«Υπάρχει θέση για όλους σε αυτόν τον κόσμο. Και η φιλόξενη γη είναι εύφορη και μπορεί να καλύψει τις ανάγκες όλης της ανθρωπότητας. Μπορούμε κάλλιστα να ζούμε μια ζωή ελεύθερη και ωραία, έχουμε χάσει όμως τον δρόμο μας». Απόσπασμα από την ομιλία του Τσάρλι Τσάπλιν στην ταινία «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ».
Ο Τσάρλι Τσάπλιν, στην πρώτη του καθαρά ομιλούσα ταινία, εγκαταλείπει τον χαρακτήρα του Σαρλό για να υποδυθεί τον διπλό ρόλο του Εβραίου κουρέα και του δικτάτορα Χίνκελ, σε μια μεγαλοφυή σάτιρα του Χίτλερ και των ολοκληρωτικών καθεστώτων.
Σκηνές όπως αυτές όπου ο Τσάπλιν χορεύει μπαλέτο με την Υδρόγειο, ή του τουρτοπόλεμου ανάμεσα στον Χίνκελ και τον Μπεντσίνο Ναπαλόνι (δικτάτορα της Βακτηριδίας), αλλά ιδιαίτερα της πύρινης ομιλίας του Χίνκελ που λιώνει τα μικρόφωνα έχουν περάσει στις μεγάλες στιγμές της κινηματογραφικής ιστορίας.
Ο Τσάπλιν αρχίζει τα γυρίσματα της ταινίας -που εφέτος συμπληρώνει 80 χρόνια από την πρώτη προβολή της- τον Σεπτέμβριο του 1939, κατά απίστευτη σύμπτωση, λίγο μετά από την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία που πυροδότησε την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. ’Οταν η ταινία κυκλοφορεί στις αίθουσες, οι Ναζί έχουν ήδη καταλάβει μεγάλο μέρος της Γαλλίας.
Σύμφωνα με το Vanity Fair, ο κριτικός κινηματογράφου Μάικλ Γουντ σημειώνει ότι «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ» έκανε πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 1940 στο Λονδίνο εν μέσω γερμανικών αεροπορικών βομβαρδισμών. Εν ολίγοις, ήταν μία περίεργη στιγμή για να κάνει κανείς μία ταινία - παρωδία του Χίτλερ, ακόμη και για τον σούπερ σταρ της εποχής, Τσάρλι Τσάπλιν. Παράλληλα, ΗΠΑ και Γερμανία δεν ήταν ακόμη τότε εχθροί, συνεπώς μία τέτοια ταινία θα προκαλούσε προβλήματα.
Πέραν της προφανούς ομοιότητας του με τον Χίτλερ -όχι μόνο όσον αφορά την εξωτερική εμφάνιση, αλλά και το γεγονός ότι αμφότεροι γεννήθηκαν τον Απρίλιο του 1889 με διαφορά τεσσάρων ημερών, όπως ότι και οι δύο πέρασαν από τη φτώχεια στη φήμη, έστω και για εντελώς διαφορετικούς λόγους-, ο Τσάπλιν ήταν ήδη στο ραντάρ των Ναζί. Την περίοδο που άνοιγε ο δρόμος του Χίτλερ για την εξουσία, ο Τσάπλιν ήταν εξαιρετικά δημοφιλής. Όταν σε ένα ταξίδι του στο Βερολίνο το 1931, οι Γερμανοί θαυμαστές περικύκλωσαν ενθουσιασμένοι τον Βρετανό ηθοποιό και σκηνοθέτη, οι Ναζί ενοχλήθηκαν σφόδρα από τη δημοτικότητα του και παρά το γεγονός ότι ο Τσάπλιν δεν ήταν Εβραίος τον συμπεριέλαβαν στο προπαγανδιστικό βιβλίο «The Jews Are Looking at You» (1934) χαρακτηρίζοντας τον ο «αηδιαστικός Εβραίος ακροβάτης».
Επιπλέον, ο Τσάπλιν, γνώριζε για τη βία και την καταστολή των Ναζί στους Εβραίους από πρώτο χέρι, έχοντας πληροφορίες, εκτός των άλλων, από Εβραίους φίλους και συναδέλφους του οι οποίοι ζούσαν στην Ευρώπη.
Ωστόσο, το 1964, στην Αυτοβιογραφία του, έγραφε ότι εάν τότε, το 1939, γνώριζε την πραγματική έκταση των εγκλημάτων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, δεν θα είχε κάνει την ταινία.
Το κλασικό αντιφασιστικό αριστούργημα του Τσάρλι Τσάπλιν, «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ», που συμπληρώνει εφέτος 80 χρόνια από την πρεμιέρα της ταινίας, παρουσιάζεται από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης την Τετάρτη 28η Οκτωβρίου, στις 21.00 στο Ολύμπιον, σε ειδική προβολή.
Info
Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Αίθουσα Ολύμπιον: Τετάρτη 28/10 στις 21:00
Γενική είσοδος: 3 ευρώ
Εισιτήρια με την εφαρμογή του Φεστιβάλ ThessFest.
Με το app του Φεστιβάλ ThessFest στο κινητό μας αγοράζουμε εισιτήρια εύκολα, γρήγορα, με ασφάλεια.