ένα αναπτυξιακό σχέδιο. Γιατί το μνημόνιο είχε σωστές παρεμβάσεις, αλλά περιέχει και παρεμβάσεις που εξακολουθούν να κινούνται σε λανθασμένη κατεύθυνση. Ούτε σημαίνει ότι επειδή η ΝΔ ανήκει στο ΕΛΚ εγώ θα είμαι ο εντολοδόχος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού κόμματος. Έχουμε ευθύνη απέναντι στην παράταξη που εκπροσωπώ και απέναντι στον Έλληνα πολίτη να ψηφίσω αυτά που θεωρώ ότι είναι σωστά για τη χώρα μου και να είμαι απέναντι σε αυτά που δεν είναι σωστά. Το ξεκαθαρίζω αυτό. Η σχέση μας με το ΕΛΚ θα είναι δομημένες σε αυτό το επίπεδο. Εγώ είμαι ένας αξιόπιστος συνομιλητής, και επειδή ακριβώς είμαι αξιόπιστος, έχω τη δυνατότητα να διαφοροποιηθώ, αν θεωρώ ότι αυτό πρέπει να γίνει.