Οι χρήστες των social media κατηγορούνται συχνά ότι δεν δίνουν έμφαση στα σημαντικά ζητήματα και αναλώνονται σε θέματα μικρής σημασίας και σε καβγάδες. Ένα πρόσφατο παράδειγμα ήταν η υπερανάλυση της ταινίας Joker καθώς και οι διαμάχες με αφορμή τις κοπέλες που παρενέβησαν στην παρέλαση της Νέας Φιλαδέλφειας. Η ενασχόληση με «μικρής σημασίας θέματα» έφερε μέχρι και σχετική αναφορά του πρωθυπουργού που επισήμανε πως «ίσως είναι και μια ένδειξη επιστροφής στην πραγματικότητα το γεγονός ότι αφιερώνουμε τόσο ενέργεια για να συζητήσουμε ένα θέμα ήσσονος σημασίας».
Ποια όμως είναι τα θέματα μείζονος σημασίας; Προφανώς δεν θα μπορούσε κάνεις να διαφωνήσει ότι ένα φορολογικό νομοσχέδιο και οι πόλεμοι στην γειτονιά μας, είναι πολύ σοβαρά θέματα. Γιατί λοιπόν δεν ασχολούμαστε με αυτά και δίνουμε την ενέργειά μας σε καβγάδες για το πώς και γιατί κάποιος καταναλώνει χοίρινο και αλκοόλ; Υποδηλώνει αυτή η συμπεριφορά έλλειψη ωριμότητας;
Όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης κυριαρχούσε μια ρητορική που μας ήθελε «τρομερά ανώριμους» και «ανίκανους να συνειδητοποιήσουμε ότι η ίδια η κρίση, δεν είναι απλά οικονομική αλλά κυρίως πολιτισμική». Είναι ακριβώς η ίδια ρητορική που κυριαρχεί και σήμερα. Η γενική ιδέα είναι πως τότε πέσαμε θύματα του παρορμητικού μας χαρακτήρα με αποτέλεσμα να «φτάσουμε εδώ που φτάσαμε» και συνεχίζουμε έως σήμερα, «εξίσου ανώριμοι» να μαλώνουμε περί όνου σκιάς.
Δεν θα διαφωνήσω· κάθε κρίση είναι πολιτισμική. Όμως το όποιο πολιτισμικό πρόβλημα δεν είναι απαραίτητα αυτό που επικαλούνται οι αυτόκλητοι οπαδοί του ορθού λόγου. Πέραν από τον «καφενειακό» χαρακτήρα των συζητήσεων που είναι στη φύση των κοινωνικών δικτύων, αυτοί οι καβγάδες είναι σημαντικότεροι από ότι νομίζουμε. Ενώ ένα φορολογικό νομοσχέδιο έχει άμεση επίπτωση στη ζωή μας, οι διαφωνίες για το Joker δηλώνουν κάτι περισσότερο. Η συζήτηση για το πώς η ψυχική υγεία κάποιου επηρεάζεται από το κοινωνικό περιβάλλον και τι αντίκτυπο έχει αυτό στην ίδια την κοινωνία με αφορμή μια ταινία, το πώς εφαρμόζονται οι νόμοι σε ένα σινεμά ή το πώς θα συμπεριφερθούμε στους πένητες και ικέτες που κατακλύζουν τη χώρα, έστω και με αφορμή πραγματικά άστοχες τοποθετήσεις πολιτικών προσώπων, είναι βαθιά υπαρξιακοί προβληματισμοί. Θα έλεγα μάλιστα ότι είναι ακριβώς αυτοί οι προβληματισμοί που οι οπαδοί των «σοβαρών προβλημάτων» δεν θα ήθελαν να κάνουμε. Πράγματι η κρίση που περάσαμε και εξακολουθούμε να περνάμε είναι πολιτισμική, όχι όμως με τον τρόπο που τότε περιγραφόταν.
Το πρόβλημα δεν ήταν απλά ο ανορθολογισμός μας, το πρόβλημα ήταν (και ακόμα είναι) ότι το πολιτικό και μιντιακό περιβάλλον μας αποτρέπει από το να συζητήσουμε για θέματα που άπτονται της ίδιας μας της ύπαρξης με την δικαιολογία ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στον μονόδρομο του κατά παραγγελία «ορθού λόγου». Μια κοινωνία που απλά τρέχει για να προλάβει και δουλεύει συνεχώς μόνο για να επιβιώσει δεν έχει χρόνο για αναστοχασμό. Δεν έχει χρόνο για να ρωτήσει: ο λόγος που «φτάσαμε ως εδώ» είναι όντως αυτός που προβάλλεται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ; Ποιος βάζει τους κανόνες; Ποιος ορίζει τον ορθό λόγο; Μπορούμε να αλλάξουμε κάτι εκτός του πλαισίου που μας επιβάλλεται; Γιατί πρέπει να συζητάμε μόνο για τον συντελεστή του Φ.Π.Α. και όχι για το τι αντίκτυπο έχει ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι παραδόσεις (όπως ας πούμε οι μαθητικές παρελάσεις) στη διαμόρφωση της κοινωνικής μας συνείδησης; Ο τρόπος που συζητάμε είναι πολύ συχνά ανώριμος, το ότι συζητάμε όμως είναι ανεκτίμητο, ας είναι και για το μέγεθος της φούστας στην παρέλαση. Ίσως τελικά η μεζούρα μετρήσει το βάθος που φτάνει η λαγότρυπα.