Τι είναι αυτό που ορίζει μια κανονικότητα; Τι κάνει την κανονικότητα διαφορετική στην Ελλάδα από εκείνη στην Πορτογαλία, στη Γερμανία ή στη Δανία; Υπάρχει συγκεκριμένη διάρκεια πριν μια κατάσταση φύγει από την κανονικότητα και οδηγηθεί στην πρόοδο; Μπορώ να θέσω αρκετά ερωτήματα και προβληματισμούς για την κατάσταση η οποία, μάλλον, ορίζεται όταν τα γεγονότα συμβαίνουν όπως συνηθίζεται. Σίγουρα η κανονικότητα μεταφράζεται ποικιλοτρόπως και η ερμηνεία της βρίσκεται πιθανότατα «In the eye of the beholder» όπως λένε οι Βρετανοί που έχουν με τη σειρά τους ορίσει την δική τους κανονικότητα. Σε καταστάσεις ή περιόδους όπως αυτή η δεκαετία που βίωσε η ελληνική κοινωνία και οικονομία, η επαναφορά στην κανονικότητα ακούγεται και είναι ένα θετικό βήμα προς μια γενικότερη ανάταση και ανασυγκρότηση. Και έπειτα;
Οι κυβερνητικές ατζέντες των ετών της κρίσης μιλούσαν για πολιτικές επαναφοράς της κανονικότητας στην Ελλάδα. Η χώρα μας όντως ευρισκόμενη σε μια δίνη που ξεπερνούσε κατά πολύ την οικονομική δυσπραγία και περνούσε σε επίπεδα κοινωνικής συνοχής και ψυχικής ισορροπίας χρειαζόταν μια επαναφορά σε ένα πλαίσιο που θα εξασφάλιζε τις απαραίτητες συνθήκες και προϋποθέσεις ώστε να λειτουργήσει ομαλά η οικονομία και να μπορέσει να αναπνεύσει η κοινωνία. Βέβαια το ποιες είναι αυτές οι προϋποθέσεις που λειτούργησαν ως κανονικότητα στη χώρα μας τις περασμένες δεκαετίες και αποτέλεσαν βάση για το μοντέλο κοινωνικής ευδαιμονίας και οικονομικής ανάπτυξης είναι μεγάλη συζήτηση. Όπως και να έχει, μέσα σε αυτά τα χρόνια της κρίσης, δεν ήταν δυνατόν να διατηρηθούν, σε κάποιες περιπτώσεις, ούτε τα μίνιμουμ δεδομένα που θα αποτελούσαν τη βάση της αναδιοργάνωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η επαναφορά στη κανονικότητα που δείχνει να εγκαθίσταται στην ελληνική πραγματικότητα, με βάση και τις έρευνες γνώμης αλλά και τις εκτιμήσεις επιχειρήσεων και καταναλωτών, είναι κάτι που μόνο θετικά και ενθαρρυντικά μπορούμε να το δούμε.
Η διαφαινόμενη ομαλοποίηση στην πολιτική ζωή της χώρας μας και η ευθυγράμμιση των πολιτικών της νέας κυβέρνησης με έναν ορθολογισμό, φιλικό στην εξωστρέφεια, τις επενδύσεις, συνδυασμένο με εξαγγελίες σχετικές με την ελάφρυνση των επιβαρύνσεων και την επανεκκίνηση της οικονομίας, φέρνει έναν αέρα αισιοδοξίας και ευφορίας στην κοινωνία. Είναι πολύ νωρίς για να μιλάμε με δεδομένα αλλά είναι βέβαιο πως υπάρχει μία διάθεση για αλλαγές, τομές και εγκαθίδρυση μιας σταθερότητας. Αυτό αρκεί; Μήπως πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος να γίνει αποκλειστικός στόχος η επαναφορά σε μια κανονικότητα του 2007, αγνοώντας τα διδάγματα της παγκόσμιας κρίσης και περιορίζοντας τον αναπτυξιακό μας μοντέλο σε παρωχημένες και αποτυχημένες πολιτικές; Οι καλές πρακτικές δείχνουν έναν δρόμο με έντονο ψηφιακό μετασχηματισμό Κράτους και επιχειρήσεων, δείχνουν μια οικονομία με έμπνευση και έμφαση στον άνθρωπο, δείχνουν ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στην αειφορία και στα κοινωνικά δικαιώματα.
Μήπως η αγιοποίηση της κανονικότητας είναι εκ του ορισμού της περιοριστική και οδηγεί νομοτελειακά σε ένα τέλμα το οποίο αποτελεί και έναν πολύ χαμηλό πήχη για μια χώρα με τόσα συγκριτικά πλεονεκτήματα; Σε τελική ανάλυση θα ήταν κάτι που μας αδικεί. Μια κανονικότητα του 2007 δεν αξίζει σε μια Ελλάδα του 2019 που πέρασε από τόσα δεινά για να ορίσει και πάλι, εκ νέου, την αναπτυξιακή της πορεία. Υπάρχει ανάγκη η ελληνική κοινωνία να πιστέψει σε κάτι καλύτερο από την απαιτούμενη βάση. Το μέτριο είναι απαιτητό αλλά είναι και επικίνδυνο διότι γίνεται εύκολο και ανακυκλούμενο. Οι δύο πρώτοι μήνες της διακυβέρνησης της Ν.Δ. δείχνουν πως, θεωρητικά προς το παρόν, μπορούν να βρεθούν οι καταλύτες της ανάπτυξης μέσα στο αδρανές δυναμικό της ελληνικής οικονομίας. Η κανονικότητα πρέπει να είναι απλά το πρώτο σκαλοπάτι και μάλιστα θα πρέπει να είναι σύντομο σκαλοπάτι ώστε να φανούν επιτέλους θετικά αποτελέσματα. Δεν είναι μόνο θέμα οικονομίας αλλά κοινωνικής και ατομικής ανάτασης.
Δεν χρειάζονται ευχολόγια. Χρειάζεται θετική σκέψη και δουλειά. Η χώρα μας εμπνέει για δημιουργία. Τα κακώς κείμενα πρέπει να μείνουν πίσω και να γίνει το πέρας αυτής της δεκαετίας το έναυσμα για μια εποικοδομητική περίοδο. Η κανονικότητα εύχομαι να ήρθε για να οδηγήσει σε πρόοδο και όχι για να μείνει. Αυτή η πρόοδος ας είναι με σεβασμό, ας είναι βιώσιμη και ας παράξει προστιθέμενη αξία παντού. Μπορούμε να κάνουμε πολλά και να πάμε παρακάτω. Κανονικά.