Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συναντάται σήμερα με άραβες ηγέτες στην Σαουδική Αραβία επιδιώκοντας να πείσει τους συμμάχους της Ουάσιγκτον στον Κόλπο για την αύξηση παραγωγής πετρελαίου και την ενσωμάτωση του Ισραήλ στην περιοχή ως μέρος ενός νέου άξονα που δρα και κινείται σε μεγάλο βαθμό βάσει κοινών ανησυχιών για το Ιράν.
Ο Μπάιντεν, στο δεύτερο σκέλος του πρώτου ταξιδιού του στη Μέση Ανατολή ως πρόεδρος των ΗΠΑ, έχει επικεντρωθεί στην σύνοδο κορυφής με έξι κράτη του Κόλπου και την Αίγυπτο, την Ιορδανία και το Ιράκ, ενώ προσπάθησε να υποβαθμίσει τη συνάντηση με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, η οποία έχει προκαλέσει κριτική ΗΠΑ λόγω των ακραίων παραβιάσεων σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πολλώ δε μάλλον όταν ο Μπάιντεν είχε υποσχεθεί να καταστήσει τη Σαουδική Αραβία «κράτος-παρία» στην παγκόσμια σκηνή λόγω της στυγερής δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018 από Σαουδάραβες πράκτορες μέσα στο προξενείο της χώρας στην Κωνσταντινούπολη και με εντολή του πρίγκιπα διαδόχου (όπως αποφάνθηκαν οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ).
Εκπτώσεις ελέω συμφερόντων
Ο Μπάιντεν όμως φαίνεται πως έκρινε ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ ήταν σημαντικότερα και υπαγόρευαν όχι την ρήξη αλλά μια επαναξιολόγηση και αναβάθμιση των σχέσεων με την χώρα που είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο.
Ο Μπάιντεν χρειάζεται τη βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας σε μια περίοδο που οι τιμές πετρελαίου είναι στα ύψη αλλά και λόγω άλλων προβλημάτων που σχετίζονται με τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.
Παράλληλα ενθαρρύνει τις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στην Υεμένη, μέτωπο στον οποίο έχει επιτευχθεί μια προσωρινή εκεχειρία.
Η Ουάσιγκτον θέλει επίσης να περιορίσει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή και την παγκόσμια επιρροή της Κίνας.
Ο Μπάιντεν θα έχει διμερείς συνομιλίες με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ιράκ πριν συμμετάσχει στην ευρύτερη σύνοδο κορυφής όπου θα «διατυπώσει ξεκάθαρα» το όραμα και τη στρατηγική του για την εμπλοκή της Αμερικής στη Μέση Ανατολή, όπως δήλωσε ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν.
«Προτίθεται να διασφαλίσει ότι δεν υπάρχει κενό στη Μέση Ανατολή για να καλύψουν η Κίνα και η Ρωσία», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Μπάιντεν θα συζητήσει για τον ενεργειακό εφοδιασμό με τους παραγωγούς πετρελαίου του Κόλπου, αλλά η Ουάσιγκτον είπε ότι δεν αναμένει από τη Σαουδική Αραβία να αυξήσει αμέσως την παραγωγή πετρελαίου και θα περιμένει το αποτέλεσμα της συνεδρίασης του ΟΠΕΚ+ στις 3 Αυγούστου.
Τι θέλουν τα κράτη του Κόλπου από τις ΗΠΑ
Τα κράτη του Κόλπου, που αρνήθηκαν να συνταχθούν με τη Δύση εναντίον της Ρωσίας στη σύγκρουση της Ουκρανίας, επιδιώκουν με τη σειρά τους μια συγκεκριμένη δέσμευση από τις Ηνωμένες Πολιτείες για στρατηγικούς δεσμούς που έχουν χαλαρώσει καθώς όπως είχε γίνει αντιληπτό η Ουάσιγκτον το προηγούμενο διάστημα προσπαθούσε να αποδεσμευτεί από την περιοχή.
Το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι έχουν απογοητευτεί από τους όρους που έχουν θέσει οι ΗΠΑ για τις πωλήσεις όπλων και τον αποκλεισμό από τις έμμεσες συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν για την αναβίωση της συμφωνίας για τα πυρηνικά του 2015 την οποία μάλιστα αξιολογούν ως ελαττωματική εκτιμώντας πως δεν αντιμετωπίζει τις περιφερειακές ανησυχίες σχετικά με το πυραυλικό πρόγραμμα και τη συμπεριφορά της Τεχεράνης.
«Η πιο σημαντική απαίτηση από τη Σαουδική ηγεσία και άλλους ηγέτες του Κόλπου - και τους Άραβες γενικότερα - είναι η σαφήνεια της πολιτικής των ΗΠΑ για την ευρύτερη περιοχή», δήλωσε ο Αμπντολαζίζ Σαγκέρ, πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών του Κόλπου με έδρα το Ριάντ.
Ο ρόλος του Ισραήλ
Το Ισραήλ, το οποίο ανησυχεί εξίσου για το Ιράν, ενθάρρυνε το ταξίδι του Μπάιντεν στην Σαουδική Αραβία, ελπίζοντας ότι θα προαγάγει τις σχέσεις του με τις αραβικές χώρες ως μέρος μιας ευρύτερης αραβικής προσέγγισης αφού τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν σφυρηλατούν δεσμούς με το Ισραήλ βάσει συμφωνία που προχώρησαν με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ και τις ευλογίες του Ριάντ.
Σε μια ένδειξη προόδου, σε αυτό που ο Μπάιντεν περιέγραψε ως μια πρωτοποριακή διαδικασία, η Σαουδική Αραβία δήλωσε την Παρασκευή ότι θα ανοίξει τον εναέριο χώρο της σε όλους τους αερομεταφορείς, ανοίγοντας το δρόμο για περισσότερες πτήσεις από και προς το Ισραήλ.
Η Ουάσιγκτον και το Ριάντ ανακοίνωσαν επίσης την απομάκρυνση των Η.Π.Α. και άλλων ειρηνευτικών δυνάμεων από το Τιράν ― ένα νησί μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και της Αιγύπτου σε στρατηγική θέση που οδηγεί στο ισραηλινό λιμάνι Εϊλάτ. Τα στρατεύματα είχαν αποσταλεί στο πλαίσιο συμφωνιών που επιτεύχθηκαν το 1978 και οι οποίες οδήγησαν σε μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου.
Θα συζητηθεί επίσης η υποστήριξη από τα πλούσια κράτη του Κόλπου για παγκόσμιες υποδομές και επενδύσεις.
Ένα ”ΝΑΤΟ” στη Μέση Ανατολή;
Η σύνοδος κορυφής ΗΠΑ-Αραβίας θα συζητήσει τον «αυξημένο συντονισμό και τη συνεργασία όσον αφορά το Ιράν», είπε ο Σάλιβαν, καθώς και την περιφερειακή ολοκλήρωση, συμπεριλαμβανομένου του Ιράκ, όπου η Τεχεράνη έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ επιδιώκουν επίσης να θέσουν τα θεμέλια για μια συμμαχία ασφαλείας με αραβικά κράτη που θα συνδέει συστήματα αεράμυνας για την καταπολέμηση των ιρανικών επιθέσεων με drone και πυραύλους στη Μέση Ανατολή, όπως ανέφεραν πηγές.
Ένα τέτοιο σχέδιο θα ήταν δύσκολο να υλοποιηθεί για τα αραβικά κράτη που δεν έχουν δεσμούς με το Ισραήλ και διστάζουν να είναι μέρος μιας συμμαχίας που είναι ενάντια στο Ιράν, το οποίο έχει δημιουργήσει ένα ισχυρό δίκτυο από ”αντιπροσώπων” στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου σε Ιράκ, Λίβανο και Υεμένη.
Ο ανώτερος αξιωματούχος των Εμιράτων, Ανουάρ Γκαργκάς δήλωσε ότι η ιδέα ενός οργανισμού τύπου ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή είναι δύσκολη και ότι η διμερής συνεργασία είναι ταχύτερη και πιο αποτελεσματική.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, είπε, δεν θα υποστήριζαν μια συγκρουσιακή προσέγγιση: «Είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασία, αλλά όχι σε συνεργασία που στοχεύει οποιαδήποτε άλλη χώρα στην περιοχή και αναφέρω συγκεκριμένα το Ιράν».