Ένα σοκαριστικό γεγονός, ενδεικτικό της περιόδου που διανύουμε, απασχόλησε τα εγχώρια μέσα στις αρχές του Δεκέμβρη. Μία κυρία 73 ετών κατέρρευσε στο φαρμακείο της γειτονιάς της στο Νέο Κόσμο αναζητώντας ένα οξύμετρο.
Μάρτυρας στο περιστατικό, ο φαρμακοποιός Ηλίας Κατσογιάννης, ο οποίος μέσα στη δυσκολία της στιγμής κατάφερε να συγκρατήσει την 73 ετών κυρία που λιποθυμούσε συνέχεια και στη συνέχεια να την βάλει να ξαπλώσει σε ένα ράντζο που είχε στο χώρο για τις εφημερίες του, μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ 4 ώρες μετά να την παραλάβει.
Τα γεγονότα αυτά δυστυχώς είναι σημεία των καιρών και καταδεικνύουν τον πόσο σημαντικό και καίριο ρόλο παίζει ο φαρμακοποιός της γειτονιάς στο χώρο της υγείας και πόσο απαραίτητο είναι να είμαστε πάνω απ’ όλα άνθρωποι σε αυτές τις δύσκολες περιόδους.
Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, ο Ηλίας Κατσογιάννης, μας μιλάει αναλυτικά για το περιστατικό που τον έκανε πρώτη είδηση αλλά και για τις ανάγκες και ευθύνες ενός φαρμακοποιού στην Ελλάδα και κυρίως στην περίοδο του κορονοϊού.
1.Εκτός από μία ακμάζουσα επιχείρηση, το φαρμακείο σας είναι ένας χώρος με μεγάλη ιστορία, που χρονολογείται από τα τέλη του ’50. Μιλήστε μας για αυτό.
Το φαρμακείο μου είναι στην πραγματικότητα συνέχεια μιας οικογενειακής παράδοσης που ξεκινάει περίπου το 1920 στην Θεσσαλονίκη από τον παππού μου Ηλία Κατσόγιαννη και συνέχισε ο πατέρας μου Παναγιώτης στον Νέο Κόσμο στην Αθήνα.
Η αλήθεια είναι ότι μέχρι να αναλάβω τα ηνία του φαρμακείου πριν από 20 χρόνια δεν είχα μεγάλη συναίσθηση τι σημαίνει να έχεις στην πλάτη σου τέτοια παράδοση, τι ζητάει από εσένα το να ξεπληρώσεις το χρέος σου στην «ράτσα» και ταυτόχρονα να σχεδιάζεις το μέλλον.
2.Τι είναι αυτό που αγαπάτε περισσότερο στη δουλειά σας; Τι θυσιάζει ένας φαρμακοποιός για να κάνει καριέρα;
Οι φαρμακοποιοί έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να παρασκευάζουν φάρμακα στο εργαστήριο τους για ειδικές κατηγορίες ασθενών για τους οποίους τα εμπορικά ιδιοσκευάσματα δεν είναι κατάλληλα ή δεν είναι αποτελεσματικά.
Μια ειδική κατηγορία ασθενών για τους οποίους πρέπει αρκετές φορές να παρασκευαστούν φάρμακα στο εργαστήριο είναι τα παιδιά με σπάνιες παθήσεις. Νομίζω ότι από όλα όσα κάνω μέσα στο φαρμακείο αυτό που με κάνει να συνειδητοποιώ την αξία της δουλείας και την προσφορά της είναι το γεγονός ότι σήμερα βρίσκονται στην ζωή κάποια παιδιά επειδή μπορώ να τους παρασκευάζω τα φάρμακα τους.
Αλλά ακόμα και για τα παιδιά που η πάθηση τους δεν είναι τόσο απειλητική για την ζωή τους, το γεγονός ότι τα φάρμακα του εργαστήριού μου, τους προσφέρουν μια καλύτερη ποιότητας ζωής που τους επιτρέπει να μεγαλώνουν έχοντας μια φυσιολογική παιδική ηλικία, αυτό είναι ένα συγκλονιστικό συναίσθημα και αποστολή για μένα.
Η καριέρα είναι μια μορφή πρωταθλητισμού σε ότι επάγγελμα και αν κάνει κάποιος. Το να είναι κάποιος φαρμακοποιός δεν αποτελεί εξαίρεση, και στο τέλος της ημέρας τα βασικά συστατικά για κάτι τέτοιο ασχέτως του επαγγέλματος είναι χρόνος, χρήμα και ενέργεια.
Γνωρίζοντας ανθρώπους από όλους τους κλάδους μέσα σε αυτά τα χρόνια διαπίστωσα ότι η συνεχής προσπάθεια για να γίνει κάποιος καλύτερος σε οτιδήποτε, απαιτεί περίπου τις ίδιες θυσίες και προσήλωση στον στόχο.
Παρόλαυτα αν έπρεπε να διαλέξω τι μου λείπει από το παρελθόν μου πιο πολύ, θα έλεγα ότι νοσταλγώ αρκετές φορές την ανεμελιά μου. Αυτό το συναίσθημα ότι ζεις σε μια ανοιξιάτικη μέρα - ξέρεις, από αυτές τις μαγικές μέρες που έχουν τον τέλειο ήλιο, την ιδανική θερμοκρασία και το πιο ονειρικό αεράκι που μπορείς να φανταστείς - χωρίς να σε ενδιαφέρει από που θα ξεκινήσεις το πρωί και που θα καταλήξεις το βράδυ.
3.Τι προβλήματα αντιμετωπίζει ένας φαρμακοποιός που τελειώνει τώρα τις σπουδές του; Είναι εύκολο να ανοίξει το δικό του φαρμακείο αλλά και γενικότερα να ενταχθεί στην αγορά εργασίας;
Αυτή την εποχή είναι σχετικά εύκολο για κάποιον πτυχιούχο φαρμακοποιό να βρει δουλειά σε κάποιο κλάδο της φαρμακευτικής επιστήμης (φαρμακείο, βιομηχανία, ρυθμιστικές αρχές κτλ). Υπάρχουν ευκαιρίες και ζήτηση στην αγορά εργασίας και εδώ και στο εξωτερικό αν αυτό επιθυμεί κάποιος. Αυτό που εγώ θεωρώ δύσκολο διαχρονικά είναι κάποιος να βρει την αποστολή του, το κάλεσμα του και όχι απλά μια απασχόληση.
Θα μου πεις ίσως αυτό να μην είναι ζητούμενο για όλους, αλλά από την εμπειρία μου θεωρώ ότι δύσκολα θα καταφέρει κάποιος να αντέξει σε βάθος χρόνου στην απαιτητική καθημερινότητα μιας δουλείας αν δεν νιώθει ότι κάνει κάτι παραπάνω από το να βιοπορίζεται.
4.Τι πιστεύετε ότι πρέπει ν΄ αλλάξει όσον αφορά τον ίδιο το φαρμακοποιό αλλά και το φαρμακείο στη χώρα μας;
Πόσους servers μπορείς να μου διαθέσεις για την συνέντευξη αυτή είπαμε;
Για να είμαι όσο πιο περιεκτικός γίνεται στην απάντηση μου θεωρώ ότι το πρώτο και σημαντικότερο που πρέπει να αλλάξει είναι η προπτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση των φαρμακοποιών. Όσο αφορά το προπτυχιακό κομμάτι θα πρέπει να επικεντρωθεί στην μεθοδολογία της έρευνας σαν βασικό πυρήνα της εκπαίδευσης νέων επιστημόνων και να γίνει πιο ανθρωποκεντρική και λιγότερο τεχνική.
Οι φαρμακοποιοί εκπαιδεύονται υπερβολικά πολύ πάνω στο τεχνικό κομμάτι των φαρμάκων και ελάχιστα για θέματα που σχετίζονται με τον ασθενή. Όμως ο ρόλος τους πλέον έχει αλλάξει και θα συνεχίζει να αλλάζει. Γίνεται πιο κλινικός, αφορά όλο και πιο πολύ τον άνθρωπο και στο κομμάτι αυτό η εκπαίδευση των φαρμακοποιών ακόμα υστερεί.
Σε μεταπτυχιακό επίπεδο είναι άμεση ανάγκη να υιοθετηθούν τεχνικές ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης από τις σχολές για να δοθεί η ευκαιρία για συνεχή δια βίου εκπαίδευση στους επαγγελματίες φαρμακοποιούς. Υπάρχουν ακόμα αρκετές προκαταλήψεις από την ακαδημαϊκή κοινότητα στο θέμα αυτό και όσους από εμάς τολμάμε ένα μεταπτυχιακό ως επαγγελματίες μας «ταλαιπωρούν» παραπάνω από όσο θα έπρεπε χωρίς ουσιαστικό λόγο και αιτία . Θα πρέπει η δια βίου εκπαίδευση να μην αποτελεί μονίμως πρόκληση για ένα εργαζόμενο φαρμακοποιό αλλά αυτονόητη υποχρέωση και δυνατότητα του.
Τώρα όσο αφορά το φαρμακείο, αν αλλάξουμε τον τρόπο εκπαίδευσης μας, τα υπόλοιπα σιγά σιγά θα ακολουθήσουν
5.Πώς είναι η σχέση σας με τους πελάτες του φαρμακείου σας; Πού σταματά το ενδιαφέρον για να μην είναι ο φαρμακοποιός αδιάκριτος;
Η σχέσεις μας είναι δυναμικές. Ακόμα και με τον ίδιο άνθρωπο οι σχέσεις μας εξελίσσονται μέσα στον χρόνο. Μην ξεχνάς ότι για κάποιους ανθρώπους η επίσκεψη στο φαρμακείο είναι κομμάτι της ρουτίνας τους. Αναπόφευκτα δημιουργούμε ιδιαίτερες σχέσεις με κάποιους από αυτούς.
Υπάρχουν από την άλλη πλευρά και περιστασιακοί επισκέπτες που δεν έχουν χρόνιες ανάγκες να καλύψουν. Και με τις δυο κατηγορίες ανθρώπων δυστυχώς ή ευτυχώς δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος να συμπεριφερθείς. Διαισθητικά ανακαλύπτουμε ο ένας τα όρια του άλλου.
6.Πού σταματούν τα όρια της φαρμακευτικής συμβουλής; Ποια είναι η φιλοσοφία σας; Έχετε θέσει κόκκινες γραμμές γι’ αυτό το θέμα;
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι από την στιγμή που κάποιος περνάει την πόρτα του φαρμακείου και ζητά μια συμβουλή, οποιαδήποτε κατάληξη της συναλλαγής είναι μια θεραπευτική επιλογή, υπό την έννοια ότι θα επιφέρει μια συνέπεια για τον ασθενή. Δεν υπάρχει η επιλογή δεν κάνω τίποτα, νίπτω τας χείρας μου και έτσι γλιτώνω την ευθύνη.
Αυτό το «δεν κάνω τίποτα» έχει και αυτό επιπτώσεις στην υγεία ενός ανθρώπου και αποτελεί ή θα πρέπει να αποτελεί θεραπευτική επιλογή που γίνεται με συνείδηση και γνώση.
Αν επιλέξω ας πούμε να μην δώσω κάποια συμβουλή ή δεν προτείνω εγώ κάποιο σκεύασμα αυτοφροντίδας σε ένα ασθενή που ζητάει την βοήθεια μου η απραξία μου μπορεί να έχουν συνέπειες για την υγεία του, θετικές ή αρνητικές. Ο άνθρωπος αυτός μπορεί να μην με ακούσει όταν του λέω ότι πρέπει να επισκεφτεί ένα γιατρό, και να ζητήσει συμβουλή από κάποιον ανειδίκευτο συγγενή ή φίλο του και αυτό να του επιδεινώσει το πρόβλημα.
Οι άνθρωποι είναι περίπλοκα όντα, και αυτά που λέμε στην θεωρία δεν ανταποκρίνονται πάντα στην καθημερινότητα μας. Χρειάζεται φοβερή προσοχή σε ότι κάνουμε και την επίγνωση ότι δεν υπάρχει στην πραγματικότητα το «δεν κάνω τίποτα». Στην θεραπευτική κάθε πράξη αλλά και η απραξία έχουν συνέπειες στον ασθενή που μας εμπιστεύεται.
7.Με τι κριτήριο επιλέγετε ένα φαρμακευτικό ή παραφαρμακευτικό προϊόν για να το βάλετε στα ράφια του φαρμακείου σας;
Είμαστε εκπαιδευμένοι να αναγνωρίζουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων που έχουμε στα ράφια μας και εγώ τουλάχιστον είμαι αρκετά προσεκτικός στην αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων δεδομένων γύρω από αυτά.
Προσπαθώ να μην παρασύρομαι από ανόητα τρεντς προϊόντων που δεν έχουν σχέση με αυτό που εγώ θεωρώ αποστολή μου στον χώρο του φαρμακείου μου.
Αυτό ίσως έχει μια πρόσκαιρη επίπτωση στον τζίρο μου αλλά υπηρετεί το μακροπρόθεσμο μου όραμα για το πως θέλω να βιοπορίζομαι και τι όνομα θα έχω στην κοινότητα που εξυπηρετώ και ανάμεσα στους συναδέρφους μου.
8.Ο στόχος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης –σύμφωνα με το νομοθέτη- ήταν η μείωση της πολυφαρμακίας. Εσείς, με την εμπειρία σας, το έχετε αντιληφθεί αυτό; Έχει μειωθεί η πολυφαρμακία;
Δεν έχω επαρκή δεδομένα για απαντήσω σε κάτι τέτοιο. Ο εμπειρισμός σε τέτοια θέματα δεν εξυπηρετεί τίποτα. Παρόλαυτα η πολυφαρμακία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ένα τρόπο μόνο. Είναι ένα πρόβλημα παγκόσμιο και πολυπαραγοντικό. Είναι ένα πρόβλημα ιατρικού και φαρμακευτικού πολιτισμού πρωτίστως.
Η λύση του απαιτεί πολλαπλές παρεμβάσεις ανάμεσα στις οποίες θα μπορούσαν να είναι και η ενίσχυση του ρόλου του φαρμακοποιού στο κομμάτι της αξιολόγησης και ανασκόπησης της φαρμακευτικής αγωγής του ασθενούς σαν παρεχόμενη και αποζημειούμενη υπηρεσία
9.Πώς νιώθετε με τον ανταγωνισμό που υπάρχει στο επάγγελμά σας -ειδικά, μάλιστα, σήμερα μετά και την απελευθέρωση του επαγγέλματος;
Δεν έχω θέμα με τον ανταγωνισμό όταν αυτός αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα έπρεπε να περιγράφουν ένα επαγγελματία. Για την ακρίβεια τον καλωσορίζω και με βοηθάει να γίνομαι και εγώ καλύτερος. Με ενοχλεί όμως η διαρκής στόχευση του ανταγωνισμού στο επίπεδο των τιμών.
Κατανοώ απόλυτα το γεγονός ότι ο κόσμος βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση και υπολογίζει και το σεντ πλέον σε ότι ξοδεύει αλλά θεωρώ ότι αυτό το συνεχές παζάρι της έκπτωσης και του πιο φθηνού προϊόντος αποπροσανατολίζει τον δημόσιο διάλογο από την ουσία της αποστολής μας και αυτών που οι καταναλωτές θα έπρεπε να ζητούν από εμάς.
10.Ποιες είναι οι μελλοντικές προκλήσεις για το σύγχρονο φαρμακοποιό;
Το να προσαρμόζεται. Όσο αυτονόητο και αν ακούγεται αυτό, οι αλλαγές που επιτελούνται στο ρόλο μας είναι τόσο καταιγιστικές και σε κάποια επίπεδα απρόβλεπτες, που πλέον είμαστε υποχρεωμένοι να αναπροσαρμόζουμε τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε σε εβδομαδιαία σχεδόν βάση. Στο τέλος της ημέρας και ο φαρμακοποιός είναι άνθρωπος και οι αντοχές του είναι πεπερασμένες.
Το νιώθω και εγώ και το συζητάω με πολλούς συναδέρφους ότι όλη αυτή η συνεχής προσαρμογή σε νέα δεδομένα είναι εξαντλητική. Και το θέμα είναι ότι η εποχή που ζούμε μας επιφυλάσσει ακόμα κατά πως φαίνεται αρκετές εκπλήξεις.
11.Σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα για την πανδημία, ποια λάθη και παραλήψεις πιστεύετε ότι έχουν γίνει τόσο από πλευράς της κυβέρνησης, όσο και των ίδιων των πολιτών;
Από πλευράς πολιτείας δυο βασικά προβλήματα εντοπίζω εγώ στην μέχρι τώρα αντιμετώπιση της πανδημίας. Το πρώτο είναι το θέμα της επικοινωνίας. Ο δημόσιος λόγος κατακλύστηκε από απολυτότητες και υπερβολική αυτοπεποίθηση σε αρκετά ζητήματα και το θέμα της πανδημίας πολιτικοποιήθηκε τόσο έντονα που από κάποιο σημείο και μετά σχεδόν δεν είχε κανένα νόημα να συμμετέχει κανείς στην συζήτηση, διότι το πρόβλημα είχε πάψει να είναι η δημόσια υγεία αλλά η δημόσια εικόνα του α ή β πολιτικάντη, εν ενεργεία ή επίδοξου. Και δεν αναφέρομαι καθόλου στα λάθη χειρισμών που έγιναν σε αρκετά θέματα διότι αυτό ήταν αναμενόμενο να συμβεί.
Ζήσαμε μια πρωτόγνωρη εμπειρία σε παγκόσμιο επίπεδο, και σε κανένα σενάριο δεν θα υπήρχε δυνατότητα να μην γίνουν λάθη. Όμως όλη αυτή η επικοινωνιακή αστοχία είχε μια ζωή από μόνη της σαν λάθος και θεωρώ ότι ως ένα βαθμό επηρέασε αρνητικά την έκβαση ακόμα και σωστών πρωτοβουλιών.
Το δεύτερο πρόβλημα που βλέπω εγώ όσο αφορά την αντιμετώπιση της πανδημίας από πλευράς πολιτείας είναι ότι πίσω από τα μέτρα που λαμβάνονται δεν «διαβάζω» μακροπρόθεσμο σχεδιασμό αλλά επιφανειακή αντίδραση σε όσα συμβαίνουν. Δεν νιώθω ότι μαζί με όσα γίνονται για να αντιμετωπιστούν τα τρέχοντα υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο προετοιμασίας του μέλλοντος με βάση τα μαθήματα που παίρνουμε από τις αδυναμίες που διαπιστώνουμε ότι έχουμε στο σύστημα υγείας.
Τώρα όσο αφορά τους πολίτες θεωρώ ότι ως ένα βαθμό έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν αν σκεφτεί κανείς ότι ξαφνικά ζητήθηκε από αυτούς να εξοικειωθούν με την σκληρή πραγματικότητα της επιστημονικής αβεβαιότητας και να εφαρμόσουν αλλαγές στην καθημερινότητα τους που αφορούν σενάρια βιολογικού πολέμου .
Το γιατί κάποιοι συμπολίτες μας ανταποκρίθηκε καλύτερα από άλλους και γιατί εξακολουθούμε να έχουμε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που πιστεύουν σε σκοταδιστικά σενάρια συνομωσίας και σε βερζεβούληδες σε μορφή φαρμάκων θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ανάλυσης από επιστήμονες πιο κατάλληλα εκπαιδευμένους από εμένα σε θέματα κοινωνικής ψυχολογίας.
12.Ποιος πιστεύετε ότι θα πρέπει να είναι ο ρόλος του φαρμακοποιού στην αντιμετώπιση της πανδημίας; Με ένα σύστημα υγείας που καταρρέει, πώς θα μπορούσε ο κλάδος σας να συνδράμει με κάποιο τρόπο και να λειτουργήσει υποστηρικτικά πριν φτάσει ο ασθενής να χρειάζεται νοσοκομείο;
Η συζήτηση αυτή είναι μεγάλη και απαιτεί πολύπλευρη ανάλυση πολλών σημείων στα οποία ένα φαρμακοποιός θα μπορούσε να στελεχώσει το σύστημα υγείας. Σε χώρες με πιο καλά δομημένα συστήματα υγείας ο φαρμακοποιός συμμετέχει στην αξιολόγηση της συνολικής φαρμακοθεραπευτικής παρέμβασης εντεταλμένος από το κράτος για αυτό, αποτελώντας ακόμα μια δικλείδα ασφαλείας για τον ασθενή αλλά και ένα μέτρο περιορισμού της πολυφαρμακίας.
Σε κάποιες χώρες οι φαρμακοποιοί έχουν εκπαιδευτεί για να συνταγογραφούν σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις τις επαναλαμβανόμενες συνταγές για την θεραπεία τους μέχρι να τους επανεξετάσει ο ειδικός γιατρός που τους έβαλε στην αγωγή σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Σε άλλες χώρες ο ρόλος των φαρμακοποιών στον εμβολιασμό είναι πιο διευρυμένος από την εποχιακή γρίπη και πιο εναρμονισμένος με ένα συστηματικό σχεδιασμό πρόληψης ασθενειών. Στην Ελλάδα υπάρχουν φαρμακεία ακόμα και σε απομακρυσμένα χωρία που ο αγροτικός γιατρός πηγαίνει μια φορά την εβδομάδα.
Αυτοί οι φαρμακοποιοί ας πούμε θα μπορούσαν να εκπαιδεύονται διαφορετικά και να έχουν αυξημένα δικαιώματα και υποχρεώσεις για την φροντίδα αυτών των κοινοτήτων .
13.Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο φαρμακοποιός δεν είναι επιστήμονας αλλά έμπορος και το μόνο που κάνει σήμερα είναι να πουλάει φάρμακα, κάτι που θα έκανε ο οποιοδήποτε. Τι απαντάτε;
Τι να απαντήσω; Υποθέτω πως αυτοί που το λένε αυτό πιστεύουν πως και οι γιατροί δεν είναι επιστήμονες αλλά υπάλληλοι των φαρμακευτικών και την δουλεία τους μπορεί να την κάνει και ο δόκτωρ google.
Όσοι έχουν χρειαστεί πραγματικά τις υπηρεσίες ενός κοινοτικού φαρμακοποιού και δεν έχουν μπει στο φαρμακείο μόνο για να αγοράσουν αφρόλουτρο, ξέρουν ότι ο φαρμακοποιός είναι ο πιο εύκολα προσβάσιμος επαγγελματίας υγείας της κοινότητας που είναι εκπαιδευμένος για να υπηρετεί τον ασθενή του πέρα και πάνω από τα στενά όρια μιας συναλλαγής.
14. Σχετικά με για το περιστατικό που δημοσιεύθηκε στα ειδησεογραφικά portals με την 73χρονη κυρία που κατέρρευσε στο χώρο του φαρμακείου σας, τι σκεφτήκατε όταν συνέβη και πώς αντιδράσατε με τόση ψυχραιμία και σωτήρια αποτελεσματικότητα
Το πρώτο που σκέφτηκα όταν κατάλαβα τι θα ακολουθήσει είναι: «Μπλέξαμε τώρα». Μετά ενεργοποιήθηκε το αντανακλαστικό του διασώστη αλλά και της ανθρώπινης αλληλεγγύης. Πιστεύω ότι ακόμα και αν δεν ήμουν καταλληλά εκπαιδευμένος για να αντιμετωπίσω το περιστατικό αυτό, δεν θα άφηνα αυτή την γυναίκα μόνη της.
Το λέω πάντως με όλη την ειλικρίνεια. Θα ήθελα πολύ να συντηρήσω τον μύθο ότι ήμουν ψύχραιμος, αλλά δεν είναι αλήθεια κάτι τέτοιο. Ήμουν τρομοκρατημένος, έτρεχα στο μυαλό μου όλα τα πιθανά σενάρια για να έχω ένα σχέδιο δράσης σε κάθε περίπτωση.
Έπαιζα στο μυαλό μου μια φανταστική παρτίδα σκάκι και προσπαθούσα να προβλέψω δέκα κινήσεις μπροστά. Και αν θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής το γεγονός ότι δεν ήμουν ψύχραιμος αλλά γεμάτος αδρεναλίνη με έκανε αποτελεσματικό διότι ήμουν σε διαρκή εγρήγορση και επαγρύπνηση να προλάβω κάθε αρνητική εξέλιξη.
15.Έχετε ακούσει από συναδέλφους σας παρόμοια περιστατικά; Είναι συχνό φαινόμενο ο κόσμος να ζητάει βοήθεια από τα φαρμακεία, λόγω του υπερφορτωμένου ΕΣΥ;
Η παροχή Α′ Βοηθειών στο χώρου φαρμακείου είναι αρκετά συνήθης και οι ιστορίες από συναδέρφους που η επέμβαση τους έσωσε μια ανθρώπινη ζωή είναι πολλές. Όπως είπα και πιο πριν, το κοινοτικό φαρμακείο είναι ένας χώρος εύκολα προσβάσιμος χωρίς ραντεβού και οι πιθανότητες να συναντήσεις ένα φαρμακείο στο δρόμο σου είναι πολύ υψηλές.
Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των συναδέρφων μου είναι εκπαιδευμένοι στις Α′ Βοήθειες τους καθιστά πολύ χρήσιμους πόρους στον αγώνα για την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Πριν λίγες μέρες ας πούμε ένας πολύ καλός φίλος μου συνάδερφος στην περιοχή του Αγίου Δημήτριου αντιμετώπισε με επιτυχία ένα περιστατικό αναφυλακτικής αντίδρασης από τσίμπημα μέλισσάς από μια κοπέλα που πηγαίνοντας στην δουλεία της ένιωσε δυσφορία και απλά μπήκε στο πρώτο φαρμακείο που βρήκε μπροστά της. Η παρέμβαση του συναδέρφου και της ομάδας του κυριολεκτικά της έσωσε την ζωή μέχρι να φτάσει το ΕΚΑΒ που έδωσε συγχαρητήρια για την υποδειγματική αντιμετώπιση του περιστατικού.
16.Αυτή η νέα μετάλλαξη Όμικρον λένε πώς είναι περισσότερο μεταδοτική και λιγότερο παθογόνα, Υπάρχει περίπτωση να είναι το φως στην άκρη του τούνελ; Τι εκτιμήσεις κάνετε για την εξέλιξη της πανδημίας στην Ελλάδα το επόμενο διάστημα;
Όσες φορές επιχειρήθηκε από επιστήμονες κάποιου είδους πρόβλεψη για την πορεία της πανδημίας διαπιστώσαμε ότι κάτι τέτοιο είναι μάλλον δύσκολο για να μην πω αδύνατο. Το γεγονός είναι ότι η Όμικρον είναι πλέον το κυρίαρχο στέλεχος στην διασπορά του ιού αλλά αν κρίνουμε από τα νούμερα των νεκρών καθημερινά δεν θα τολμούσα να την πω λιγότερο παθογόνα καθώς κάθε μέρα χάνουμε περίπου εκατό συνανθρώπους μας, η πλειοψηφία των οποίων είναι ανεμβολίαστοι. Βλέπουμε ότι η παραλλαγή αυτή διαφεύγει σε υψηλότερο βαθμό και από την φυσική ανοσία και από την ανοσία που προκαλούν τα εμβόλια. Δεν συμφωνώ με τον καθησυχασμό σε αυτή την φάση της πανδημίας.
Η υψηλή μεταδοτικότητα της νόσου επίσης δίνει πολλές ευκαιρίες για νέες μεταλλάξεις με τις οποίες δεν έχουμε κανένα συμβόλαιο ότι θα είναι πιο ήπιες. Πιστεύω ότι πρέπει να εξακολουθούμε να είμαστε προσεκτικοί και να μην λειτουργούμε επιπόλαια.
Σαν άνθρωπος παρόλαυτα εύχομαι να τελειώσει αυτός ο εφιάλτης όσο πιο σύντομα γίνεται. Όλοι μας είμαστε πλέον εξαντλημένοι σωματικά και ψυχολογικά.
17.Κλείνοντας, τι έχετε να πείτε σε όσους φοβούνται να κάνουν τα εμβόλια ή έχουν επιφυλάξεις για την δράση και τις παρενέργειές τους;
Δεν έχω να πω τίποτα. Και ξέρεις γιατί δεν έχω να πω τίποτα;
Κατάλαβα όλον αυτό τον καιρό που επικοινωνώ με ανθρώπους για το συγκεκριμένο θέμα μέσα από το φαρμακείο και τα social media ότι οι γενικόλογες δηλώσεις και ο εξορθολογισμός του ρίσκου δεν βοηθάνε αυτούς που έχουν πραγματικό φόβο μέσα τους , που είναι μπερδεμένοι , που έχουν μια εσωτερική διαμάχη γιατί κάποια πράγματα έρχονται σε κόντρα με την ιδεολογία τους ή την πίστη τους.
Αυτοί είναι οι άνθρωποι που έχουν πλέον επιλέξει να μείνουν ανεμβολίαστοι.
Το να εξηγώ πιθανότητες σε αυτούς τους ανθρώπους είναι απλά θόρυβος, μπλα μπλα μπλα. Δεν τους μιλάει. Δεν τους κάνει να αισθανθούν αγαλλίαση στην ψυχή τους. Μόλις μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους, νικάει ο φόβος πάλι, νικάει η καχυποψία.
Ξέρεις τι βρήκα εγώ πιο αποτελεσματικό; Να τους μιλήσω σαν άνθρωπος. Όχι σαν επιστήμονας. Να τους εξηγήσω ότι δεν τους κρίνω για τις επιλογές τους. Να τους ρωτήσω αν θέλουν να πάμε μαζί στο εμβολιαστικό κέντρο για να νιώθουν ασφάλεια.
Και όντως πήγα με δυο τρεις ξέρεις. Στην αρχή το είπα για πλάκα, αλλά αμέσως το πρόσωπο τους φώτισε. Με ξέρουν καλά στην γειτονία μου, σχεδόν 20 χρόνια τους εξυπηρετώ. Και φαίνεται ότι η φυσική μου παρουσία την ώρα του εμβολιασμού ήταν για μερικούς αυτό που τους έκανε την διαφορά.
Σε όλη αυτή την φάση με την πανδημία έμαθα πολλά και για τον εαυτό μου και για τους άλλους γύρω μου. Συνειδητοποίησα κάτι που υποψιαζόμουν καιρό τώρα αλλά δεν μπορούσα να το εκφράσω σωστά γιατί δεν το κατανοούσα πλήρως. Τα φάρμακα δεν είναι παρά μόνο το εργαλείο μας. Δεν είναι ο σκοπός της ύπαρξης μας ως φαρμακοποιοί τελικά. Ο άνθρωπος είναι η αποστολή μας και μερικές φορές το πιο αποτελεσματικό φάρμακο που διαθέτουμε και πρέπει να μάθουμε να χειριζόμαστε είναι η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία.
Όλες μας οι γνώσεις είναι κυριολεκτικά άχρηστες αν δεν βρούμε ένα τρόπο να εξασφαλίσουμε την συνεργασία των ασθενών μας, αν δεν τους κάνουμε να νιώσουν εμπιστοσύνη, αν δεν σχηματίσουμε μαζί τους μια θεραπευτική συμμαχία. Αν δεν συμβούν αυτά όλα, τα καλύτερα φάρμακα του κόσμου είναι άχρηστα, γιατί πολύ απλά αυτοί που τα χρειάζονται δεν θα τα λάβουν όπως πρέπει και όταν πρέπει. Αυτό ακριβώς συνέβη και με τα εμβόλια. Στην πραγματικότητα αποτύχαμε να χτίσουμε αυτή την συμμαχία με ένα κομμάτι του πληθυσμού και από εκεί και μετά το ένα λάθος διαδέχεται το άλλο.
Εκεί που έχουμε φτάσει πλέον το μόνο που έχω να πω σε όσους έχουν επιλέξει να μην εμβολιαστούν είναι πως εύχομαι να μην έχουν σοβαρές επιπτώσεις εξ αιτίας της απόφασης τους αυτής και όταν τελειώσει όλο αυτό να είναι υγιείς και ευτυχισμένοι με τους δικούς τους ανθρώπους .