Στην ιδανική του πολιτεία ο Σωκράτης έθιγε σε βάθος το ζήτημα. Στόχος της φυλακής στην ιδανική κοινωνία πρέπει να είναι ο σωφρονισμός του ανθρώπου και η ταχεία επανένταξη του στο κοινωνικό σύνολο.
Στο Halden Fengsel, σε ένα πευκοδάσος 24χλμ μακριά από τη Σουηδία. βρίσκεται ένα κτίριο του 17ου αιώνα όπου τοποθετούν τους φυλακισμένους των κοντινών περιοχών. Εκεί δεν υπάρχουν ούτε ηλεκτρικός φράχτης να περιβάλλει, ούτε κάγκελα στα δωμάτια ούτε βαριά οπλισμένοι φύλακες. Θα περίμενε κανείς σε αυτή την περιγραφή να διαβάσει για αποδράσεις και αγνοούμενους δραπέτες. Δεν έχει σημειωθεί ποτέ ούτε μία απόδραση. Άλλωστε, αποτελεί ένα υπερσύγχρονο συγκρότημα υψίστης ασφαλείας. Κτίστηκε το 2010.
Από τους 251 κρατούμενους οι μισοί είναι μέσα για δολοφονίες, βιασμούς και εγκλήματα λευκού κολάρου, ενώ το 1/3 έχει διαπράξει μικροληστεία ή εμπορεία ναρκωτικών.
Στη σειρά του Netflix «Οι πιο σκληρές φυλακές του κόσμου» (Inside the World’s Toughest Prisons), ο Ράφαελ Ρόου, πρώην φυλακόβιος μας ξεναγεί σε διάφορες φυλακές του κόσμου. Πράγματι, όμως, οι συγκεκριμένες φυλακές του κόσμου, που τις χαρακτηρίζει ως τις καλύτερες του κόσμου, προκαλούν δέος.
Εργάστηκαν δεκάδες πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες αλλά και ψυχολόγοι για να φτιαχτούν αφού οι αρχές θέλουν στέλνοντας κάποιον στην φυλακή να του αλλάξουν την εγκληματική νοοτροπία που έχει και να τον κάνουν να δει με άλλο μάτι την ζωή. Οι εγκληματίες αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι, έτοιμοι να ενταχθούν ξανά στην κοινωνία.
Ακόμα και στην περίπτωση του Anders Breivik, του ανθρώπου που δήλωσε νεοναζί και σκότωσε 77 νεαρά παιδιά, το ποινικό σύστημα δεν έκανε καμία εξαίρεση. Καταδικάστηκε σε 21 χρόνια, που είναι η μεγαλύτερη ποινή που προβλέπει ο ποινικός κώδικας. Οι γονείς των παιδιών στην πλειοψηφία τους, έδειξαν ικανοποιημένοι με την ποινή. Ο Breivik αν αποδεδειγμένα δεν καταφέρει να επανενταχθεί σε 21 χρόνια, τότε θα μείνει για πάντα στην φυλακή, μέχρι να το κάνει. Κάτω από τις ίδιες συνθήκες με όλους τους κρατούμενους.
Κάθε κρατούμενος στις νορβηγικές φυλακές δεν αντιμετωπίζεται σαν εγκληματίας, αλλά σαν ένας άνθρωπος που θα επιστρέψει στην κοινωνία και θα της είναι χρήσιμος. Γι’ αυτό δεν θεωρούν πως το κράτος πρέπει να τους δημιουργήσει την ανάγκη για εκδίκηση ή για απόρριψη. Οπότε επιλέγουν να φέρονται στους κρατούμενους ανθρώπινα, έχοντας ένα σωφρονιστικό σύστημα που χαρακτηρίζεται ως το «πιο ανθρώπινο στον κόσμο».
Το ερώτημα που μας έρχεται είναι το εξής: μπορεί κάτι τέτοιο να εφαρμόζεται σε κάθε χώρα ή ο εκάστοτε λαός θα υπακούει στην ιδιοσυγκρασία του;
Πηγές: BBC, New York Times, The Story Institute