Ως κάποια που έχει βρεθεί μπροστά σε φωτιά από εύφλεκτα υλικά της κουζίνας μου (σ.σ. στις πυρκαγιές, η κατηγορία Β είναι μια φωτιά σε εύφλεκτα υγρά, ή εύφλεκτα αέρια, πετρελαϊκά γράσα, πίσσα, λάδια, χρώματα με βάση το λάδι, διαλύτες, λάτες ή αλκοόλες), μπορώ να επιβεβαιώσω ότι δεν είναι μια κατάσταση που θα θέλαμε να αντιμετωπίσουμε. Παρόλο που συνέβη πριν από χρόνια, εξακολουθώ να αγχώνομαι κάθε φορά που χρησιμοποιώ τηγάνι, ειδικά όταν στη συνταγή εμπλέκεται λάδι.
Οι πυρκαγιές σε σπίτια - και ιδιαίτερα οι πυρκαγιές στο μαγείρεμα - συμβαίνουν πιο συχνά από ό,τι ίσως συνειδητοποιούμε. Σύμφωνα με στοιχεία από την Εθνική Ένωση Πυροπροστασίας (ΗΠΑ), το μαγείρεμα ήταν η κύρια αιτία των αναφερόμενων οικιακών πυρκαγιών και τραυματισμών μεταξύ 2017 και 2021, προκαλώντας περίπου το 44% όλων των αναφερόμενων οικιακών πυρκαγιών στη χώρα.
Όσο κι αν όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτή η καταστροφή δεν θα μας συμβεί ποτέ, μπορεί να συμβεί. Η εκπαίδευση σε θέματα πυρασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας.
Στη συνέχεια, σεφ αναφέρουν το σενάριο με το οποίο ξεκινούν συχνότερα οι πυρκαγιές από λίπος, τον τρόπο κατάσβεσής τους και τα «κόλπα» που μπορεί να έχουμε ακούσει αλλά που στην πραγματικότητα μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Σε τι θερμοκρασία ξεκινά η φωτιά από λίπος;
Πρώτον, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις θερμοκρασίες που πρέπει να μην υπερβαίνουμε όταν μαγειρεύουμε με λάδι. Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή, ωστόσο, καθώς δεν υπάρχει απαραίτητα μία θερμοκρασία που είναι κακή για όλα τα έλαια. «Κάθε λάδι είναι λίγο διαφορετικό, και κάθε λάδι έχει ένα σημείο καπνού και ένα σημείο ανάφλεξης», εξηγεί ο Shawn Matijevich, επικεφαλής σεφ-εκπαιδευτής του Online Culinary Arts and Food Operations στο Institute of Culinary Education. (Το σημείο ανάφλεξης είναι όταν το λάδι ή το λίπος θα γίνει φλόγες, και το σημείο καπνού είναι όταν αρχίζει να καπνίζει.) «Το σημείο ανάφλεξης είναι συνήθως περίπου 50 βαθμούς υψηλότερο από το σημείο καπνού, οπότε το πέρασμα από τον καπνό στην πυρκαγιά γίνεται αρκετά γρήγορα», προσθέτει.
Οι φλόγες δεν είναι το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι - ο καπνός είναι!
Οι φλόγες δεν είναι το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι - ο καπνός είναι!
Έτσι, η Jessica Randhawa, food blogger που έχει βιώσει φωτιά από λίπος στο δικό της σπίτι, προέτρεψε τους ανθρώπους να προσέχουν τον καπνό, όχι μόνο τις φλόγες. «Το λάδι αρχίζει πρώτα να καπνίζει πριν πιάσει φωτιά», λέει. Καλύτερα να προλάβουμε το πρόβλημα πριν γίνει χειρότερο, σωστά; Εκτός από το να προσέχουμε αυτά τα σημάδια, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε το σημείο καπνού του λαδιού που χρησιμοποιούμε. Τα συγκεκριμένα ”σημεία” εξαρτώνται από τον τύπο του λαδιού. Το σημείο καπνού για το λάδι κανόλα, για παράδειγμα, είναι 435 βαθμοί Φαρενάιτ (223.9 βαθμοί Κελσίου), ενώ το σημείο καπνού για το καλαμποκέλαιο, το ελαιόλαδο, το σησαμέλαιο και το ηλιέλαιο είναι 410 βαθμοί Φαρενάιτ (210 βαθμοί Κελσίου).
Τα καλά νέα είναι ότι πιθανότατα δεν θα έχουμε κανένα λόγο να ανεβάσουμε τη θερμοκρασία πολύ περισσότερο. «Δεν υπάρχει λόγος να τηγανίζουμε πάνω από 350 - 375 βαθμούς Φαρενάιτ (176.7 - 190.6 βαθμούς Κελσίου)», δηλώνει ο Randy Feltis, Καναδός εστιάτορας και επαγγελματίας σεφ.
Η πιο κοινή αιτία πυρκαγιάς από λίπος
Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, ο κυριότερος λόγος για τις οικιακές πυρκαγιές που σχετίζονται με το μαγείρεμα είναι ότι δεν δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στην κουζίνα όταν μαγειρεύουμε. Η Εθνική Ένωση Πυροπροστασίας των ΗΠΑ (NFPA) εξηγεί τι μπορεί να συμβεί: Το λάδι μπορεί να ζεσταθεί υπερβολικά, να φτάσει στο σημείο ανάφλεξής του και να ανάψει μια φωτιά που εξαπλώνεται σε όλο το σπίτι.
Πολλοί τύποι μαγειρέματος - όπως το τηγάνισμα, το βράσιμο και το σιγοβράσιμο - χρειάζονται συνεχή προσοχή. Μπορεί να απαιτούν συνεχές ανακάτεμα ή μείωση της θερμοκρασίας αν το λάδι αρχίσει να καπνίζει. Αν αφεθεί χωρίς επίβλεψη και χωρίς αντιμετώπιση, το φαγητό μπορεί να πάρει φωτιά.
Δίνοντας προσοχή σε αυτό που μαγειρεύουμε
Το να δίνουμε προσοχή σε αυτό που μαγειρεύουμε ακούγεται αρκετά εύκολο, αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πολλοί περισπασμοί και άλλοι παράγοντες μπορούν εύκολα να μπουν στη μέση.
Ένα παράδειγμα: Βρισκόμαστε υπό την επήρεια αλκοόλ. «Αυτό συνήθως συμβαίνει στους ανθρώπους μετά το μπαρ», δηλώνει ο Feltis.
Προειδοποιεί επίσης να μην χρησιμοποιούμε το κινητό μας ενώ μαγειρεύουμε διότι αποσπάται η προσοχή μας και δεν προσέχουμε το λάδι ή το φαγητό στο τηγάνι - λέγοντας ότι οι φλόγες μπορεί να ξεσπάσουν μόνο τέσσερα έως πέντε λεπτά αφ′ ότου το αγνοήσουμε..
Ένα άλλο πιθανό σενάριο: Τηγανίζουμε κάτι. «Το βαθύ τηγάνισμα περιλαμβάνει τη βύθιση των τροφίμων σε καυτό λάδι, το οποίο μπορεί εύκολα να υπερθερμανθεί αν δεν το προσέξουμε», αναφέρει η Randhawa. «Το να αφήνουμε την κουζίνα χωρίς επίβλεψη ενώ τηγανίζουμε, να χρησιμοποιούμε πολύ λάδι ή να τηγανίζουμε σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πυρκαγιάς από λίπος».
Κι ας λάβουμε υπόψη μας κι αυτό: Ακόμα και αν προσέχουμε το τηγάνι δεν σημαίνει ότι είμαστε 100% ασφαλείς. «[Οι πυρκαγιές] μπορούν επίσης να συμβούν όταν υπερφορτώνουμε το σκεύος μας με λάδι και το καυτό λίπος εκτοξεύεται σε ανοιχτή φλόγα ή σε εκτεθειμένο στοιχείο θέρμανσης», δηλώνει \ο Matijevich.
Προτρέπει να επιλέξουμε ένα σκεύος που να έχει τουλάχιστον διπλάσιο όγκο από το λάδι - ή να μαγειρεύουμε σε παρτίδες, αν χρειάζεται - και να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τη θερμοκρασία...
Πώς να σβήσουμε με ασφάλεια μια πυρκαγιά από λίπος
Οι πυρκαγιές λίπους μπορεί να συμβούν. Εάν συμβεί τοι κακό, ας παραμείνουμε ψύχραιμοι κι ας ενεργήσουμε γρήγορα.
Στη συνέχεια, ας λάβουμε υπόψη σας τα παρακάτω «πρέπει» και «δεν πρέπει» που μοιράστηκαν μαζί μας οι σεφ.
Ας ρίξουμε πάνω της ένα μεταλλικό καπάκι, μια πετσέτα ή ένα ταψί
Αυτό πνίγει τη φωτιά, κόβοντας την παροχή οξυγόνου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτή η επιλογή είναι έξυπνη μόνο για μικρές φωτιές, σύμφωνα με την Randhawa. (Θα φτάσουμε στις μεγάλες φωτιές σε λίγο).
Επιπλέον, είναι ζωτικής σημασίας να διατηρούμε το καπάκι, την πετσέτα ή το ταψί πάνω από τη φωτιά, ακόμη και όταν η φωτιά φαίνεται να έχει σβήσει.
«[Η φωτιά] θα αναζωπυρωθεί εκ νέου αν εκτεθεί σε οξυγόνο και εξακολουθεί να είναι πολύ καυτή», δηλώνει ο Matijevich. «Εφόσον η φωτιά περιορίζεται στο μαγειρικό σκεύος, αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης μιας μικρής πυρκαγιάς λίπους».
Δεν ρίχνουμε νερό πάνω στη φωτιά
Όσο αντιφατικό και αν φαίνεται, το νερό δεν θα βοηθήσει με μια φωτιά από λίπος. «Μπορεί να προκαλέσει το πιτσίλισμα του λαδιού και την περαιτέρω εξάπλωση της φωτιάς», εξηγεί η Randhawa. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά εγκαύματα.
Δεν ρίχνουμε βρεγμένη πετσέτα πάνω στη φωτιά
Προσοχή: Το νερό σε οποιαδήποτε μορφή είναι απαγορευτικό για τις φωτιές, ακόμη και αν δεν έχουμε μεταλλικό καπάκι, στεγνή πετσέτα ή ταψί για να χρησιμοποιήσουμε αντί αυτού.
Ο Matijevich εξήγησε ότι μια βρεγμένη πετσέτα σε μια φωτιά με λίπος μπορεί να προκαλέσει εκρήξεις ατμού και να εξαπλώσει τις φλόγες.
Δεν ρίχνουμε αλεύρι, ζάχαρη ή μπέικιν πάουντερ πάνω της.
Αυτό είναι άλλο ένα «hack» που στην πραγματικότητα δεν είναι ασφαλές. Αυτά τα συστατικά μπορούν να επιδεινώσουν τη φωτιά, δηλώνει ο Matijevich.
Ας ρίξουμε μαγειρική σόδα ή αλάτι
Ενώ το μπέικιν πάουντερ είναι εύφλεκτο, η μαγειρική σόδα είναι ασφαλής σε μια μικρή φωτιά από λίπος (λέξη-κλειδί: μικρή).
«Ας χρησιμοποιήσουμε αυτή τη μέθοδο όταν το λίπος έχει εκτοξευτεί από την κατσαρόλα μαγειρέματος και έχει πέσει πάνω στην κουζία», συμβουλεύει ο Matijevich.
Ο τρόπος με τον οποίο θυμάμαι να χρησιμοποιώ μαγειρική σόδα αντί για μαγειρική σκόνη: Η σόδα είναι ένα οκ γιατί είναι νόστιμη (αν και δεν μιλάμε για αυτό το είδος σόδας εδώ) και η «σκόνη» ακούγεται σαν «μπαρούτι» ... που είναι εύφλεκτη.
Δεν σηκώνουμε το τηγάνι ή την κατσαρόλα από το μάτι της κουζίνας
Μπορεί να μπούμε στον πειρασμό να σηκώσουμε το τηγάνι ή το καπάκι από τη φωτιά και να το πετάξουμε στο νεροχύτη. Ωστόσο, και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο, σύμφωνα με τους Feltis και Randhawa, προκαλώντας την εξάπλωση της φωτιάς.
Σβήνουμε αμέσως την πηγή θερμότητας
Συνιστάται από την Randhawa. Ο Matijevich συμφωνεί, λέγοντας ότι θα μπορούσε να σταματήσει τη φωτιά από το να γίνει χειρότερη.
Ας χρησιμοποιήσουμε έναν πυροσβεστήρα.
Με μεγαλύτερες πυρκαγιές - ή οποιεσδήποτε πυρκαγιές - ένας πυροσβεστήρας είναι ίσως η καλύτερη επιλογή. Αν δεν έχουμε έναν σε κοντινή απόσταση αυτή τη στιγμή, ας τον βάλουμε στη λίστα των to do.
Πιο συγκεκριμένα, η Randhawa συνιστά έναν πυροσβεστήρα ξηρών χημικών κατηγορίας Β, ειδικά αν το να σκεπάσουμε με κάτι μεταλλικό τη φωτιά δεν λειτουργεί ή δεν αποτελεί επιλογή.
Ένας πυροσβεστήρας πολλαπλών χρήσεων θα κάνει επίσης τη δουλειά του. Κυρίως, ο Matijevich προειδοποιεί εναντίον των πυροσβεστήρων με βάση το νερό - ναι, υπάρχουν - οι οποίοι μπορεί να κάνουν τη φωτιά χειρότερη. Επομένως, και πάλι, δεν θα βοηθήσει ο κάθε πυροσβεστήρας.
Ας εκκενώσουμε την περιοχή κι ας ειδοποιήσουμε την τοπική πυροσβεστική υπηρεσία.
Εάν η φωτιά συνεχίζει να μεγαλώνει ή/και δεν μπορούμε να την ελέγξουμε, ας εκκενώσουμε αμέσως το σπίτι κι ας καλέσουμε το 199 ή/κι ας ενεργοποιήσουμε τον συναγερμό πυρκαγιάς.
Όπως με κάθε πυρκαγιά, να θυμόμαστε ότι η ασφάλεια είναι το πρωταρχικό μέλημα. Το δείπνο μπορεί να περιμένει.