Η ιρανική ηγεσία έχει πολύ λιγότερους ενδοιασμούς από την αμερικανική, όσον αφορά το ανθρώπινο αίμα που θα χυθεί σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο - ενώ ο πρόεδρος Trump, ευρισκόμενος πριν από την προεκλογική του εκστρατεία, γνωρίζει πως φέρετρα με αμερικανούς στρατιώτες θα είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην εκλογή του. Συμπερασματικά λοιπόν είναι πολύ πιο πιθανόν να υποκύψει στις πιέσεις του Ιράν για διαπραγματεύσεις, παρά να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον του - ενώ η Σαουδική Αραβία ευρίσκεται σε ακόμη πιο αδύναμη θέση, λόγω των προβλημάτων που θα της προκαλέσει η μείωση των εξαγωγών πετρελαίου, οπότε των εσόδων της. Υπάρχει όμως και μία ακόμη εκδοχή, η οποία έχει σχέση με τη μάχη του δολαρίου στη χώρα - η οποία πλέον πολύ δύσκολα θα συνεχιστεί, αφού η στρατιωτική προστασία της από τη Ρωσία και την Κίνα φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή για να αποφευχθεί η επίθεση στις πετρελαϊκές της εγκαταστάσεις. Εν προκειμένω ισχύει το ότι, «τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται» - ενώ ο ρόλος του Κατάρ είναι ασαφής.
Ανάλυση
Πριν αναφερθεί κανείς στην επίθεση εναντίον της Σαουδικής Αραβίας (ARAMCO), θα έπρεπε να ερευνήσει πόσο σημαντικό είναι το πετρέλαιο της για την παγκόσμια αγορά - συμπεραίνοντας πως είναι πολύ σημαντικό, για τρεις λόγους:
(α) Η χώρα εξάγει τόσο πετρέλαιο, όσο κανένα άλλο κράτος στον πλανήτη - όπου το 2017 ήταν 346.000.000 τόνοι ή το 15,4% της συνολικής παγκόσμιας ποσότητας (γράφημα). Δεύτερη ήταν η Ρωσία με μεγάλη όμως απόσταση (257 εκ. τόνοι) και τρίτο το Ιράκ (189 εκ. τόνοι) - γεγονός που επεξηγεί τον πόλεμο εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν, ο οποίος είχε δηλώσει πως ήθελε να συναλλάσσεται με ευρώ, καταργώντας το δολάριο.
(β) Η κρατική εταιρεία εξόρυξης (ARAMCO), η οποία δέχθηκε την επίθεση, είναι μακράν η μεγαλύτερη στον πλανήτη, διαθέτοντας μονάδες και σε άλλες χώρες - με ημερήσια εξόρυξη πετρελαίου 14 εκ. βαρέλια ή περίπου 2,2 δις λίτρα (ένα βαρέλι είναι 159 λίτρα). Η ποσότητα αυτή είναι 3,5 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του νούμερου δύο παγκοσμίως, της Exxon Mobile.
(γ) Η Σαουδική Αραβία, στην οποία διεξάγεται η μεγάλη μάχη του δολαρίου, με αντιπάλους των Η.Π.Α. τη Ρωσία και την Κίνα (ανάλυση), είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου με στοιχεία του 2019 - με δική της παραγωγή 9,7 εκ. βαρέλια ημερησίως ή 1,5 δις λίτρα (γράφημα). Νούμερο ένα είναι οι Η.Π.Α. με 11,9 εκ. βαρέλια (1,9 δις λίτρα) και δεύτερη η Ρωσία με 11,1 εκ. βαρέλια (1,7 δις λίτρα).
Περαιτέρω, λόγω των επιθέσεων, η παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας μειώθηκε κατά 5,7 εκ. βαρέλια ή 906 εκ. λίτρα ημερησίως - στο ήμισυ, σύμφωνα με την κρατική εταιρεία ειδήσεων SPA. Η υποχώρηση αυτή είναι μοναδική στην ιστορία - ακόμη μεγαλύτερη από αυτήν που συνόδευσε την ιρανική επανάσταση το 1979. Εν τούτοις, σύμφωνα με την ΙΕΑ, δεν θα υπάρξουν προβλήματα τροφοδοσίας των παγκοσμίων αγορών - αν και υπάρχουν μεγάλες επιφυλάξεις.
Από την άλλη πλευρά έχουν διαπιστωθεί πολλές ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες το Ιράν συμμετείχε άμεσα ή έμμεσα στις επιθέσεις εναντίον των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της Σαουδικής Αραβίας με drones. Βασική αιτία φαίνεται να είναι τα ραγδαία αυξανόμενα οικονομικά προβλήματα του Ιράν, από τις τεράστιες πιέσεις που δέχεται από τις Η.Π.Α. (άρθρο) - με τις εξαγωγές πετρελαίου του να έχουν μειωθεί αρκετά κάτω από το 1 εκ. βαρέλια ημερησίως ή σχεδόν κατά δύο τρίτα.
Εκτός αυτού δεν διεξάγονται καθόλου ξένες επενδύσεις στη χώρα, ενώ έχει κάποιες σημαντικές συναλλαγές πλέον μόνο με την Κίνα και τη Ρωσία. Η ηγεσία δε του Ιράν δεν περιμένει πως θα χαλαρώσει τις κυρώσεις η κυβέρνηση Trump - επιθυμώντας να επιβάλλει τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με τις Η.Π.Α., έτσι ώστε να αποφύγει την οικονομική κατάρρευση. Για να τα καταφέρει, η ιρανική κυβέρνηση προσπαθεί άμεσα ή έμμεσα να κλιμακώσει τις πολιτικές και στρατιωτικές συνθήκες - οπότε να αναγκάσει τον πρόεδρο Trump να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μαζί της.
Η Υεμένη
Συνεχίζοντας, οι αντάρτες της Υεμένης (Huthi), ανέλαβαν την ευθύνη για τις επιθέσεις στις εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας - υπενθυμίζοντας πως ο πόλεμος της χώρας με την Υεμένη της έχει κοστίσει τεράστια ποσά, βυθίζοντας τον προϋπολογισμό της σε θηριώδη ελλείμματα. Στο παρελθόν είχαμε αναρωτηθεί σχετικά με το ποιός θέλει τον πόλεμο των Η.Π.Α. με το Ιράν (άρθρο) - καθώς επίσης στις αμερικανικές επιθέσεις στη Μέση Ανατολή με drones, ελεγχόμενα από τη στρατιωτική βάση των Η.Π.Α. στη Γερμανία.
Φυσικά οι αντάρτες είχαν κάθε λόγο να επιτεθούν στη Σαουδική Αραβία - αφού από το Μάρτιο του 2015 ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του Ριάντ, βομβαρδίζει την περιοχή που ελέγχεται από τους ίδιους στην Υεμένη, η οποία βιώνει έναν εμφύλιο πόλεμο.
Ως αποτέλεσμα των βομβαρδισμών έχουν καταστραφεί οι υποδομές της Υεμένης, σχολεία, νοσοκομεία, αεροδρόμια, γέφυρες και εργοστάσια ηλεκτροδότησης - ενώ περίπου 25 εκ. Πολίτες, το 80% του πληθυσμού της, εξαρτώνται από ανθρωπιστική βοήθεια. Δεκάδες χιλιάδες πεθαίνουν από την πείνα, από επιδημίες, καθώς επίσης από τα όπλα των Σαουδαράβων - ενώ το Ιράν στηρίζει τους αντάρτες.
Το μέγεθος της ιρανικής βοήθειας είναι άγνωστο - σημειώνοντας όμως ο συνασπισμός εναντίον των ανταρτών (anti- Huthis) ελέγχει τις περισσότερες εισόδους της Υεμένης. Εν προκειμένω η υπόθεση, σύμφωνα με την οποία το Ιράν βοηθάει τους Σιίτες Huthis κυρίως για θρησκευτικούς λόγους, δεν είναι εύλογη - αφού οι περισσότεροι Huthis εντός των Σιιτών ανήκουν στους ονομαζόμενους Ζαϊντι που ευρίσκονται πιο κοντά θεολογικά στις Σουνιτικές σχολές δικαίου, από τους Σιίτες του Ιράν.
Επομένως το Ιράν στηρίζει τους Huthis από καθαρό υπολογισμό - με την έννοια πως από τη μία πλευρά οικοδομεί στα νότια σύνορα της Σαουδικής Αραβίας μία πιθανή απειλή εναντίον της, ενώ από την άλλη ο Σαουδάραβας πρίγκιπας Mohammed bin Salman, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και υπουργός άμυνας, ήταν τόσο ανόητος ώστε να αναμιχθεί ενεργά στον πόλεμο της Υεμένης και να οδηγήσει τη χώρα του σε μία εξαιρετικά επισφαλή κατάσταση.
Το αμερικανικό «Wilson Center» υπολόγισε το 2015 το κόστος του συνασπισμού, του οποίου ηγείται η Σαουδική Αραβία στον πόλεμο εναντίον της Υεμένης, στα 200 εκ. $ ημερησίως - όπου η χώρα επιβαρύνεται με τη μερίδα του λέοντος. Εν τούτοις, στις ένοπλες συγκρούσεις που διαρκούν ήδη 4,5 χρόνια, παρά το τεράστιο κόστος η Σαουδική Αραβία δεν κατάφερε να νικήσει τους αντάρτες (Huthis) - οπότε να μειώσει ή να εξαφανίσει την επιρροή του Ιράν στα νότια της Αραβικής χερσονήσου.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, είναι πολύ εύκολο να φαντασθεί κανείς πως ιρανοί μηχανικοί και στρατιωτικοί τεχνικοί συμμετείχαν στην κατασκευή των drones - με τα οποία διενεργήθηκαν οι επιθέσεις εναντίον της Σαουδικής Αραβίας, προκαλώντας της τεράστιες ζημίες. Σε κάθε περίπτωση οι εξαγωγές πετρελαίου της χώρας θα είναι κατά 5 εκ. βαρέλια ημερησίως χαμηλότερες, για πολλές εβδομάδες - οπότε τα έσοδα της θα είναι σημαντικά λιγότερα.
Την ίδια στιγμή έγινε φανερό πόσο ευάλωτη είναι η Σαουδική Αραβία, παρά το ότι είναι εξαιρετικά εξοπλισμένη - έχοντας αγοράσει τα τελευταία χρόνια σύγχρονα όπλα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων (γράφημα), με τα οποία όμως δεν κατάφερε ούτε να κερδίσει γρήγορα τον πόλεμο της Υεμένης, ούτε να προστατευθεί από εχθρικές επιθέσεις.
Από την άλλη πλευρά το Ιράν βασίζεται στη διενέργεια ασύμμετρων πολέμων - ενώ η ηγεσία του γνωρίζει πως είναι εντελώς αδύνατο να αντιμετωπίσει τη δύναμη πυρός των Η.Π.Α. και των συμμάχων τους στη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, διατηρεί συμμαχικές ανταρτικές δυνάμεις στο Λίβανο (Hisbollah), στο Ιράκ (Hashd al-Sha’abi, Badr-Brigaden) και στην Υεμένη - με τις οποίες (το Ιράν) μπορεί να δημιουργήσει τεράστια ανασφάλεια στους εχθρούς του και εν ανάγκη να προκαλέσει στρατιωτικές πιέσεις.
Το ότι το Ιράν δεν πρέπει να υποτιμάται, παρά τη μικρότερη συμβατική στρατιωτική του ισχύ, φάνηκε από την κατάρριψη του αμερικανικού κατασκοπευτικού drone (Type RQ-4A Global Hawk) τον Ιούνιο - ενώ ευρίσκεται στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης, οπότε δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. Εκτός αυτού, η ιρανική ηγεσία έχει πολύ λιγότερους ενδοιασμούς από την αμερικανική, όσον αφορά το ανθρώπινο αίμα που θα χυθεί σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο - ενώ ο πρόεδρος Trump, ευρισκόμενος πριν από την προεκλογική του εκστρατεία, γνωρίζει πως φέρετρα με αμερικανούς στρατιώτες θα είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην εκλογή του.
Συμπερασματικά λοιπόν είναι πολύ πιο πιθανόν να υποκύψει στις πιέσεις του Ιράν για διαπραγματεύσεις, παρά να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον του - ενώ η Σαουδική Αραβία ευρίσκεται σε ακόμη πιο αδύναμη θέση, λόγω των προβλημάτων που θα της προκαλέσει η μείωση των εξαγωγών πετρελαίου, οπότε των εσόδων της. Υπάρχει όμως και μία ακόμη εκδοχή, η οποία έχει σχέση με τη μάχη του δολαρίου στη χώρα - η οποία πλέον πολύ δύσκολα θα συνεχιστεί (νικητές οι Η.Π.Α.), αφού η στρατιωτική προστασία της από τη Ρωσία και την Κίνα φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή για να αποφευχθεί η επίθεση στις πετρελαϊκές της εγκαταστάσεις (ανάλυση). Εν προκειμένω ισχύει το ότι, «τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται» - ενώ ο ρόλος του Κατάρ είναι ασαφής (άρθρο).
Πρώτη δημοσίευση στο The Analyst. gr