Αποστολή στο Κατάρ: Δημήτρης Μπαλής
Πρόκειται για έναν κατασκευαστικό άθλο. Η λεγόμενη «Χρυσή Γραμμή» του μετρό της Ντόχα στο Κατάρ, αποτέλεσε έργο πρόκληση από αρκετές πλευρές. Αφενός η κοινοπραξία «ALYSJ», με επικεφαλής την ελληνική εταιρεία «ΑΚΤΩΡ» ΑΤΕ και εταίρους τις εταιρείες: Larsen & Toubro Limited – Ινδία, Yapi Merkezi Insaat Ve Sanayi A.S. – Τουρκία, Sezai Turkes Feyzi Akkaya Marine Construction STFA – Τουρκία και Al Jaber Engineering LLC – Κατάρ, έπρεπε να λειτουργήσει αρμονικά και ταυτόχρονα να συγχρονίσει 13.580 εργαζόμενους από 58 χώρες (!) και αφετέρου να αντιμετωπίσει τις κατασκευαστικές προκλήσεις, όπως το υπέδαφος με σύμμικτο ασβεστόλιθο, τα τεράστια αποθέματα υπόγειων υδάτων και τις καιρικές συνθήκες με την υψηλή θερμοκρασία.
Κι όμως, όλα λειτούργησαν ίσως και καλύτερα από αυτά που είχαν σχεδιάσει οι επικεφαλής οι εγχειρήματος από τα κεντρικά γραφεία στην Αθήνα, με αποτέλεσμα, ενώ το έργο να έχει συμβατικό χρόνο παράδοσης τους 16,5 μήνες, η κοινοπραξία παρέδωσε το έργο σε 15 μήνες!
«Όλα έγιναν βάσει σχεδιασμού και χρονοδιαγράμματος,» επισήμανε ο Αλέξανδρος Εξάρχου, διευθύνων σύμβουλος της κατασκευαστικής εταιρείας «ΑΚΤΩΡ», που από τον Ιούλιο του 2018, όταν ανέλαβε τη θέση με την αλλαγή στο μετοχικό σχήμα, η εταιρεία ανέκτησε την εμπιστοσύνη των πελατών της διεθνώς, διεκδικώντας νέα, μεγάλα έργα κατασκευών, συντήρησης και λειτουργίας.
Ποια είναι η «Χρυσή Γραμμή»
Το έργο ξεκίνησε να σχεδιάζεται πριν από 5 χρόνια. Αποτελεί το μεγαλύτερο αυτοτελές κατασκευαστικό κομμάτι του μετρό της Ντόχα και είναι μέρος του ολοκληρωμένου Σιδηροδρομικού Δικτύου του Κατάρ και του νέου συστήματος Μεταφορών που προωθεί η χώρα, στο πλαίσιο του Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου για το 2030. Η «Ιστορική Γραμμή» του μετρό, διασχίζει τη Ντόχα από Ανατολή σε Δύση, ακολουθώντας τα ίχνη της ιστορικής γραμμής της πόλης.
Η «Φάση 1» του μετρό, που ολοκληρώνεται σε λίγες ημέρες, περιλαμβάνει 100 χλμ. δίδυμων σηράγγων με τρεις γραμμές (Κόκκινη βόρεια και νότια, Χρυσή γραμμή) και 37 σταθμούς, εκ των οποίων οι 10 είναι της «Χρυσής Γραμμής». Μαζί με τη «Φάση 2» του μετρό, θα υπάρχουν 4 γραμμές μήκους περίπου 300 χλμ. ανεξάρτητων σηράγγων, με μονή τροχιά, καθώς θα κατασκευαστεί και η «Πράσινη Γραμμή». Επίσης, έχουν κατασκευαστεί 24 συνδετήριες σήραγγες και 1 έξοδος έκτακτης ανάγκης.
Το έργο, τεχνικά
Επειδή «ο χρόνος είναι χρήμα», κι αυτό το γνωρίζουν καλά οι Αραβες, με το συμβόλαιο κατασκευής να αγγίζει τα 3 δισ. δολάρια και για γίνουν όλα «on time», χρησιμοποιήθηκαν 6 μετροπόντικες (TBM), ενώ οι υπόλοιποι 11 αξιοποιήθηκαν στις άλλες γραμμές. Είναι τελευταίας τεχνολογίας και γερμανικής κατασκευής, με κεφαλή που έχει υπέρυθρες αχτίνες (ΒΕΑΜ), ώστε να σκανάρει την εικόνα μπροστά για να αντιμετωπιστούν πιθανά γεωλογικά ζητήματα, όπως το νερό. Οι 6 μετροπόντικες, τρυπούσαν από διαφορετικές κατευθύνσεις και ως εκ τούτου, επιτεύχθηκε ο έγκαιρος χρόνος παράδοσης του έργου.
Στη «Χρυσή Γραμμή» κατασκευάστηκαν 2 δίδυμες υπόγειες σήραγγες TBM, συνολικού μήκους 23,3 χλμ. (έκαστη 11,65 χλμ.) με διάμετρο 6,17 μέτρων, καθώς και 10 υπόγειοι σταθμοί εξαιρετικής αρχιτεκτονικής (από 15.000 έως 22.000 τ.μ. έκαστος), με υψηλής τεχνολογίας αυτοματισμούς, σύνθετα συστήματα εκαπνισμού των σταθμών σε περίπτωση φωτιάς και υπερσύγχρονα μηχανολογικά, ηλεκτρολογικά και υδραυλικά συστήματα. Κατασκευάστηκε, επίσης και υπόγειο αμαξoστάσιο, συνολικού μήκους 650 μέτρων, καθώς και κεντρικό εργοστάσιο ψύξης των τριών σταθμών.
Η διέλευση του έργου υπόγεια, κάτω από το κέντρο της πόλης, εμπεριείχε σημαντικότατες κατασκευαστικές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων την ανάγκη υλοποίησης κυκλοφοριακών παρακάμψεων και μετατοπίσεων δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφελείας, ενώ λόγω της υψηλής υπόγειας υδροφορίας στη περιοχή της Ντόχα, απαιτήθηκε η άντληση συνολικά 129 εκατομμυρίων κ.μ. υπογείων υδάτων προκειμένου να κατασκευαστούν οι σταθμοί.
Το έργο εμπεριείχε 15.556 δακτυλίους, ήτοι 108.892 προκατασκευασμένα τμήματα σκυροδέματος για την εσωτερική επένδυση της σήραγγας, 4.888.470 εκατ. κ.μ. συνολικών εκσκαφών στους σταθμούς και τις σήραγγες, ενσωμάτωση άνω του 1 εκατ. κυβ.μ. σκυροδέματος, καθώς και χρήση 171.403 τόνων οπλισμού (σιδήρου).
Η αρχιτεκτονική της «Χρυσής Γραμμής»
Ολες οι γραμμές του μετρό της Ντόχα, στηρίζονται σε ένα αρχιτεκτονικό εγχειρίδιο που προετοίμασε η Qatar Rail και η Ολλανδική UN Studio, με οδηγίες προς όλους τους εργολάβους ώστε να επιτευχθεί μία κοινή αρχιτεκτονική ταυτότητα.
Ωστόσο, κάθε γραμμή (Κόκκινη, Χρυσή) έχει και τη δική της μοναδική ταυτότητα, μέσω συγκεκριμένων φινιρισμάτων δαπέδου, μοτίβων τοίχων, γεωμετρίας και συγκεκριμένων χρωμάτων. Για παράδειγμα, ενώ το δάπεδο είναι κοινό για όλες τις γραμμές του μετρό, τα υλικά που βρίσκονται μέσα, αλλάζουν χρώμα σύμφωνα με το χρώμα της κάθε γραμμής. Έτσι, το δάπεδο της «Χρυσής Γραμμής» περιέχει αδρανή υλικά από πραγματικό χρυσό. Παράλληλα, τους τοίχους των σταθμών της «Χρυσής Γραμμής» κοσμεί μεταλλικό, χρυσό πλακάκι, ειδικά παρασκευασμένο για το μετρό της Ντόχα.
Επίσης, η «Χρυσή Γραμμή» αποτυπώνει, μέσα από μια σύγχρονη απόδοση, την πολιτισμική κληρονομιά, την παράδοση και το περιβάλλον του Κατάρ.
Μάλιστα, οι οροφές των 10 σταθμών, είναι σχεδιασμένες με «θολωτούς χώρους», οι οποίοι αντλούν την έμπνευσή τους από την παλαιά αρχιτεκτονική του Κατάρ και τις παραδοσιακές σκηνές των Βεδουίνων. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι φωτισμένοι θόλοι των σταθμών και τα ιριδίζοντα πλακάκια στο χρώμα της πέρλας, θυμίζουν το γυαλιστερό εσωτερικό του μαργαριταριού, φημισμένου προϊόντος στο Κατάρ.
Ολοι οι σταθμοί έχουν γυαλί στις γραμμές, μέχρι την οροφή (όπως στο υπόγειο μετρό του αεροδρομίου του Μονάχου), ώστε να κρατήσουν σταθερή τη θερμοκρασία στους σταθμούς (23-26 βαθμούς Κελσίου) και για να αποφεύγονται τα ατυχήματα. Οι συρμοί της Mitsubishi (όλο το μηχανολογικό υλικό είναι ιαπωνικό – καθώς η Ιαπωνία αγοράζει το μεγαλύτερο μέρος του υγροποιημένου φυσικού αερίου του Κατάρ), σταματούν σε προκαθορισμένα σημεία και έχουν διαφορετικά βαγόνια ανάλογα το εισιτήριο που εξέδωσες. Μπήκα στο βαγόνι Gold, με τιμή 10 ριάλια (2,5 ευρώ), ένα βαγόνι VIP προδιαγραφών, με εμφανή την πολυτέλεια.
Για να καταλήξω με τους σταθμούς, τα στέγαστρα εισόδου, είναι ομοιόμορφα, παραπέμπουν και εξωτερικά στις σκηνές των Βεδουίνων, ενώ και οι χώροι των σταθμών αντλούν επίσης έμπνευση από τα παραδοσιακά Caravanserai, τους χώρους στους οποίους τα «καραβάνια» έκαναν στάση για ανάπαυση, κοινωνική συνεύρεση και ανάκτηση δυνάμεων στη διάρκεια του ταξιδιού τους. Ετσι, διαπίστωσα, επισκεπτόμενος τους σταθμούς, ειδικά διαμορφωμένο χώρο για προσευχή, καθώς και ποδόλουτρα – αναπόσπαστο μέρος της θρησκευτικής ιεροτελεστίας των μουσουλμάνων πριν την προσευχή.
Τέλος, στις αποβάθρες των σταθμών, έχουν ενσωματωθεί βιτρίνες που θα φιλοξενούν εκθέματα σχετικά με την ιστορία του Κατάρ.
Το ανθρώπινο δυναμικό
Όλες οι σχετικές εργασίες, διεξήχθησαν σύμφωνα με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και όπως σε κάθε έργο της ΑΚΤΩΡ, ύψιστη προτεραιότητα δόθηκε στις προβλέψεις για την Υγεία και την Ασφάλεια των εργαζομένων, ενώ ο βιώσιμος σχεδιασμός εξασφαλίστηκε περαιτέρω με την εφαρμογή του Global Sustainability Assessment System (GSAS), μιας εξειδικευμένης μεθοδολογίας προσαρμοσμένη στο μοναδικό Περιβάλλον του Αραβικού Κόλπου.
Στη «Χρυσή Γραμμή», εργάστηκαν ταυτόχρονα έως και 13.580 εργαζόμενοι από 58 χώρες, με –προφανώς- διαφορετικές πολιτισμικές νοοτροπίες, κοινωνικές και εθνικές αντιλήψεις. Στις προσκλήσεις του έργου, ήταν η αγαστή συνεργασία όλων των εργαζομένων, η πληθώρα διατροφικών απαιτήσεων και συνηθειών, η προσαρμογή στα τοπικά έθιμα και τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες, καθώς και ο επαναπατρισμός έπειτα από την ολοκλήρωση των εργασιών, πάντα σε συμμόρφωση με την ισχύουσα στο Κατάρ νομοθεσία.
Επίσης, η κοινοπραξία ALYSJ σχεδίασε και κατασκεύασε ειδικούς χώρους για τη φιλοξενία των εργαζομένων στο έργο, σύμφωνα με τα Πρότυπα του Ιδρύματος του Κατάρ «Qatar Foundation (QF) 2013 Standards». Καθένας έχει δυνατότητα φιλοξενίας περίπου 2.800 εργαζομένων, ενώ οι εγκαταστάσεις διαθέτουν αίθουσες αναψυχής εφοδιασμένες με Internet Café ελεύθερης πρόσβασης για όλους, γήπεδο μπάσκετ και γυμναστήριο, μια πλήρως εξοπλισμένη μονάδα με επαγγελματικά πλυντήρια, στεγνωτήρια και σιδερωτήρια, πρατήρια λιανικής, κουρείο, ραφείο, καθώς και Τζαμί.
Η ΑΚΤΩΡ, πέραν της κατασκευής της «Χρυσής Γραμμής», έχει αναλάβει, μέσω κοινοπραξίας, τη συντήρησή της, μαζί με την «Κόκκινη Γραμμή», για 20 χρόνια.