«Είσαι το προϊόν». Αυτό είναι το ντήλ που προσφέρουν στους πελάτες τους πολλές εταιρείες της Σίλικον Βάλεϊ. Οι χρήστες παίρνουν δωρεάν μηχανές αναζήτησης, λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα και εφαρμογές για τα κινητά τους και οι εταιρείες χρησιμοποιούν τα προσωπικά στοιχεία που συγκεντρώνουν - τις αναζητήσεις μας, τα «likes» μας, τους αριθμούς των τηλεφώνων μας και τους φίλους μας - για να στοχεύσουν και να πουλήσουν διαφημίσεις.
Αλλά μία έρευνα των New York Times, που βασίστηκε σε εκατοντάδες σελίδες εσωτερικών εγγράφων του Facebbok και συνεντεύξεις με περισσότερους από 5ο υπαλλήλους της εταιρείας και των συνεργατών της, αποκαλύπτει ότι η αγορά για τα προσωπικά στοιχεία μας είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που υποψιαζόμαστε εμείς οι καταναλωτές. Και το Facebook, το οποίο συγκεντρώνει περισσότερες πληροφορίες για περισσότερους ανθρώπους από οποιαδήποτε άλλη ιδιωτική εταιρεία στην Ιστορία, είναι κεντρικός παίκτης.
Μεταξύ άλλων, το Facebook επέτρεψε στο Bing, την μηχανή αναζήτησης της Microsoft, να βλέπει όλα τα ονόματα των φίλων των χρηστών του χωρίς την συγκατάθεσή τους. Παράλληλα, έδωσε στο Netflix και στο Spotify τη δυνατότητα να διαβάζουν τα προσωπικά μηνύματα των χρηστών. Επίσης, επέτρεψε στην Amazon να αποκτήσει τα ονόματα των χρηστών και των επαφών τους και στο Yahoo να βλέπει τα χρονολόγια χρηστών και φίλων. Κι όλα αυτά ενώ δημοσίως υποστήριζε ότι είχε σταματήσει αυτού του είδους τις πρακτικές εδώ και χρόνια.
Τα κύρια σημεία της έρευνας των NYT:
Το Facebook κλείνει συμφωνίες με αντάλλαγμα τα προσωπικά στοιχεία μας
«Δεν πουλάμε πληροφορίες σε κανέναν» είπε ο ιδρυτής του Facebook, Μαρκ Ζούκερμπεργκ, κατά την ακρόασή του στο Κογκρέσο τον περασμένο Απρίλιο. Η διαβεβαίωσή του ότι τα στοιχεία που συγκεντρώνει το Facebook από τους 2,2 δισ. χρήστες του θα παραμείνουν για πάντα ασφαλή στα χέρια του Facebook, ήταν ο βασικός άξονας της αμυντικής στρατηγικής της εταιρείας το 2018, καθώς δεχόταν αλλεπάλληλες επιθέσεις από μέλη του Κογκρέσου, ελεγκτές και ακτιβιστές για μία σειρά παραβιάσεων του απορρήτου των προσωπικών στοιχείων και γκάφες δημοσίων σχέσεων.
Και ναι μεν είναι γεγονός ότι το Facebook δεν πουλάει τα στοιχεία των χρηστών, αλλά επί σειρά ετών συνάπτει συμφωνίες για ανταλλαγή πληροφοριών με δεκάδες εταιρείες της Σίλικον Βάλεϊ. Οι εταιρείες αυτές εξασφάλισαν πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση σε προσωπικά στοιχεία από αυτήν που έχει ποτέ παραδεχτεί το Facebook. Οι συμφωνίες αυτές βοήθησαν το Facebook να αποκτήσει νέους χρήστες και να αυξήσει τα διαφημιστικά έσοδά του
Οι μεγαλύτεροι συνεργάτες του Facebook είχαν πολύ μεγαλύτερη πρόσβαση απ′ ότι η Cambridge Analytica
Οι αποκαλύψεις του περασμένου Μαρτίου, σύμφωνα με τις οποίες η Cambridge Analytica, η εταιρεία που ειδικευόταν σε ανάλυση δεδομένων για πολιτικούς σκοπούς και συνδεόταν με τον Πρόεδρο Τραμπ, είχε αποκτήσει αντικανονική πρόσβαση σε 87 εκατ. χρήστες του Facebook, πυροδότησαν την χειρότερη κρίση στην ιστορία του Facebook. Η αξία των μετοχών του γκρεμίστηκαν καθώς ελεγκτές ανά τον κόσμο απαιτούσαν απαντήσεις και οι χρήστες ανησυχούσαν για την προστασία των δεδομένων τους. Το Facebook απάντησε υποδεικνύοντας τις αλλαγές που έκανε το 2014 στην πολιτική απορρήτου, υποστηρίζοντας ότι κανείς δεν είχε πια την πρόσβαση που εκμεταλλεύτηκε η Cambridge Analytica.
Η έρευνα των NYT, ωστόσο, αποκαλύπτει ότι το Facebook συνέχισε να δίνει στους τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Microsoft και η Amazon, πρόσβαση σε πολλά περισσότερα: στα προσωπικά στοιχεία εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων τον μήνα, συμπεριλαμβανομένων ηλεκτρονικών διευθύνσεων και τηλεφωνικών αριθμών, ενώ οι χρήστες ούτε το ήξεραν, ούτε είχαν δώσει την συγκατάθεσή τους.
Το Facebook δεν παραδέχτηκε ποτέ ευθέως στους χρήστες του ότι μοιραζόταν τα στοιχεία τους
Τα εσωτερικά έγγραφα τα οποία εξασφάλισαν οι ΝΥΤ δείχνουν ότι το Facebook μοιραζόταν στοιχεία με περισσότερες από 150 εταιρείες - οι περισσότερες εκ των οποίων είναι τεχνολογικές, αλλά και με αυτοκινητοβιομηχανίες και ΜΜΕ (συμπεριλαμβανομένων των NYT) και πολλές άλλες.
Οι χρήστες του Facebook ναι μεν μπορούν να ελέγχουν ποιά στοιχεία μοιράζονται με τις χιλιάδες εφαρμογές της πλατφόρμας του κοινωνικού δικτύου, αλλά κάποιες εταιρείες συνέχιζαν να έχουν πρόσβαση στα στοιχεία τους ακόμα κι όταν είχαν διακόψει την χρήση τους. Πολλές από τις εφαρμογές αυτές δεν εμφανίζονταν καν στις ρυθμίσεις των χρηστών. Σύμφωνα με το Facebook, όλες οι εξωτερικές εταιρείες λειτουργούσαν ως προέκταση του κοινωνικού δικτύου και κάθε πληροφορία που οι χρήστες μοιράζονταν με τους φίλους τους εντός Facebook, μπορούσε να κοινοποιηθεί στις εταιρείες αυτές χωρίς την σύμφωνη γνώμη των χρηστών.
Το Facebook ήταν απρόσεκτο
Οι συνεργασίες για τα προσωπικά δεδομένα άρχισαν το 2010, στην αρχή της μεγάλης ανάπτυξης και επέκτασης του Facebook. Μέσα σε λίγα χρόνια το κοινωνικό δίκτυο είχε κλείσει τόσο πολλές τέτοιες συμφωνίες που οι υπάλληλοί του είχαν φτιάξει ένα ειδικό εργαλείο για να παρακολουθούν τα διαφορετικά είδη πρόσβασης που είχαν οι συνεργαζόμενες εταιρείες.
Παρ’όλα αυτά, το Facebook φαίνεται να μην παρακολουθούσε πώς ακριβώς τα προσωπικά στοιχεία των χρηστών του διαμοιράζονταν ανά τον κόσμο. Μία ρωσική εταιρεία κοινωνικών δικτύων, η Yandex, η οποία έχει κατηγορηθεί για υπερβολικά στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο, διατηρούσε την πρόσβασή της στα στοιχεία χρηστών για πολλά χρόνια, παρά το γεγονός ότι το Facebook είχε διακόψει την συνεργασία μαζί της για λόγους ασφαλείας.
Κάτι ανάλογο συνέβη και με το Yahoo. Το Facebook του έδωσε την δυνατότητα να προβάλει το χρονολόγιο των χρηστών, συμπεριλαμβανομένων και των post των φίλων του, στην αρχική σελίδα της μηχανής αναζήτησης του Yahoo. Και ναι μεν το Yahoo σταμάτησε αυτή την λειτουργία το 2012, αλλά συνέχισε να έχει πρόσβαση στα στοιχεία 100.000 ανθρώπων κάθε μήνα.
Οι ελεγκτές δεν έκαναν τίποτα
Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας με την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Συναλλαγών που υπεγράφη το 2011, το Facebook ήταν υποχρεωμένο να ενισχύσει την ασφάλεια του απορρήτου και να έχει μεγαλύτερη διαφάνεια στην διαχείριση των δεδομένων. Η εταιρεία προσέλαβε μία ιδιωτική εταιρεία (PricewaterhouseCoopers) για να εκιτμήσει τις σχετικές διαδικασίες και να κάνει αναφορά στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Συναλλαγών ανά διετία.
Τέσσερις πρώην αξιωματούχοι και υπάλληλοι της Επιτροπής στους οποίους παρουσιάστηκαν τα αποτελέσμα της έρευνας των ΝΥΤ, δήλωσαν ότι οι συμφωνίες για την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων παραβιάζουν την συμφωνία του 2011 με την Επιτροπή, δεδομένου ότι οι χρήστες δεν είχαν κανένα τρόπο όχι μόνο για να ξέρουν με ποιές εταιρείες μοιραζόταν τα στοιχεία τους το Facebook, αλλά και πώς θα μπορούσαν να δώσουν ή όχι την έγκρισή τους. Τουλάχιστον μία από τις εκθέσεις της ιδιωτικής εταιρείας κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το Facebook έκανε ελάχιστα πράγματα για να διαφυλάξει τα προσωπικά δεδομένα.