Ο Λυκαβηττός μεταμορφώνεται. Stay tuned

Κάτι γίνεται στον Λυκαβηττό. Ξεκινάνε έργα που φιλοδοξούν να αλλάξουν τη εικόνα ενός από τα πιο σημαντικά τοπόσημα της Αθήνας.  

Ξαναφτιάχνεται η κύρια πεζοπορική διαδρομή, ανοίγει ξανά ένα από τα χαμένα ιστορικά στέκια της Αθήνας, η περίφημη Πράσινη Τέντα, οι δρόμοι με άσφαλτο θα ξαναφτιαχτούν με ειδικά υδατοδιαπερατά υλικά, ενώ θα γίνει και ένα αντιδιαβρωτικό/ αντιπλημμυρικό έργο στην νοτιοανατολική πλευρά, πάνω από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. 

Τα πρώτα έργα

Όλα αυτά θα γίνουν με το λεγόμενο «Πρόγραμμα Λυκαβηττός: το παρόν και το μέλλον του αστικού δάσους της Αθήνας». 

Πρόκειται για ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα (με ορίζοντα υλοποίησης το 2030), μεγάλων αλλαγών και δράσεων στο λόφο, που είχε ξεκινήσει ως προσπάθεια προετοιμασίας από τον Δεκέμβριο του ’16.

Το πρόγραμμα δημιουργήθηκε με συμμετοχή πολλών φορέων, ενώ άμεσα ξεκινούν πέντε έργα (με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 3 εκατ. από πόρους του Δήμου Αθηναίων):

1. Αντιδιαβρωτικό-αντιπλημμυρικό έργο σε περιοχή του επιβαρυμένου πρανούς της ΝΑ πλευράς, πάνω από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη.
2. Αποξήλωση και αντικατάσταση της ασφάλτου με ειδικό υδατοπερατό υλικό. Την ευθύνη της μελέτης του έργου έχει αναλάβει η κυρία Μαρία Καλτσά συνεργαζόμενη με ομάδα συμβούλων, αρχιτεκτόνων και την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και αποσκοπεί να αλλάξει τον τρόπο που ο λόφος προστατεύεται, τον τρόπο που χρησιμοποιείται και κυρίως πως σταδιακά η συγκεκριμένη διαδρομή θα αποδοθεί περισσότερο στους περιπατητές.
3. Σε βάθος καθαρισμός του λόφου στα δύσβατα σημεία καθώς και εξειδικευμένος καθαρισμός από ειδικούς.
4. Αποκατάσταση της πεζοπορικής διαδρομής μήκους 3 χλμ. Θα αποκατασταθεί με φυσικά υλικά ένα περιμετρικό μονοπάτι, το οποίο θα συνδέει επιμέρους περιοχές του λόφου που θα ενεργοποιηθούν, και θα επιστρωθεί με σταθεροποιημένο κουρασάνι που είναι υδατοπερατό υλικό, και φιλικό προς το περιβάλλον.
5. Επαναλειτουργία των παλαιών αναψυκτηρίων «Πράσινη Τέντα» και «Πέτρινο Περίπτερο ή Αποσπερίτης», γεγονός που αποτέλεσε πάγιο αίτημα των φίλων του λόφου. Θα είναι απόλυτα προσβάσιμα από τα ΑΜΕΑ, το ίδιο και ο περιβάλλων χώρος 

Όπως μας εξηγεί η Μαρία Καλτσά, αρχιτέκτων και project manager του προγράμματος Λυκαβηττός, το πρόγραμμα αρχίζει με την υλοποίηση των συγκεκριμένων έργων, λόγω του επείγοντος του χαρακτήρα τους και επειδή αφορούν ήδη υφιστάμενες υποδομές. «Η τελευταία φορά που επιχειρήθηκε  η αναβάθμιση του Λυκαβηττού ήταν στους Ολυμπιακούς αγώνες. Τότε, τα έσοδα από τις παραγωγικές μονάδες του λόφου δόθηκαν με σύμβαση στην εταιρεία Ελληνική Τουριστικά Ακίνητα, η οποία θα χρηματοδοτούσε τη συνολική αναβάθμιση του λόφου. Αυτό δεν συνέβη, με αποτέλεσμα οι πολίτες να χάσουν πολλές από τις χαρές που προσφέρει ο λόφος και ο δήμος να στερηθεί σημαντικά εσόδα.

Η έλλειψη αυτών των ετήσιων πόρων κατά την περίοδο της παρατεταμένης κρίσης είχε συνέπειες για την εικόνα και τη λειτουργία του Λυκαβηττού. Σήμερα ο λόφος δέχεται εντεινόμενες πιέσεις, κυρίως λόγω της κλιματικής μεταβλητότητας που έχει ήδη αποτυπώσει τα ίχνη της στις πλαγιές του, της μεγάλης επισκεψιμότητας που είναι πολύ ορατή φέτος με τη ραγδαία αύξηση των τουριστών, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ανεξέλεγκτης χρήσης και στάθμευσης των ΙΧ αυτοκινήτων, και της αλόγιστης χρήσης των περιοχών του».

Παράλληλα με τα έργα που ξεκινούν τώρα, το Πρόγραμμα Λυκαβηττός περιλαμβάνει αρκετές ακόμα μακροπρόθεσμες προτάσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες:

1. Δημιουργία διαβαθμισμένων ζωνών πρόσβασης στο λόφο, ώστε να αναδειχθεί και να προστατευθεί η χλωρίδα και η πανίδα του.
2. Ανάδειξη των πολλαπλών τοπίων του λόφου: εκείνων που είναι κρυμμένα πίσω από τις φυλλωσιές του, εκείνων που ξεπροβάλουν μέσα από τα μοναδικά γεωλογικά του στρώματα, καθώς και αυτών που παρουσιάζουν ιδιαίτερο αισθητικό ή βοτανολογικό ενδιαφέρον, μέσα από τη χάραξη σχετικών θεματικών μονοπατιών.
3. Εμπλοκή των κατοίκων των περιοχών που γειτνιάζουν με τον Λυκαβηττό στα δρώμενα του λόφου, όπως ο σχεδιασμός εκπαιδευτικών ή καλλιτεχνικών δράσεων και η συμμετοχή τους σε καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης.
4. Έλεγχος της πρόσβασης και στάθμευσης των οχημάτων περιμετρικά και εντός του λόφου, ώστε ο Λυκαβηττός να γίνει εύκολα προσβάσιμος.
5. Δικτύωση του τοπόσημου με ΜΜΜ: είτε μικρά λεωφορεία είτε με εναέρια cable cars διαρκούς κίνησης από τον σταθμό μετρό «Ευαγγελισμός» και τελικό προορισμό τον χώρο του θεάτρου. Σκοπός της συγκεκριμένης πρότασης είναι να διασφαλιστεί η δραστική μείωση της χρήσης του αυτοκινήτου, να καταστεί ο λόφος προσβάσιμος σε ποδηλάτες και ΑΜΕΑ και να διευκολυνθεί η πρόσβαση των επισκεπτών στον λόφο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
6. Σχεδιασμός και ένταξη ποικίλων θεματικών δράσεων τουρισμού, αναψυχής, εκπαίδευσης, καθώς και αθλητικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων στον λόφο.

Ποιο είναι το όραμα για τον Λυκαβηττό;

Ποιος είναι λοιπόν ο στόχος για τον λόφο; «Η εικόνα ενός ανεπιτήδευτου, εύκολα προσβάσιμου, ασφαλούς, και περιβαλλοντικά προστατευμένου τόπου απόλαυσης για όλους, με ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα», απαντά η κ. Καλτσά. «Με ένα αστικό δάσος που δεν φοβάται να αναμετρηθεί με τις προκλήσεις τις εποχής του γιατί γνωρίζει τον τρόπο, και με παροχές που αποπνέουν έναν σύγχρονο αστικό σχεδιασμό που τόσο στερείται η Αθήνα. Ένα κομψό αέρινο cable car με μεγάλη μεταφορική ικανότητα, με μικρές γυάλινες γόνδολες, χωρίς ενδιάμεσους πυλώνες, μας μεταφέρει από το άλσος του Ευαγγελισμού στην αναπλασμένη αλάνα του σημερινού parking χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον, χωρίς να προσβάλει τη θέαση του λόφου από την Ακρόπολη, χωρίς να εμποδίζει τους περιπατητές. Προσφέρει πολλά έσοδα για τη συντήρηση του λόφου και μοναδική θέα προς την πόλη κατά τη διαδρομή, οπότε δεν συνωστίζονται οι επισκέπτες στη μικρή αυλή του Άι Γιώργη για να νοιώσουν πως πετούν πάνω από την πόλη».

Μια μεγάλη συνεργασία 

Εδώ να σημειωθεί και η συμμετοχική οργάνωση του Προγράμματος Λυκαβηττός, που έγινε υπό τη μορφή ανοιχτής διαβούλευσης ανάμεσα στους αρμόδιους θεσμικούς φορείς, τα πανεπιστήμια και την κοινωνία των πολιτών.

Στην πρώτη φάση, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, έγινε επιτόπια έρευνα και ανάλυση/ καταγραφή των στοιχείων του λόφου (ιστορία, υπέδαφος, βιοποικιλότητα, χρήσεις τόπου κοκ), φτιάχνοντας πρώτη φορά αρχείο για τον Λυκαβηττό. 

Σε δεύτερο στάδιο, σε συνεργασία με το Δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων του Ιδρύματος Rockefeller μαζί με πανεπιστήμια εξωτερικού, επεκτάθηκε περαιτέρω το πρόγραμμα. Παράλληλα στην όλη διαδικασία συμμετείχαν  πολίτες και κάτοικοι με ιδέες τους. 

«Συνολικά καταθέσαν απόψεις περισσότερα από 1.450 άτομα, κάτοικοι της πόλης και ειδικοί εταίροι. 1.200 άτομα ανταποκρίθηκαν σε έρευνα κοινής γνώμης, και περισσότεροι από 250 άνθρωποι συμμετείχαν σε εργαστήρια και δράσεις διαβούλευσης. Με πρωτοβουλία της Λενιώς Μυριβήλη, η διαδικασία διαβούλευσης συντονίστηκε από το Γραφείο Ανθεκτικότητας του Δήμου, πάνω σε προτάσεις των συνεργατών των 100 Ανθεκτικών Πόλεων “Rebuild by Design” και “Interboro Partners”. Οι ομάδες αυτές έχουν αναπτύξει μεθοδολογίες συνεργατικών πρακτικών. Οι «Rebuild by Design» ειδικεύονται στη διαχείριση αστικών προβλημάτων και έχουν αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως το Πρόγραμμα Κλιματικής Ετοιμότητας για την Βοστόνη,  προγράμματα επίλυσης πλημμυρών, μεταφορών και στέγασης για το Σαν Φρανσίσκο και το Σαν Χουάν στο Πουέρτο Ρίκο, την επανεξέταση της πλατείας Juan Gabriel σύμφωνα και με την άποψη των κατοίκων στην Ciudad Juárez στο Μεξικό. Οι “Interboro Partners” ειδικεύονται στον συμμετοχικό αστικό σχεδιασμό, έχουν δουλέψει με πανεπιστήμια όπως το Harvard  και μας έδωσαν στρατηγικά εργαλεία συμμετοχής για όλους τους stakeholders. Τους υποστήριξε  το Διεπιστημονικό Πρόγραμμα  Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διαχείριση Μνημείων: Αρχαιολογία, Πόλη και Αρχιτεκτονική» του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Παν/μίου Αθηνών, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Παν/μίου Πατρών και το Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας & Επικοινωνίας του Παν/μίου Αιγαίου. Οι ομάδες αυτές συνεργάστηκαν με το Γεωπονικό Παν/μιο και το ΕΜΠ για την ανατροφοδότηση των επιστημονικών διαπιστώσεων με τις απόψεις, τις ιδέες και το όραμα των πολιτών, συνεργατών και εταίρων της πόλης της Αθήνας. Συγκροτήθηκε κοινή ομάδα όλων η οποία αφιέρωσε περίπου έναν χρόνο στην εφαρμογή μιας καινοτόμου πρακτικής άντλησης πληροφοριών και διαβούλευσης που ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο. Πραγματοποιήθηκαν ποικίλες δράσεις προσέλκυσης του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής των ανθρώπων με διαδραστικά “παιχνίδια” στους σταθμούς του ΜΕΤΡΟ γύρω από τον Λυκαβηττό, σε κοντινές πλατείες και λαϊκές αγορές, και μέσα στον λόφο. Εκπροσωπήθηκαν εταίροι, ειδικοί φορείς και ομάδες πολιτών σε θεματικές συζητήσεις στον δήμο, και σε 2 μεγάλα εργαστήρια», εξηγεί η κ. Καλτσά.

Περισσότερα εδώ.