Στο βορειοανατολικό άκρο της Νιγηρίας, «στριμωγμένη» ανάμεσα στον Νίγηρα, το Τσαντ και το Καμερούν βρίσκεται η επαρχία του Μπόρνο όπου «γεννήθηκε» η Μπόκο Χαράμ.
Σε αυτές τις περιοχές τα ποσοστά αναλφαβητισμού, φτώχειας και υποσιτισμού είναι ιδιαίτερα υψηλά. Καθώς οι υποδομές είναι ελάχιστες, η εκπαίδευση των νέων είχε αφεθεί στους πνευματικούς ηγέτες, οι περισσότεροι από τους οποίους δίδασκαν μια ακραία μορφή του Ισλάμ και απέρριπταν κάθε δυτική επιρροή, είτε αυτή αφορούσε στην εκπαίδευση είτε την υγεία.
Οι κάτοικοι πείθονταν να αποσύρουν τα παιδιά τους από τα κρατικά σχολεία, να μην επισκέπτονται κέντρα υγείας, να μην δέχονται καμία κυβερνητική παροχή. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν η νιγηριανή αστυνομία συνέλαβε τον πνευματικό ηγέτη της Μπόκο Χαράμ, Μουχάμαντ Γιουσούφ- έναν κατά γενική ομολογία μετριοπαθή κληρικό- ο οποίος βρέθηκε μετά δολοφονημένος.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα φράξιες ακραίων φανατικών να εκμεταλλευτούν την δολοφονία του για να εντατικοποιήσουν τις επιθέσεις θέλοντας να ιδρύσουν ισλαμικό κράτος στην ΒΑ Νιγηρία.
Η Φραγκίσκα Μεγαλούδη ζει από τις 18 του περασμένου Ιουλίου στη Νιγηρία και μίλησε στην HuffPost Greece για τις επισκέψεις της στους καταυλισμούς στις περιοχές της Μπόκο Χαράμ όπου έχουν καταφύγει περισσότεροι από 1,5 εκατομμύρια άνθρωποι.
Τι ξέρουμε για την Μπόκο Χαραμ;
Ξέρουμε ελάχιστα πράγματα. Η κατώτερη ιεραρχία της οργάνωσης δε γνωρίζει καθόλου την ανώτερη ιεραρχία. Όταν για παράδειγμα συλλαμβάνεται κάποιο μέλος της οργάνωσης, αυτός δεν μπορεί να δώσει κάποιες πληροφορίες για τους ανώτερους του καθώς λειτουργούν με πυρήνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γνωρίζει μόνο μια μικρή ομάδα μαχητών και όχι ολόκληρη την οργάνωση.
Η πτώση του Καντάφι είχε ως αποτέλεσμα να αποσταθεροποιηθεί όλη η περιοχή. Η Μπόκο Χαράμ ύστερα από την νατοϊκή επέμβαση στη Λιβύη κατάφερε να βρει πρόσβαση στο οπλοστάσιο του Καντάφι και να εξοπλιστεί.
Ξέρουμε ότι έχουν πάρα πολλά χρήματα ωστόσο δεν γνωρίζουμε ποιος τους χρηματοδοτεί. Κατά καιρούς έχει ειπωθεί ότι συνδέονται με παρακλάδια της Αλ Καιντα και του Αλ Σαμπάμπ ή ακόμα και με νιγηριανούς πολιτικούς. Ο κύριος όγκος των χρημάτων τους όμως προέρχεται από λύτρα απαγωγών και ληστείες.
Ο αριθμός τους υπολογίζεται σε 20,000 περίπου αν και κανείς δεν ξέρει ακριβώς τη δύναμη τους. Δολοφονούν ανεξαιρέτως, καίνε τζαμιά και εκκλησίες, βανδαλίζουν σχολεία και νοσοκομεία, κλέβουν τις σοδειές και καίνε τα χωράφια. Δολοφονούν στοχευμένα μουσουλμάνους κληρικούς που έχουν μιλήσει εναντίον τους. Σε όποιο χωριό επιτεθούν κόβουν το λαιμό αντρών και αγοριών και απαγάγουν τις ανύπαντρες γυναίκες. Στοχοποιούν όσους συνεργάζονται με την κυβέρνηση, γι' αυτό τον λόγο ακόμα δεν στοχοποιούν ανθρωπιστικές οργανώσεις αν και πριν δυο χρόνια περίπου είχαν βάλει βόμβα στα γραφεία το ΟΗΕ στην Αμπούζα. Ο πόλεμος με την Μπόκο Χαραμ έχει εξαπλωθεί και στις γειτονικές χώρες, στο Καμερούν, το Τσάντ και τον Νίγηρα, καθιστώντας τον έλεγχο της οργάνωσης ακόμα πιο προβληματικό.
Πώς βρέθηκες στη Νιγηρία;
Ήρθα με μια ιταλική ανθρωπιστική οργάνωση ως συντονιστής προγράμματος στην επαρχία του Γιόμπε. Προσφέραμε επισιτιστική βοήθεια και επισκευάζαμε πηγάδια και αποχετεύσεις. Έφυγα από την οργάνωση για προσωπικούς λόγους και τώρα είμαι ανταποκριτής του ΙRIN news και καλύπτω κυρίως την κρίση στον Βορρά.
Τι είδες στο Μπόρνο;
Το Μπόρνο είναι αυτό που λέμε η "γη της Μπόκο Χαραμ". Εμπορικές πτήσεις απαγορεύονται και μόνο όσοι έχουν ειδική άδεια μπορούν να πάνε με την ανθρωπιστική πτήση που οργανώνει το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων. Τις δυο πρώτες μέρες της επίσκεψης μου πήγα στους καταυλισμούς, στην κοινότητα και σε κάποια ιατρικά κέντρα αλλά δυστυχώς αρρώστησα. Την τρίτη μέρα της επίσκεψης μου, βγαίνοντας από έναν καταυλισμό ένιωσα μια ξαφνική αδιαθεσία. Ξεκίνησε με έναν απότομο και υπερβολικά δυνατό πονοκέφαλο, προσωρινή τύφλωση και εμετούς. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο αφυδατώθηκα και μεταφέρθηκα σε ένα ντόπιο νοσοκομείο στο Μαιντουγκούρι.
Ήμουν τυχερή διότι το επαρχιακό νοσοκομείο είχε ορό και αναλώσιμα και ο γιατρός κατάφερε να με σταθεροποιήσει. Οι εξετάσεις έδειξαν επιθετικό τυφοειδή και ελονοσία. Θα μπορούσα να είχα χάσει τη ζωή μου εάν όπως συμβαίνει συνήθως στην αφρικανική επαρχία το νοσοκομείο δεν είχε αυτό το μοναδικό μπουκάλι με ορό και τα φάρμακα.
Οδικώς στην Ανταμάουα
Στην Ανταμάουα πήγα οδικώς, κάτι που θα έλεγα είναι ιδιαίτερα ριψοκίνδυνο καθώς διασχίζεις τις επαρχίες όπου οι επιθέσεις της Μπόκο Χαραμ είναι συνεχείς. Το ταξίδι διαρκεί δυο μέρες και υποχρεωτικά διανυκτερεύεις στην επαρχία Γκόμπε. Λίγο πριν φτάσουμε εκεί μας σταμάτησε ο στρατός και μας γύρισε πίσω επειδή οι εξτρεμιστές είχαν κλέψει όπλα. Καθώς όμως δεν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω μείναμε αρκετές ώρες μέσα στα βουνά στο σκοτάδι ενώ ακούγαμε πυροβολισμούς. Ευτυχώς όλα πήγαν καλά και την επόμενη ημέρα φτάσαμε στην πρωτεύουσα της επαρχίας Ανταμάουα τη Γιόλα. Στην Ανταμάουα έχουν καταφύγει περίπου 200.000 άνθρωποι.
Στην πρωτεύουσα υπάρχουν πάνω από 50.000 οι περισσότεροι από τους οποίους μένουν μέσα στην κοινότητα στοιβαγμένοι σε σπίτια δυο δωματίων. Δεν θέλουν να πηγαίνουν στους επίσημους καταυλισμούς γιατί οι συνθήκες είναι κακές και οι οικογένειες χωρίζονται.
Μίλησα με πολλές γυναίκες, όλες είχαν και από τραγική ιστορία να διηγηθούν. Οι περισσότερες είχαν δει τα παιδιά τους να δολοφονούνται ενώ οι ίδιες είχαν απαχθεί από τους ισλαμιστές. Είναι δύσκολες καταστάσεις και ακόμα πιο δύσκολο να μιλήσουν για όσα έζησαν στα χέρια τους.
Συνάντησα μια ομάδα γυναικών που είχε ελευθερώσει ο νιγηριανός στρατός. Οι γυναίκες αυτές είχαν αιχμαλωτιστεί από τους ισλαμιστές οι οποίοι τις έκλεισαν σε ένα κλουβί και τις κρατούσαν εκεί 4 μήνες. Μου είπαν ότι αρκετές νύχτες έρχονταν και διάλεγαν κάποιες γυναίκες τις οποίες επέστρεφαν πάλι πίσω στο κλουβί 2-3 μέρες μετά. Δεν είναι ξεκάθαρο τι τους συνέβαινε καθώς καμία γυναίκα δεν θέλει να πει αλλά νομίζω ότι είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τι γινόταν.
Μου έκανε επίσης εντύπωση ο δεκαπεντάχρονος Εμανουέλ τον οποίο συνάντησα σε ένα καταυλισμό. Το παιδί ήταν από την πόλη Γκόζα του Μπόρνο και όταν οι ισλαμιστές επιτέθηκαν σκότωσαν τον πατέρα του μπροστά στα μάτια του. Έπειτα υποχρέωσαν τον μικρό να τους ακολουθήσει στο δάσος με σκοπό να τον κάνουν ανήλικο μαχητή. Όταν κάποια στιγμή ο νιγηριανός στρατός βομβάρδισε την βάση των ανταρτών, το παιδί ξέφυγε.
Άρχισε να τρέχει λοιπόν επί 3 εβδομάδες -έτρεχε την νύχτα και την ημέρα κρυβόταν- και γύρισε πίσω στην Γκόζα να βρει τη μητέρα του. Όταν δεν βρήκε κανέναν, άρχισε πάλι να τρέχει επί εβδομάδες και έφτασε τρέχοντας στη Γιόλα. Εκεί τον βρήκαν νιγηριανοί στρατιώτες και τον πήγαν σε έναν καταυλισμό όπου όλως τυχαίως ήταν η μητέρα του και τα δύο του αδέλφια. Όλοι τον θεωρούσαν νεκρό.