Είτε το πιστεύουμε είτε όχι, η όσφρησή μας είναι στενά συνδεδεμένη με τη μνήμη και την καλή υγεία του εγκεφάλου. Πράγμα που πρακτικά σημαίνει ότι το να μην αντιλαμβανόμαστε τις μυρωδιές, μπορεί να είναι σημάδι γνωστικής εξασθένησης ή κατάθλιψης.
Αντιθέτως, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ισχυρή ικανότητα ανίχνευσης των μυρωδιών επιβραδύνει την συρρίκνωση του εγκεφάλου στις μετωπιαίες και κροταφικές περιοχές. Στις περιοχές δηλαδή που είναι υπεύθυνες για την ομιλία, τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων.
«Όλα αυτά θέλουν να μας πουν πως το οσφρητικό μας σύστημα έχει άμεση σχέση με τα κέντρα μνήμης και το συναισθηματικό κέντρο του εγκεφάλου», εξηγεί ο Μάικλ Λεόν, καθηγητής νευροβιολογίας και συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Και αν παρατηρούμε αδυναμίες στην όσφρηση, πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών;
Όσοι παρατηρούμε απώλεια ή δυσλειτουργία της όσφρησης μπορούμε να δοκιμάσουμε ένα εξειδικευμένο είδος «προπόνησης». Η οσφρητική θεραπεία, γνωστή και ως «εμπλουτισμός της όσφρησης», υπόσχεται να διεγείρει τον εγκέφαλο. Ιδιαίτερα στο πεδίο της μνήμης και στα συναισθηματικά κέντρα.
Στην πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον Λεόν, οι ερευνητές δοκίμασαν μια ολονύκτια εκπαίδευση όσφρησης, σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε μια ομάδα ελέγχου και μια ομάδα δοκιμής. Η δεύτερη ομάδα, επί έξι μήνες, εκτίθετο 2 ώρες κάθε βράδυ σε ευχάριστα αρώματα, όπως η οσμή του λεμονιού, του τριαντάφυλλου και της λεβάντας. Και όπως αποδείχθηκε, αυτή η ομάδα, δηλαδή η ομάδα δοκιμής σημείωσε σημαντική βελτίωση στα τεστ μνήμης, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.
Η απώλεια της όσφρησης μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι κατάθλιψης ή Αλτσχάιμερ
Για αυτό και η οσφρητική θεραπεία συμβάλλει και στη μάχη κατά της κατάθλιψης, με ορισμένους ερευνητές να υποστηρίζουν ότι η έκθεση σε διαφορετικές μυρωδιές, θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να διαχειριστούν κρίσιμες καταστάσεις ψυχικής υγείας.
Σε πρόσφατη μελέτη, με δείγμα ασθενείς με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (MDD) - μια κατάσταση που μπορεί να δυσκολέψει την απομνημόνευση συγκεκριμένων προσωπικών εμπειριών - τα σημάδια της οσμής διαμόρφωσαν πιο λεπτομερείς αναμνήσεις από τα λεκτικά σημάδια.
Κι όμως μέχρι σήμερα, οι ειδικοί στον κλάδο της ψυχικής υγείας χρησιμοποιούσαν λεκτικά συνθήματα και σύμβολα για να βοηθήσουν τα άτομα με κενά μνήμης. Οπότε, τα νέα ευρήματα, θα μπορούσαν να ξεσηκώσουν ένα είδος επανάστασης στην πρόληψη-θεραπεία της άνοιας και του Αλτσχάιμερ.
«Για να μη δημιουργούνται παρεξηγήσεις, οι ειδικοί δεν ισχυρίζονται ότι θα θεραπεύσουν την κατάθλιψη και την άνοια, πιέζοντας τους ανθρώπους να μυρίζουν απλώς πράγματα. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τις οσμές, αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τους ασθενείς να αποκτήσουν πρόσβαση σε αναμνήσεις από τις οποίες μέχρι πρότινος ήταν αποκλεισμένοι. Και η πρόσβαση σε αυτές τις αναμνήσεις, είναι τόσο σημαντική για την ψυχική υγεία, που θα μπορούσε τελικά να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της κατάθλιψης και της γνωστικής έκπτωσης», εξηγεί ο Κίμπερλι Γιανγκ, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ.
Πώς θα τσεκάρουμε την όσφρησή μας στο σπίτι
«Απλώς πηγαίνουμε στην κουζίνα και φέρνουμε κοντά στη μύτη μας προϊόντα όπως η κανέλα, το κακάο, το εκχύλισμα βανίλιας και το λεμόνι, τα οποία θα πρέπει να έχουμε τοποθετήσει σε αδιαφανή δοχεία. Αυτές είναι μερικές αρκετά δυνατές μυρωδιές. Το να μην μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε, είναι μια ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά.
Βέβαια, προτού αγχωθούμε, δοκιμάζουμε να κάνουμε και ένα τεστ για την ανίχνευση της Covid-19, η της κοινής γρίπης, καταστάσεις που επίσης θα μπορούσαν να περιορίσουν τη δυναμική της όσφρησής μας.
Αν όμως αντιμετωπίζουμε κάποιο άλλο πρόβλημα με την όσφρησή μας, αμέσως μόλις προχωρήσουμε σε μια από τις προτεινόμενες θεραπείες, θα δούμε και τις γνωστικές μας ικανότητες να βελτιώνονται. Οπότε, χωρίς αμφιβολία, αξίζει τον κόπο!
(Με πληροφορίες από Verywellhealth).