Ένας άνδρας, 24 ετών, που είχε υψηλό πυρετό, ναυτία, διάρροια και σπασμούς, εισήχθη στις 15 Σεπτεμβρίου στο Περιφερειακό Νοσοκομείο Παραπομπής Μουμπέντε στην Ουγκάντα.
Λίγες ημέρες αργότερα άρχισαν να αιμμοραγούν τα μάτια του. Ο άνδρας πέθανε στις 19 Σεπτεμβρίου. Την επόμενη μέρα, οι εργαστηριακές εξετάσεις επιβεβαίωσαν τους χειρότερους φόβους όσων τον φρόντιζαν: ο Έμπολα επέστρεψε.
Και αυτό το ξέσπασμα είναι διαφορετικό.
Για τα πιο κοινά στελέχη του ιού, έχουν ήδη αναπτυχθεί επιτυχημένα εμβόλια. Αλλά για άλλα, δεν υπάρχει εμβόλιο. Προς απογοήτευση των γιατρών στην Ουγκάντα, το στέλεχος του ιού που βρέθηκε στο σώμα του 24χρονου ήταν από το στέλεχος του Σουδάν, για το οποίο δεν υπάρχει εμβόλιο, αναφέρει το Wired.
Άλλοι θάνατοι από Έμπολα έχουν επίσης αναφερθεί στην περιοχή. Έξι άτομα από την οικογένεια του άνδρα, τρεις ενήλικες και τρία παιδιά, πέθαναν επίσης μεταξύ 11 και 15 Σεπτεμβρίου.
Το Υπουργείο Υγείας της Ουγκάντα έστειλε μια ομάδα επιδημιολογών στα πληγέντα χωριά στην περιοχή Μουμπέντε για να κάνει αυτοψία - συλλέγοντας πληροφορίες για την πιθανή αιτία θανάτου από ντόπιους. Ο κίνδυνος μόλυνσης από τη διενέργεια φυσικής αυτοψίας θα ήταν πολύ υψηλός.
Μέχρι τις 16 Οκτωβρίου, το Υπουργείο Υγείας είχε αναφέρει 60 επιβεβαιωμένα κρούσματα Έμπολα, έχοντας καταγράψει 11 νέα κρούσματα τις προηγούμενες δύο εβδομάδες. Συνολικά, έχουν επιβεβαιωθεί 24 θάνατοι, εκ των οποίων τέσσερις μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. 24 άτομα έχουν αναρρώσει.
Το ότι όσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει όσοι έχουν αναρρώσει είναι εντυπωσιακό, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη. Η νόσος έχει υψηλά ποσοστά θνησιμότητας: ποσοστό 50% έως και 90% των ατόμων που μολύνονται από τον ιό, καταλήγει συνήθως στον θάνατο. Οι νυχτερίδες πιστεύεται ότι είναι ο φυσικός ξενιστής του ιού, αλλά μπορεί επίσης να μολύνει πρωτεύοντα θηλαστικά, τρωκτικά και ανθρώπους, εξαπλώνοντας μέσω των σωματικών υγρών μολυσμένων ζώων ή ανθρώπων, ζωντανών και νεκρών.
Η μεγαλύτερη έξαρση μέχρι σήμερα είναι η συνεχιζόμενη Έξαρση του ιού Έμπολα 2014, η οποία επηρεάζει τη Γουινέα, τη Σιέρα Λεόνε, τη Λιβερία και τη Νιγηρία. Ήδη, τον Αύγουστο του 2014 έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 1.600 κρούσματα. Μέχρι σήμερα έχουν πεθάνει περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι από τον Έμπολα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας, θα μπορούσαν να δοκιμαστούν πειραματικά εμβόλια κατά της πιο κοινής μορφής του ιού - του στελέχους του Ζαΐρ. Λειτουργούσαν καλά και έκτοτε έχουν εγκριθεί και χρησιμοποιούνται για την προστασία των ανθρώπων. Αλλά η ανάπτυξη εμβολίων για σπάνιους ιούς όπως ο Έμπολα είναι πάντα ένα παιχνίδι γάτας με ποντίκι.
Το στέλεχος του Σουδάν ειναι πιο σπάνιο και έχει προσβάλει μόνο μια «χούφτα» ανθρώπων τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Οι εργασίες για την ανάπτυξη εμβολίων για τη στόχευση αυτού του στελέχους βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά κανένα εμβόλιο δεν έχει δοκιμαστεί πλήρως.
Η χρήση εμβολίου του στελέχους του Ζαΐρ κατά του στελέχους του Σουδάν δεν αποτελεί επιλογή, λέει ο Ποντιάνο Καλέμπου, διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για τον Ιό της Ουγκάντα.
«Αυτό έχει ήδη αποδειχθεί στο εργαστήριο. Τα αντισώματα δεν ανταποκρίνονται», λέει. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: ότι τα μέτρα επιτήρησης και φυσικού ελέγχου είναι επί του παρόντος τα μόνα διαθέσιμα εργαλεία για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού και ότι ένα λειτουργικό εμβόλιο πρέπει να βρεθεί το συντομότερο δυνατό.
Το υποψήφιο εμβόλιο είναι το μονοδοσικό ChAd3 Ebola Sudan, το οποίο αναπτύσσεται από το Sabin Vaccine Institute, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με έδρα την Ουάσιγκτον.
Σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τον Συνασπισμό για Καινοτομίες Ετοιμότητας Επιδημίας και άλλους οργανισμούς, το ινστιτούτο σχεδιάζει να πραγματοποιήσει κλινική δοκιμή στην τρέχουσα επιδημία για να δει πόσο καλά λειτουργεί.
Αλλά υπάρχουν μόνο 100 δόσεις διαθέσιμες. Με περιορισμένη προσφορά, οι υγειονομικοί αξιωματούχοι σχεδιάζουν να δώσουν δόσεις του εμβολίου σε άμεσες επαφές επιβεβαιωμένων κρουσμάτων Έμπολα. Οι επιστήμονες ελπίζουν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν αυτές τις επαφές ως πιθανούς υποψήφιους στην κλινική δοκιμή του εμβολίου - αν και το ακριβές πρωτόκολλο δοκιμών που θα χρησιμοποιήσουν είναι ακόμα υπό επεξεργασία.
Ο Καλέμπου λέει ότι ελπίζει σε επιταχυνόμενη παραγωγή από το Sabin Vaccine Institute τώρα που χρειάζονται περισσότερες δόσεις. Αλλά ακόμα κι αν ο αριθμός των εμβολίων που χρησιμοποιούνται στη δοκιμή είναι μικρός, θα εξακολουθούν να παρέχουν χρήσιμα δεδομένα, λέει ο Μπρούς Κιρένγκα , πνευμονολόγος στο Makerere University College of Health Sciences στα περίχωρα της Καμπάλα.
Δόσεις ενός άλλου υποψηφίου εμβολίου, που έχει σχεδιαστεί για την προστασία από τα στελέχη του ιού τόσο του Ζαΐρ όσο και του Σουδάν και αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αποστέλλονται επίσης για να βοηθήσουν στην επιδημία. Αλλά ο ΠΟΥ έχει δηλώσει ότι οι δοκιμές εμβολίων θα ξεκινήσουν μετά από δύο εβδομάδες, πράγμα που σημαίνει ότι προς το παρόν, οι αρχές της Ουγκάντα βασίζονται σε μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις.
Στις 12 Οκτωβρίου, το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι ένας άνδρας πέθανε από Έμπολα σε νοσοκομείο της Καμπάλα, έχοντας ταξιδέψει στην πρωτεύουσα από το χωριό της περιοχής του. Τρεις ημέρες αργότερα, δύο περιφέρειες - Μουμπέντε και Κασσάντα - μπήκαν σε καραντίνα τριών εβδομάδων για να προσπαθήσουν να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού. Τα μπαρ, τα νυχτερινά κέντρα και οι χώροι λατρείας έχουν κλείσει και μόνο φορτηγά επιτρέπεται να εισέρχονται ή να βγαίνουν από τις συνοικίες.
Οι γειτονικές χώρες είναι σε επαγρύπνηση. Στην Ουγκάντα, ομάδες συνοριακού υγειονομικού ελέγχου διαχειρίζονται τυχόν επείγοντα περιστατικά Έμπολα μεταξύ των ταξιδιωτών.
Είναι μια πρόκληση. «Τα τεστ που έχουμε δεν λειτουργούν για τους δύο ιούς», λέει ο Οτίμ Πατρίκ Ραμαντάν, υπεύθυνος στο Περιφερειακό Γραφείο της ΠΟΥ για την Αφρική. Δύο θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων που συνιστώνται για τη θεραπεία του στελέχους του Ζαΐρ δεν λειτουργούν επίσης κατά του στελέχους του Σουδάν, λέει.