H βραβευμένη θεατρική παράσταση «Επιτάφιος του Περικλή» σε μετάφραση Ελευθερίου Βενιζέλου θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 23 Ιουλίου στις 21:00 στον αύλειο χώρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στη Χαλέπα. Η σκηνοθεσία είναι του Δήμου Αβδελιώδη και ερμηνεύει με συγκλονιστικό τρόπο η Ηωάννα Σπανού η οποία και έχει μελοποιήσει και το χορικό της παράστασης.
Η ιδέα της δραματοποίησης ανήκει στη Σοφία Ε. Πελοποννησίου–Βασιλάκου, μουσειολόγο και επιμελήτρια της Οικίας Κατακουζηνού στην Αθήνα, όπου παρουσιάστηκε αρχικά και έκτοτε περιοδεύει ανά την Ελλάδα, προσελκύοντας ωστόσο το ενδιαφέρον του ξενόγλωσσου κοινού, αλλά και της ομογένειας.
Η παράσταση, η οποία έχει τιμηθεί με βραβείο σκηνοθεσίας «Κάρολος Κουν» είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Άγγελου Δεληβορριά, του ιστορικού Διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, ο οποίος υπήρξε ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».
Ο «Επιτάφιος του Περικλή», θεωρείται ως ο σημαντικότερος και πιο άρτιος πολιτικός λόγος που εκφωνήθηκε ποτέ.
Με αφορμή την ταφή των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού πολέμου, ο Περικλής εκφωνεί στον Κεραμεικό τον Επιτάφιο Λόγο και παραδίδει στις επόμενες γενιές την προσωπική του παρακαταθήκη για το πολίτευμα της Δημοκρατίας. Η παράσταση χρησιμοποιεί την απόδοση του Θουκυδίδη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δημιουργώντας μια σειρά από συνειρμούς και συνδέσεις με την σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Ε. Βενιζέλος μετέφρασε τα οκτώ βιβλία του Θουκυδίδη, μαζί φυσικά και τον Επιτάφιο, όταν ήταν στο Παρίσι το 1921 και το 1928. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Βενιζέλος βρίσκεται σε αυτοεξορία στο Παρίσι. Όπως και ο Θουκυδίδης ήταν εξόριστος όταν απέδωσε τον λόγο του Περικλή που εκφώνησε ενώπιον των Αθηναίων πολιτών το 430 π.Χ., τον πρώτο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Έχουμε λοιπόν έναν μεγάλο πολιτικό, τον Βενιζέλο, που ασχολείται με έναν άλλο μεγάλο πολιτικό τον Περικλή. Άρα πρόκειται για ένα κείμενο το οποίο εξ’ ορισμού είναι βαθύτατα πολιτικό και βρίθει μηνυμάτων.
«Θα έλεγα πως είναι και ένα κείμενο το οποίο, αυτή τη στιγμή, θα μπορούσαν να διεκδικήσουν πολλές διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις. Άρα τις ενώνει σε κάτι καλό! Εμείς στο θέατρο ασχολούμαστε με τη λειτουργικότητα, η οποία είναι πάνω από τη φιλολογική ανάλυση και τον ρεαλισμό.
Επειδή λοιπόν θέλουμε τη λειτουργικότητα, όταν έψαχνα για μεταφράσεις και είδα αυτή του Βενιζέλου, «έσκυψα» λίγο παραπάνω στο κείμενο. Κι όταν είδα ότι αυτή η μετάφραση είναι γραμμένη από τον Βενιζέλο στο Παρίσι, όταν έχασε τις εκλογές, και ζήτησε τον φάκελο των αγορεύσεών του από τον βοηθό του για να κάνει την πρώτη νεοελληνική μετάφραση, κατάλαβα ότι μπορεί να έχω πέσει πάνω σε θησαυρό.
Αυτή η προσωπικότητα που ονομάζεται Βενιζέλος, μεταφράζει τον Περικλή. Τι πιο λειτουργικό για το κείμενο! Προφανώς ξέρει καλύτερα απ΄όλους μας τι σημαίνει αγόρευση στον λαό για θέματα πολέμου και ειρήνης» είχε δηλώσει σε συνέντευξή της στη HuffPost και τον Δημοσθένη Γκαβέα η κυρία Ηωάννα Σπανού
Πρόκειται για μια παράσταση που δεν είναι κλισέ, και η οποία όπως και ο Επιτάφιος Λόγος του Περικλή έχει μια πνευματική δύναμη, σε ακουμπάει κατευθείαν στην ψυχή.
«Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η αμάθεια. Αυτή τη στιγμή στον τόπο μας το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η περιφρόνηση της γνώσης, η εκμηδένιση του οποιουδήποτε πνευματικού αγαθού. Η πεποίθηση που θέλει ό,τι δεν πουλάει να μην έχει ενδιαφέρον, η πεποίθηση που υποστηρίζει πως “δεν είναι αυτό που θέλουν οι νέοι”.
Εγώ πραγματικά πιστεύω ότι ο Επιτάφιος Λόγος ταπεινά, ήσυχα, με τη δύναμη της γυμνότητας του ανθρώπου που στέκεται μόνος κάτω από έναν άδειο ουρανό και υπερασπίζεται αυτά τα οποία ονειρεύτηκε και έκανε, είναι το πιο καλό πράγμα για να βοηθήσει τον άνθρωπο να πει: «Ναι, αλλάζω σελίδα, ξεκινάω από την αρχή, μπορώ να είμαι δημιουργός!» είχε πει η κυρία Σπανού.
Επίσης ξαφνιάζει ευχάριστα τον θεατή ότι ο Επιτάφιος εκφέρεται από τα χείλη μιας γυναίκας.
«Έχουμε ανθρώπους που έρχονται και λένε ”ξέρεις, το μέλλον είναι γυναίκα...». Δεν ξέρω αν το μέλλον είναι γυναίκα, όμως αυτό που γνωρίζω είναι ότι κάποια στοιχεία της γλώσσας, γιατί η γλώσσα είναι λίγο παλιά, εξομαλύνονται επειδή μιλάει γυναίκα και αυτό το βρίσκω πολύ θετικό. Δηλαδή η τριβή του ρόλου με μια γυναικεία μορφή δημιουργεί μια πιο ενδιαφέρουσα ερμηνευτική εικόνα.
Το κοινό καταλαβαίνει αμέσως ότι δεν θα δουν μια απομίμηση του Περικλή ή του Βενιζέλου, αλλά τον τρόπο σκέψης και το χτυποκάρδι του πολιτικού ανδρός. Και έχουμε σχόλια θεατών, νέων ανδρών, που έχουν πει “ξέχασα τα πάντα και προσηλώθηκα στον τρόπο σκέψης” ή τα σχόλια κάποιων εφήβων οι οποίοι με πολλή συστολή με έπιασαν και μου είπαν “καλά πως κάνετε τον άνδρα τόσο καλά;”... ενώ εγώ δεν κάνω καθόλου τον άνδρα. Είναι τα λόγια από μόνα τους που έχουν ανδρισμό.» .
Ο Επιτάφιος παραμένει πάντα επίκαιρος σε κάθε συνθήκη όπως και τώρα με την πανδημία, όπου ο λαός και πάλι εμφανίζεται διχασμένος. Όπου γίνεται προσπάθεια το ατομικό να μην υπερισχύσει του συλλογικού.
«Η επικράτηση του ατομικού είναι το πρώτο δείγμα της φθοράς και της παρακμής της ελληνικής κοινωνίας. Πρέπει να πάμε σε αυτό το Μακρυγιαννικό ”Εμείς”» είχε επισημάνει η κυρία Σπανού, ενώ μιλώντας για τη Δημοκρατία σημείωνε: «Αυτό που έχω καταλάβει για τη Δημοκρατία και για τον Επιτάφιο Λόγο, είναι ότι εκεί που δεν υπάρχει η λογική και θα πούμε και για τον τόπο μας, εκεί που δεν υπάρχει καν ο κοινός νους, γιατί δεν υπάρχει ούτε αυτό, τότε έρχεται το σκοτάδι, η θρησκοληψία, η προκατάληψη και πολλά άλλα πράγματα, τα οποία έχουν σχέση με το μικρο-συμφέρον. Αν μπορέσουμε τουλάχιστον να επαναφέρουμε τον Λόγο, το αίτιο και το αιτιατό μέσα στον τρόπο της ζωής μας, τότε θα δούμε πως πολλά πράγματα τα οποία συζητάμε βρίσκουν τη θέση τους και το μέγεθός τους».
Αν ο Επιτάφιος του Περικλή είναι τόσο επίκαιρος σήμερα, δεν θα μπορούσε και να θεωρηθεί και επικίνδυνος; Είχαμε ρωτήσει την κυρία Ηωάννα Σπανού για να λάβουμε την απάντηση: «Το θέατρο γεννήθηκε ως θεσμός πολιτεύματος και μέρος της λατρείας του Διονύσου. Μακάρι με την καθαρότητά μας και την ευχή του Βενιζέλου να δώσουμε στον κόσμο την αφορμή να σηκωθεί όρθιος και να συμφωνήσει: “Θεμέλιο της ευτυχίας είναι η ελευθερία, και θεμέλιο της ελευθερίας είναι η ευψυχία”. Είναι επικίνδυνο αυτό;».
***
Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». Η είσοδος είναι ελεύθερη ωστόσο λόγω των μέτρων πρόληψης κατά της διασποράς του COVID–19 οι θέσεις θα είναι περιορισμένες. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη είναι η δήλωση συμμετοχής στη Γραμματεία του Εθνικού Ιδρύματος «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στα τηλέφωνα 2821056008 και 2821054011, εσωτ. 111 και 112.