Σφοδρές συγκρούσεις στη Βαγδάτη με τουλάχιστον 23 νεκρούς και 380 τραυματίες κυρίως από σφαίρες, μετά την απόφαση του ισχυρού σιίτη ιερωμένου και πολιτικού Μοκτάντα αλ-Σαντρ να αποσυρθεί από την πολιτική, κίνηση η οποία ώθησε τους υποστηρικτές του σε μια εισβολή σε κυβερνητικά κτίρια και σε συμπλοκές με αντιπάλους του.
Ωστόσο, μετά από ένα 24ωρο βίας φαίνεται πως υπάρχει ελπίδα για εκτόνωση της κρίσης καθώς ο Σαντρ έδωσε στους υποστηρικτές του, που συγκρούονται από χθες με αντίπαλες φιλοϊρανικές σιιτικές ομάδες και τον στρατό στη Βαγδάτη, διορία «60 λεπτών» για να αποχωρήσουν από την Πράσινη Ζώνη, απειλώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση θα τους αποκηρύξει. Ήδη κάποιοι άρχισαν να εγκαταλείπουν την περιοχή.
«Ζητώ συγνώμη από τον ιρακινό λαό, τον μόνο που επηρεάστηκε από τα γεγονότα», δήλωσε ο Σαντρ. «Αυτό δεν είναι επαναστατικό (πλέον) διότι έχει χάσει τον ειρηνικό του χαρακτήρα...Απαγορεύεται να χύνεται ιρακινό αίμα».
Όλη τη νύχτα της Δευτέρας όμως ακούγονταν πυρά από πολυβόλα και εκρήξεις, εκδηλώθηκαν φωτιές και καπνοί υψώνονταν στον ουρανό καλύπτοντας την Πράσινη Ζώνη στην Βαγδάτη όπου βρίσκονται κυβερνητικά κτίρια και πρεσβείες. Οι συγκρούσεις που ξέσπασαν χαρακτηρίζονται ως οι χειρότερες στην ιρακινή πρωτεύουσα εδώ και χρόνια.
Ακόμη και σήμερα, πριν την δήλωση στου Σαντρ τα επεισόδια μαίνονταν και οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιράκ ανακοίνωσαν ότι τέσσερις ρουκέτες έπληξαν την Πράσινη Ζώνης της Βαγδάτης, προκαλώντας ζημιές σε κατοικημένη περιοχή.
Οι πολίτες αποφεύγουν να βγουν από τα σπίτια τους, ενώ ένοπλοι πάνω σε φορτηγάκια τα οποία μεταφέρουν αυτόματα όπλα και εκτοξευτήρες ρουκετών ξεχύνονται στους δρόμους.
Τα πρώτα σοβαρά επεισόδια ξέσπασαν το μεσημέρι της Δευτέρας μετά την ανακοίνωση του Σαντρ ότι θα αποσυρθεί από κάθε πολιτική δραστηριότητα. Η απόφαση αυτή, όπως είπε, ήταν μια απάντηση στην αποτυχία των σιϊτών ηγετών και κομμάτων να συμφωνήσουν και να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις στο διεφθαρμένο και παρηκμασμένο σύστημα διακυβέρνησης.
Ο Σαντρ δήλωσε αργότερα χθες ότι αρχίζει απεργία πείνας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το ξέσπασμα βίας από υποστηρικτές και πολέμιους του.
Τα χαρακτηριστικά μιας αναπόφευκτης κρίσης
Η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ του Σαντρ και των σιϊτών μουσουλμάνων αντιπάλων του που υποστηρίζονται κυρίως από το Ιράν, οδήγησε το Ιράκ σε έναν ακόμη κύκλο βίας, καθώς αγωνίζεται να ανακάμψει από δεκαετίες πολέμου, κυρώσεων, εμφύλιων συρράξεων και ενδημικής διαφθοράς.
Από το 2003, διάφορες ομάδες στο Ιράκ έχουν εμπλακεί σε σεχταριστικές συγκρούσεις και, πιο πρόσφατα, σε ενδοαιρετικό, ενδοεθνικό πολιτικό ανταγωνισμό.
Ο τελευταίος κύκλος βίας φέρνει αντιμέτωπους τους υποστηρικτές του Σαντρ, στους οποίους περιλαμβάνεται η βαριά οπλισμένη πολιτοφυλακή, με παραστρατιωτικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν και τις δυνάμεις ασφαλείας.
Η νίκη του Σαντρ στις εκλογές του Οκτωβρίου, οι προσπάθειές του να σχηματίσει μια κυβέρνηση απαλλαγμένη από ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν και η τελική αποχώρησή του από το κοινοβούλιο μετά τις διαδηλώσεις στους δρόμους και την κατάληψη κυβερνητικών κτιρίων είναι όλα γεγονότα που φέρουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα συσσωρευμένων εντάσεων που τελικά ξέσπασαν με την μορφή βίαιων επεισοδίων.
Αξιωματούχοι ασφαλείας δήλωσαν ότι ορισμένες από τις συγκρούσεις ήταν μεταξύ των μαχητών των Ταξιαρχιών Ειρήνης του Σαντρ και μελών των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας που είναι υπεύθυνες για την προστασία της Πράσινης Ζώνης, αλλά τόνισαν πως πιθανότατα εμπλέκονταν και πολιτοφυλακές ευθυγραμμισμένες με το Ιράν.
Το Reuters δεν μπόρεσε να επαληθεύσει από ανεξάρτητες πηγές τις πληροφορίες αυτές.
Ο Σαντρ ανακοίνωσε την Δευτέρα ότι παραιτείται από την πολιτική.
«Ανακοινώνω την τελική μου αποχώρηση», ανέφερε στο Twitter, επικρίνοντας τους συναδέλφους του σιίτες πολιτικούς ηγέτες ότι δεν ανταποκρίθηκαν στις εκκλήσεις του για μεταρρυθμίσεις.
Πεδίο μάχης η Πράσινη Ζώνη - Ο ρόλος του Ιράν
Οι πιστοί του Σάντρ που είχαν καταλάβει το κτίριο του κοινοβουλίου για αρκετές εβδομάδες επιτέθηκαν στη συνέχεια σε ένα άλλο κυβερνητικό κτίριο στην Πράσινη Ζώνη, που παλαιότερα ήταν ένα από τα παλάτια του δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν. Κάποιοι πήδηξαν μέσα σε μια πισίνα ζητωκραυγάζοντας και κυματίζοντας σημαίες.
Στη συνέχεια σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ νεαρών ανδρών πιστών στον Σαντρ και υποστηρικτών των φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών με τις δυο ομάδες να πετούν πέτρες ενώ ακολούθησαν ένοπλες συγκρούσεις στην Πράσινη Ζώνη κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Τουλάχιστον 17 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες τραυματίστηκαν, σύμφωνα με την αστυνομία και ιατρικό προσωπικό ενώ ο στρατός του Ιράκ κήρυξε απαγόρευση κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα και προέτρεψε τους διαδηλωτές να εγκαταλείψουν την Πράσινη Ζώνη.
Ο Σαντρ, ο οποίος έχει ευρεία υποστήριξη και εναντιώνεται τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην ιρανική επιρροή στην πολιτική ζωή του τόπου, ήταν ο νικητής των εκλογών του Οκτωβρίου αλλά απέσυρε όλους τους βουλευτές του από το κοινοβούλιο τον Ιούνιο αφού απέτυχε να σχηματίσει κυβέρνηση που απέκλειε τους αντιπάλους του, κυρίως σιιτικά κόμματα που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη. Επέμεινε στην διεξαγωγή πρόωρων εκλογών και στην διάλυση του κοινοβουλίου.
Δηλώνει επίσης, πως κανένας πολιτικός που ήταν στην εξουσία με τη βοήθεια των ΗΠΑ από την εισβολή του 2003 και μετά δεν θα πρέπει να κατέχει αξίωμα.
Αδιέξοδο
Πολλοί Ιρακινοί ανησυχούν ότι οι κινήσεις από κάθε σιϊτικό στρατόπεδο θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα εμφύλια σύγκρουση.
″Οι πιστοί (στο Ιράν) ήρθαν και έκαψαν τις σκηνές των Σαδριστών και επιτέθηκαν σε διαδηλωτές”, είπε ο Καντίμ Χάιθαμ, υποστηρικτής του Σαντρ.
Ομάδες πολιτών υπέρ του Ιράν κατηγόρησαν τους Σαδριστές για τις συγκρούσεις και αρνήθηκαν ότι άνοιξαν πυρ.
”Δεν είναι αλήθεια - αν οι άνθρωποι μας είχαν όπλα γιατί να πετάνε πέτρες;” είπε ένα μέλος της πολιτοφυλακής, το οποίο αρνήθηκε να πει το όνομά του.
Ο Σαντρ έχει αποσυρθεί από την πολιτική και την κυβέρνηση και στο παρελθόν και έχει επίσης διαλύσει πολιτοφυλακές πιστές σε αυτόν. Ωστόσο, διατηρεί ευρεία επιρροή στους κρατικούς θεσμούς και ελέγχει μια παραστρατιωτική ομάδα με χιλιάδες μέλη.
Έχει επιστρέψει συχνά στην πολιτική δραστηριότητα μετά από παρόμοιες ανακοινώσεις περί αποχώρησης, αν και το τρέχον αδιέξοδο φαίνεται πιο δύσκολο να επιλυθεί από προηγούμενες περιόδους αστάθειας και δυσλειτουργίας.
Οι υποστηρικτές του Σαντρ εισέβαλαν για πρώτη φορά στην Πράσινη Ζώνη τον Ιούλιο. Έκτοτε, κατέλαβαν το κοινοβούλιο, σταματώντας τη διαδικασία επιλογής νέου προέδρου και πρωθυπουργού.
Ο σύμμαχος του Σαντρ Μουσταφά αλ-Καντίμι, ο οποίος παραμένει προσωρινός πρωθυπουργός, ανέστειλε τις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου μέχρι νεωτέρας μετά την εισβολή διαδηλωτών σε κυβερνητικά κτίρια και ζήτησε δημόσια από τον Σαντρ να παρέμβει για να σταματήσει η βία.
Το Ιράκ, η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα του ΟΠΕΚ, δυσκολεύεται να ανακάμψει μετά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους το 2017, επειδή τα πολιτικά κόμματα συγκρούονται για την εξουσία και τον τεράστιο πετρελαϊκό του πλούτο.