Εμπρακτη αντίδραση του Ισραήλ έχουν προκαλέσει οι φιλοδοξίες της Τουρκίας για αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας της στη Συρία- με την Άγκυρα να ισχυρίζεται πως δεν επιθυμεί σύγκρουση με το Ισραήλ, το οποίο όμως αποσαφηνίζει ότι δεν θέλει να έχει τουρκικές δυνάμεις στα σύνορά του.
Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ και την άνοδο στην εξουσία των ισλαμιστών με επικεφαλής τον αρχηγό τζιχαντιστών του Αχμέντ αλ Σαράα (γνωστός προηγουμένως ως Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι), που έχει στενές σχέσεις με την Άγκυρα, η Τουρκία επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στη Συρία. Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, Γκίντεον Σάαρ, προειδοποίησε πως η Συρία κινδυνεύει να μετατραπεί σε τουρκικό προτεκτοράτο, ενώ ο Ίσραελ Κατζ, υπουργός Άμυνας της χώρας, είπε ότι οι ηγέτες της Συρίας θα πληρώσουν βαρύ τίμημα αν επιτρέψουν δυνάμεις εχθρικές στο Ισραήλ να μπουν στη Συρία και να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του εβραϊκού κράτους.
Επί εβδομάδες Τούρκοι αξιωματούχοι ταξίδευαν σε αεροπορικές βάσεις ανά τη Συρία διαμορφώνοντας σχέδια για εγκατάσταση συστημάτων αεράμυνας και οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε κάποιες εξ αυτών- ενώ έχει αναφερθεί πως ήταν σε εξέλιξη προετοιμασίες για να πάρει η Τουρκία τη βάση Τ4 κοντά στην Παλμύρα.
Η αντίδραση του Ισραήλ ήταν δυναμική: Στα τέλη του Μαρτίου και στις αρχές του Απριλίου (την προηγούμενη εβδομάδα) η ισραηλινή αεροπορία σφυροκόπησε τη βάση Τ4, καθώς και τουλάχιστον άλλες δύο βάσεις και στρατιωτικούς στόχους στη Συρία. Οι Times of Israel αναφέρουν σε δημοσίευμά τους που επικαλείται τέσσερις πηγές ενήμερες για το θέμα ότι η Τουρκία εξέταζε τουλάχιστον τρεις αεροπορικές βάσεις στη Συρία όπου θα μπορούσε να αναπτύξει δυνάμεις στο πλαίσιο ενός ενδεχόμενου αμυντικού συμφώνου με τη Συρία.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τουρκικές ομάδες επισκέφθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες την Τ4 και το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Παλμύρας, καθώς και το κύριο αεροδρόμιο στη Χάμα, και εξέτασαν την κατάσταση των διαδρόμων, των υποστέγων και άλλων υποδομών.
Ωστόσο επιπλέον επισκέψεις στις 25 Μαρτίου στην Τ4 και την Παλμύρα ακυρώθηκαν μετά από ισραηλινά πλήγματα λίγες ώρες πριν τις αφίξεις των Τούρκων. Στις 2 Απριλίου ακολούθησε νέο κύμα ισραηλινών χτυπημάτων. Μεταξύ άλλων χτυπήθηκε ένας στόχος κοντά στη Δαμασκό και αεροπορικές βάσεις Συριακή πηγή έχει αναφέρει στους Times of Israel ότι η Τ4 έχει αχρηστευθεί, ενώ αντίστοιχες είναι και οι αναφορές για την αεροπορική βάση στη Χάμα.
To τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε την Πέμπτη το Ισραήλ «τη μεγαλύτερη απειλή στην περιφερειακή ασφάλεια», ωστόσο ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, είπε την Παρασκευή πως το Ισραήλ δεν θέλει σύγκρουση με το Ισραήλ στη Συρία, επειδή «η Συρία ανήκει στους Σύρους». Ισραηλινός αξιωματούχος, σύμφωνα με αναφορές, είπε και αυτός την Παρασκευή ότι «δεν επιζητούμε σύγκρουση με την Τουρκία και ελπίζουμε ότι δεν θέλουν σύγκρουση μαζί μας...την ίδια στιγμή δεν θέλουμε να εγκατασταθεί η Τουρκία στα σύνορά μας...η εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων, ναυτικών και αεροπορικών βάσεων υπό τουρκική προστασία είναι κάτι που θέλουμε να αποτρέψουμε» πρόσθεσε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Νέα «επίθεση» Ερντογάν κατά Ισραήλ: «Αντιστεκόμαστε στο παγκόσμιο σιωνιστικό λόμπι»
Μέσα στους τέσσερις μήνες από την κατάρρευση του Άσαντ το Ισραήλ έχει καταλάβει εδάφη στη νοτιοδυτική Συρία, έχει προσεγγίσει τη μειονότητα των Δρούζων και έχει χτυπήσει βαριά όπλα και εξοπλισμό των συριακών ενόπλων δυνάμεων.
Ο Ίσραελ Κατζ έχει χαρακτηρίσει τις επιθέσεις προειδοποίηση πως «δεν θα επιτρέψουμε να απειληθεί η ασφάλεια του Κράτους του Ισραήλ» και έχει χαρακτηρίσει τον αλ Σαράα «τζιχαντιστή της σχολής της αλ Κάιντα»- ενώ άξιες αναφοράς είναι και οι φήμες πως η Τουρκία «παζαρεύει» τη μεταφορά των πυραύλων S-400 που έχει αγοράσει από τη Ρωσία στη Συρία, μεταξύ άλλων και ως κίνηση με σκοπό την επιστροφή της στο πρόγραμμα των F-35.
Ο Νόα Λαζίμι, ειδικός σε θέματα πολιτικής της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν ανέφερε πως το Ισραήλ ανησυχεί πως εάν η Τουρκία εγκαθιστούσε συστήματα αεράμυνας και drones στην Τ-4 αυτό θα υπονόμευε τις δυνατότητες του Ισραήλ για επιχειρήσεις στην περιοχή. Παράλληλα Ισραηλινοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι η νέα ηγεσία της Συρίας θα μπορούσε να παρέχει στήριξη στη Χαμάς.
Η Τουρκία από πλευράς της προσπαθεί να διαβεβαιώσει τις ΗΠΑ πως σκοπός της είναι να μια σταθερή Συρία, με τον Φιντάν να λέει σε Αμερικανούς αξιωματούχος στην Ουάσινγκτον πως ο αλ Σαράα δεν αποτελεί απειλή για τους γείτονες, σύμφωνα με διπλωμάτη που είναι κοντά στην Τουρκία και πηγή στην Ουάσινγκτον. Συριακή στρατιωτική πηγή είπε ότι ο Φιντάν και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν πει στον Σαράα ότι η Άγκυρα επιλέγει προσεκτικά τις κινήσεις της προς ένα αμυντικό σύμφωνο έτσι ώστε να μην ενοχληθεί η Ουάσινγκτον.
Σε δημοσίευμα του Economist αναφέρεται πως ο κύριος προβληματισμός της Τουρκίας είναι πως το Ισραήλ θέλει να δει τη Συρία να καταρρέει ή να διασπάται- να παραμένει αδύναμη και διχασμένη. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ πως υποκινεί μειονότητες στη Συρία για να αποσταθεροποιούν τη χώρα, ωστόσο αυτό που τον προβληματίζει περισσότερο είναι η σχέση μεταξύ του Ισραήλ και των Κούρδων, που εκτιμά ότι μπορεί να υπονομεύσει την τουρκική επιρροή στην περιοχή. Ο Ισραηλινός ΥΠΕΞ Σάαρ είχε αναφερθεί πέρυσι στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), των οποίων ηγούνται οι Κούρδοι, ως «φυσικούς συμμάχους» του Ισραήλ, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να τους προστατεύσει από την Τουρκία.
Το Ισραήλ και η Τουρκία διαφωνούν και σχετικά με τη διακυβέρνηση της Συρίας: Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν προτείνει ομοσπονδιακό μοντέλο για τη Συρία, με εκτεταμένη αυτονομία για μειονότητες όπως οι Κούρδοι και οι Αλαουΐτες, ενώ ο αλ Σαράα και οι Τούρκοι θέλουν μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση με πρόεδρο με μεγάλη εκτελεστική εξουσία: Στις 13 Μαρτίου ο αλ Σαράα υπέγραψε ένα νέο Σύνταγμα με βάση ένα τέτοιο μοντέλο. Σημειώνεται πως λίγες ημέρες πριν οι SDF, που ελέγχουν εκτάσεις στη βορειοανατολική Συρία, συμφώνησαν να ενταχθούν στη μεταβατική κυβέρνηση.
Όπως εκτιμά ο Economist, ο φόβος της Τουρκίας για συμμαχία μεταξύ Κούρδων και Ισραήλ ήταν ο κύριος λόγος πίσω από τις συνομιλίες με τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που οδήγησαν σε κήρυξη προσωρινής κατάπαυσης του πυρός με το ΡΚΚ. «Η Τουρκία θεωρεί πως το Ισραήλ θέλει να δημιουργήσει ένα κρατίδιο του ΡΚΚ στα σύνορα της» λέει η Νταρίν Καλίφα; του International Crisis Group, προσθέτοντας πως «οι Ισραηλινοί θεωρούν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη Συρία εναντίον τους με τον ίδιο τρόπο».
Σε κάθε περίπτωση, μια απευθείας σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας – του κύριου συμμάχου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και του δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ – αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται πιθανή, καθώς οι δύο πλευρές φαίνονται να επιθυμούν περισσότεροι αποτροπή παρά πόλεμο. Σημειώνεται πως σε δημοσίευμα του Middle East Eye αναφέρεται ότι μετά τα πλήγματα στην Τ4 έχουν υπάρξει συνομιλίες μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ για τη δημιουργία μιας γραμμής αποκλιμάκωσης στη Συρία για την αποφυγή παρεξηγήσεων και συγκρούσεων- ωστόσο το Ισραήλ εξακολουθεί να απαιτεί πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της νότιας Συρίας, περιλαμβανομένης της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας.
Με πληροφορίες από Times of Israel, Economist, Associated Press, Middle East Eye, Reuters, The War Zone