Νέα Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται από Ρωσία- Τουρκία - Ιράν

Νέα Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται από Ρωσία- Τουρκία - Ιράν
Open Image Modal
Anadolu Agency via Getty Images

Η επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν και η τριμερή Σύνοδος Κορυφής Τουρκίας – Ρωσίας – Ιράν στην Άγκυρα σηματοδοτεί μια νέα διεθνή συμμαχία που εκπέμπει μηνύματα τόσο σε Βρυξέλλες όσο και σε Ουάσιγκτον. Η αποκωδικοποίηση των εξελίξεων ενδέχεται να υποδηλώνει στο βάθος και μια σχέση με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU). Ταυτόχρονα οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας προβληματίζουν και την ελληνική διαδικτυακή κοινή γνώμη σε σχέση με τις τεταμένες ελληνό-τουρκικές σχέσεις.

Βλαντίμιρ Πούτιν και Ταγίπ Ερντογάν επιβεβαιώνουν τις στενές σχέσεις των κρατών τους σε διμερές επίπεδο με στρατιωτική και ενεργειακή συνεργασία καθώς και σε διεθνές, με επίκεντρο τη Συρία και τις σχέσεις τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παράλληλα σε επίπεδο εικόνας και σημειολογίας τα δικά της μηνύματα για την πορεία των ρωσοτουρκικών σχέσεων έστειλε και η μεγαλοπρεπής υποδοχή του Πούτιν στην Άγκυρα καθώς και το γεγονός ότι η Τουρκία είναι η πρώτη χώρα που επισκέφθηκε μετά την επανεκλογή του (Μάρτιος 2018) στην προεδρία της χώρας του. Οι κινήσεις Μόσχας και Άγκυρας ερμηνεύονται ως μιας ένδειξη αμοιβαίου σεβασμού.

Οι δυο ηγέτες επικεντρώθηκαν στην ενεργειακή και στρατιωτική συνεργασία. Η έναρξη της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού του Ακούγιου θεωρείται από τον Πούτιν μια σημαντική στρατηγική συνεργασία και από τον Ερντογάν ως ένα «ιστορικό γεγονός» για την ενεργειακή ανάπτυξη της χώρας του. Η Μόσχα θα χρηματοδοτήσει το έργο (κόστος 20 δισ. δολαρίων) και ο πρώτος αντιδραστήρας αναμένεται να είναι έτοιμος έως το 2023. Παράλληλα συζητήθηκε και ο τουρκικός αγωγός φυσικού αερίου (αξίας 12 δισ. δολ.) ο οποίος είναι ένα έργο σε εξέλιξη με ένα χερσαίο του τμήμα να αναμένει να λάβει άδεια από την Άγκυρα

Επιπλέον, το συμβόλαιο Μόσχας και Άγκυρας (αξίας 2.5 δισ. δολ.) για την αγορά των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 που υπογράφτηκε το Δεκέμβριο του 2018 ήταν το άλλο μεγάλο θέμα των δυο ηγετών. Η Μόσχα υποσχέθηκε να παραδώσει τους S-400 στην Άγκυρα πριν το 2020, νωρίτερα από ότι έχει προγραμματιστεί.

Σε συνδυασμό με την επίσκεψη Πούτιν πραγματοποιήθηκε και η τριμερής Σύνοδος Κορυφής για τη Συρία με τη συμμετοχή του ιρανού προέδρου Χασάν Ρουχανί. Οι τρεις ηγέτες διακήρυξαν την απόφασή τους να εργαστούν για την επίτευξη σταθερής εκεχειρίας στη Συρία και για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στις «ζώνες αποκλιμάκωσης» που έχουν δημιουργήσει. Ωστόσο τα διαφορετικά εθνικά συμφέροντα των τριών κρατών διαδραματίζουν τον πρωτεύοντα ρόλο. Η Ρωσία επιδιώκει να αποσυρθεί σταδιακά από τα πεδία μαχών, αλλά όχι από τη Συρία καθώς επιθυμεί να διατηρήσει τις δύο σημαντικές στρατιωτικές της βάσεις. Η Τουρκία από την πλευρά της επιδιώκει να διαλύσει τους τις συριακές κουρδικές δυνάμεις για να μην ενωθούν με τις κουρδικές δυνάμεις στο Ιράν, στο Ιράκ και φυσικά με το PKK. Το Ιράν επιδιώκει την κυριαρχία στην αιώνια σύγκρουση μεταξύ σιϊτών και σουνιτών στη Συρία και φυσικά τη διατήρηση του σύριου προέδρου Μπασάρ Άσαντ. Ωστόσο υπάρχουν επιφυλάξεις για το αν η Τουρκία θα εγκαταλείψει σύντομα τις συριακές βορειοδυτικές και βόρειο κεντρικές περιοχές.

Η προσεκτική ανάγνωση της τρίμερης Συνοδού Κορυφής εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα που ίσως να σχετίζονται και με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωσης (EEU) του Πούτιν. Το Ιράν αναμένεται να ενταχθεί στην EEU πριν από το τέλος του έτους. Η EEU αποτελείται Ρωσία, Καζακστάν, Λευκορωσία, Κιργιζιστάν, Αρμενία και έχει προκαλέσει ενδιαφέρον από Κίνα, Ινδία Ινδονησία, Σερβία αλλά και χώρες της Νότιας Αμερικής. Ο Ερντογάν που εφαρμόζει πολιτική «καρότου και μαστίγιου» απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην EEU και ενδεχομένως να σταθμίσει τα οφέλη για τη χώρα από μια πιθανή ένταξη στο συγκεκριμένο οργανισμό. Οι προβληματικές σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένουν προβληματικές και μια ενδεχόμενη ένταξη στην EEU θα προσδέσει ακόμα περισσότερο την Τουρκία στο άρμα της Ρωσίας.

Η Ρωσία δημιουργεί συμμαχίες με κράτη τα οποία δεν ανήκουν στη Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και δεν διατηρούν καλές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν αποτελεί παραδοσιακό εχθρό της Ουάσιγκτον ενώ η Τουρκία επί διακυβέρνησης Ερντογάν έχει ξεφύγει από την επιρροή του Λευκού Οίκου ακολουθώντας μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική.

Επιπλέον η επίσκεψη του Βλάντιμιρ Πούτιν στην Τουρκία σχολιάστηκε και από την ελληνική διαδικτυακή κοινή γνώμη με βάση τις ελληνό -τουρκικές σχέσεις. Σύμφωνα με το PaloPro (εργαλείο Web & Social Listening και Analytics) το query «Βλαντιμίρ Πούτιν – Ταγίπ Ερντογάν κατέγραψε στο ελληνικό διαδίκτυο 2.664 συνολικές αναφορές για την χρονική περίοδο 1- 5 Απριλίου 2018. Τα συναισθήματα των αναφορών είναι στην πλειοψηφία τους αρνητικά (60 %) ακολουθούν τα ουδέτερα (30%) και τέλος τα θετικά (10%).

Ο στενές σχέσεις Ερντογάν και Βλαντιμίρ Πούτιν προβληματίζουν έντονα το ελληνικό διαδίκτυο. Κάποιοι συνειδητοποιημένοι χρήστες των social media δεν πείθονται για την προοπτικής μιας ελληνο-ρωσικής συμμαχίας και θεωρούν ότι ο Πούτιν ασκεί μια άκρως ρεαλιστική εξωτερική πολιτική με στόχο την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων της χώρας του. Παράλληλα εκτιμούν ότι οι προσδοκίες κάποιων για επιρροή Πούτιν στο θέμα των δυο ελληνών στρατιώτων ώστε να αφεθούν ελεύθεροι είναι ουτοπικές και αναρωτιούνται εάν η δημιουργία τέτοιων προσδοκιών ωφελεί το προφίλ του Πούτιν στην Ελλάδα. Επιπλέον η πλειοψηφία του ελληνικού διαδικτύου επιμένει σε μια ελληνοκεντρική προσέγγιση και δεν έχει τις γνώσεις να ερμηνεύσει το τι σημαίνει για τη διεθνή πολιτική η στενή σχέση Ρωσίας και Τουρκίας.