Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο της νεοελληνικής πνευματικής ζωής, αλλάζει σελίδα.
Στο site του Ιδρύματος αναρτήθηκε η προκήρυξη για την πλήρωση της θέσης που κατείχε ο Διονύσης Καψάλης επί 21 χρόνια.
Διαβάζοντας τα προσόντα που ζητούνται από τον νέο επικεφαλής, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δύσκολο για τους υποψήφιους είναι να πλησιάσουν έστω τον μέχρι πρότινος διευθυντή του ΜΙΕΤ.
Μετά τα πρώτα κριτήρια για τις οργανωτικές ικανότητες που απαιτούνται, ένα σημείο αναφέρεται στους «μεταπτυχιακούς τίτλους στο ευρύ πεδίο των ανθρωπιστικών επιστημών με έμφαση στις κλασσικές σπουδές (ιστορία, λογοτεχνία, φιλολογία, κλπ) και επιθυμητή (όχι απαραίτητη) γνώση του χώρου του βιβλίου και των πολιτιστικών εκδηλώσεων». Βεβαίως, η εποχή μας δεν στερείται τίτλων, αλλά οράματος.
Ο Καψάλης, με την ιδιότητα του ποιητή, του μεταφραστή και του δοκιμιογράφου σφράγισε με την αισθητική του την παραγωγή του καλού βιβλίου, ενώ έδωσε εξίσου βάρος σε άρτιες εικαστικές εκθέσεις ανά την Ελλάδα, παρουσιάζοντας με τεχνοκριτικά σημειώματα τις κορυφαίες, αλλά και λιγότερες γνωστές στο ευρύ κοινό προσωπικότητες της καλλιτεχνικής ζωής του τόπου.
Αυτό που, κυρίως, του οφείλουμε είναι ότι υπηρέτησε στο ακέραιο την αποστολή της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Συμπληρώνονται διακόσια χρόνια φέτος από την Παλιγγενεσία και ο Διονύσης Καψάλης αφήνει το δικό του – ας επιτραπεί ο όρος – «ένδοξο 21» στη ζωή του οργανισμού.
Τα χρόνια της θητείας του (από τον Νοέμβριο του 1999), κοντά σε αυτά του πρώτου διευθυντή, συγγραφέα και διακεκριμένου επιμελητή Εμμανούηλ Κάσδαγλη, έκαναν το ΜΙΕΤ ένα από τα λαμπρά στολίδια του ελληνικού διαφωτισμού.
Παγκοσμίως οι μεγάλες τράπεζες έχουν ρόλο και παρουσία στη διαμόρφωση της κουλτούρας και της πνευματικής ζωής του τόπου, όπου δραστηριοποιούνται.
Στην περίπτωση του ΜΙΕΤ η Εθνική Τράπεζα συμπεριφέρθηκε ως εθνικός ευεργέτης.
Δεν ήταν μόνο καύχημα της Τράπεζας - οι διοικητές της περηφανεύονταν διαρκώς για το ΜΙΕΤ, έχοντας αυξημένη την αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης -, αλλά ένας οργανισμός πνευματικής ελευθερίας, που ενισχύει σημαντικά τα πανεπιστήμιά μας και τους νέους ερευνητές.
Συνολικά την παιδεία ως ζωογόνο ατμόσφαιρα μέσα στην οποία η κοινωνία βρίσκει απαντοχές στους άρρωστους καιρούς μας.
Επιπλέον, η Εθνική Τράπεζα μέσω του ΜΙΕΤ, παρέχει την ασφαλή θυρίδα στην πνευματική παρακαταθήκη του τόπου για τις μελλοντικές γενιές.
Διασφάλισε τη συνέχεια του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου και παίρνοντας την προίκα που άφησε ο αλησμόνητος Μάνος Χαριτάτος, έδωσε νέα αξία στο «αρχείο», αναδεικνύοντάς το ευφάνταστα στο σήμερα.
Η Εθνική Τράπεζα εκπληρώνει μέσω του ΜΙΕΤ, την αποστολή που της αναλογεί απέναντι στην κοινωνία με την «προαγωγὴ τῶν γραμμάτων, τῶν ἐπιστημῶν καὶ τῶν καλῶν τεχνῶν στὴν Ἑλλάδα» (φράση από τον ιδρυτικό νόμο του Ιδρύματος).
Η εύρυθμη λειτουργία και η ικανοποίηση των στόχων ενός οργανισμού εξαρτάται κι από τους ανθρώπους που τον κινούν.
Πολύ περισσότερο στα ιδρύματα απ’ ότι στις τράπεζες, όπου υπάρχει ένα κανονιστικό πλαίσιο και τακτικός έλεγχος από τους μετόχους.
Οι πνευματικοί οργανισμοί αν δεν επενδυθούν με εμπνευσμένους ανθρώπους είναι καταδικασμένοι στην αφάνεια και τελικά, στη λήθη.
Αυτό μας το έχουν δείξει τα τελευταία χρόνια, μουσεία που έχασαν τους διευθυντές τους.
Το βιογραφικό ενός υποψηφίου μπορεί να διανθίζεται από πολλούς και εντυπωσιακούς τίτλους. Αν, όμως, στερείται οράματος, τότε κινδυνεύει να απαξιώσει το σπουδαίο πνευματικό κεφάλαιο του ΜΙΕΤ. Κι αυτό η Εθνική Τράπεζα έχει χρέος να το διαφυλάξει.