Οι φονικοί σεισμοί της Δευτέρας στην Τουρκία και τη Συρία έπληξαν μια περιοχή όπου εκατομμύρια άνθρωποι βρισκόταν ήδη υπό καθεστώς ανθρωπιστικής κρίσης και όπου οι προσπάθειες αντίδρασης και παροχής βοήθειας περιπλέκονται από ζητήματα εδαφικού ελέγχου αλλά και ζημιών σε σημαντικούς οδικούς κόμβους.
Από την πρώτη στιγμή η ελληνική πλευρά εξέφρασε την προθυμία της να παρέχει βοήθεια. Μάλιστα, για την Τουρκία αναχώρησε άμεσα ειδικό κλιμάκιο. Πιο συγκεκριμένα, η ελληνική αποστολή με επικεφαλής τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, Ευθύμιο Λέκκα, έφτασε στην Τουρκία με C-130. Μαζί του, 21 πυροσβέστες από την πρώτη ΕΜΑΚ με δύο ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους και ειδικό διασωστικό όχημα.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί να εκφράσουν την απορία τους σχετικά με τη Συρία και γιατί η Ελλάδα δεν στέλνει κλιμάκιο με ανθρώπινο δυναμικό να επιχειρήσει στην περιοχή.
Μέχρι στιγμής έχει γίνει γνωστό πως η ΕΕ θα στείλει οργανωμένη βοήθεια, ενώ και άλλες χώρες θα στείλουν ή έχουν στείλει ήδη βοήθεια όπως τα ΗΑΕ, η Αλγερία, η Τυνησία, το Μαρόκο και το Ιράκ.
Πάμε τώρα να εξηγήσουμε γιατί πίσω από την αποστολή ανθρώπινου δυναμικού στη Συρία κρύβεται ένα περίεργο διπλωματικό παιχνίδι που ουσιαστικά δεν επιτρέπει στην Ελλάδα να στείλει κλιμάκιο με ανθρώπινο δυναμικό όπως έκανε με την Τουρκία.
Πρώτον, θα πρέπει να προσκληθούμε επίσημα από την κυβέρνηση Άσαντ για να επιχειρήσουμε εντός της συριακής επικράτειας.
Δεύτερον, τα συγκεκριμένα εδάφη είναι ουσιαστικά υπό τον έλεγχο της Ρωσίας σε πρώτη φάση, καθώς στη χώρα βρίσκεται μόνιμα αποστολή του ρωσικού στρατού, και σε δεύτερη φάση υπό τον έλεγχο της Τουρκίας, είτε λόγω των τουρκικών στρατευμάτων που περιπολούν μαζί με τους Ρώσους, είτε λόγω των ομάδων που ελέγχουν. Άρα εκτός από το «πράσινο φως» του Άσαντ για επιχείρηση κλιμακίου εντός εδάφους της χώρας, θα πρέπει να δοθεί και το «πράσινο φως» από την ρωσική πλευρά.
Τρίτον, η περιοχή είναι άκρως επικίνδυνη καθώς υπάρχουν αρκετές ομάδες τζιχαντιστών που επιχειρούσαν πριν τον σεισμό στην περιοχή. Αν λοιπόν αναπτυχθούν κλιμάκια δυτικών, το πιθανότερο είναι πώς τα στρατόπεδά τους θα αποτελέσουν αφορμή για πλιάτσικο, ενώ θα υπάρξει και πρόβλημα με την ασφάλειά τους.
Τέταρτον, στην περιοχή επιχειρεί η ομάδα White Helmets, η οποία χαρακτηρίζεται ως το μακρύ χέρι του Ερντογάν και είχε διατηρήσει έναν περίεργο ρόλο και στον συριακό εμφύλιο, η οποία δεν επιθυμεί και δεν επιτρέπει συχνά σε έτερα κλιμάκια να επιχειρήσουν.
Μπορεί τα παραπάνω ως λόγοι μπροστά στον ανθρώπινο πόνο που προκλήθηκε από τον σεισμό να μοιάζουν ανόητα, αλλά είναι η πραγματικότητα που εμποδίζει ουσιαστικά τη χώρα μας να στείλει βοήθεια.
Μετά από σχεδόν 12 χρόνια πολέμου στη Συρία, η κυβέρνηση του Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ είναι υπεύθυνη στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, αλλά το υπόλοιπο χωρίζεται σε διάφορες ζώνες ελέγχου συχνά επικαλυπτόμενες μεταξύ τους.
Τα βορειοδυτικά, συμπεριλαμβανομένης της επαρχίας Ιντλίμπ, διοικούνται σε μεγάλο βαθμό από τη ανταρτική φατρία Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ. Τμήματα του βορειοανατολικού τμήματος καταλαμβάνονται από την Τουρκία και τις πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την Τουρκία, ενώ άλλες περιοχές ελέγχονται από κουρδικές ομάδες.
Η βορειοδυτική Συρία φιλοξενεί περισσότερους από 4 εκατομμύρια ανθρώπους, περίπου οι μισοί από τους οποίους έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους τουλάχιστον μία φορά λόγω του πολέμου.
Ακόμη και πριν από την καταστροφή του σεισμού, η οικονομική κρίση είχε οδηγήσει τις ανθρωπιστικές ανάγκες στη Συρία σε επίπεδα ρεκόρ. Λόγω κυρίως της πίεσης από τη Μόσχα, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μείωσε την πρόσβαση του στα βορειοδυτικά από την Τουρκία σε ένα συνοριακό πέρασμα, το Μπαμπ αλ-Χάουα, το οποίο φαίνεται να έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από τον σεισμό.
Το συγκριμένο πέρασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς άδεια από τον αλ Άσαντ, αλλά μόνο για βοήθεια στην Ιντλίμπ και τις γύρω επαρχίες της. Η μεταφορά βοήθειας στις πρώτες γραμμές στη Συρία έχει αποδειχθεί προβληματική στην καλύτερη περίπτωση και σχεδόν αδύνατη στη χειρότερη.
Συνεπικουρικά με τα παραπάνω να αναφέρω πως από τη Δευτέρα στην Συρία επιχειρούν οι στρατιώτες του ρωσικού στρατού με εντολή του υπουργείου άμυνας της Ρωσίας, οι οποίοι ουσιαστικά ελέγχουν και τα σημεία στα οποία βρίσκονται.
Επίσης, ο σεισμός ήταν η αφορμή να προκληθεί ανταρσία σε φυλακή της Συρίας όπου τουλάχιστον 20 άτομα (ίσως και περισσότερα) κατάφεραν να δραπετεύουν. Πρόκειται ως επί το πλείστον για μέλη της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσίευσε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Η συγκεκριμένη φυλακή της στρατιωτικής αστυνομίας στην πόλη Ράτζο κοντά στα τουρκικά σύνορα φιλοξενεί περίπου 2.000 κρατούμενους, εκ των οποίων περίπου 1.300 είναι ύποπτοι ως μαχητές του Ισλαμικού Κράτους.
Όπως έχει γίνει γνωστό από την Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC), η οποία εργάζεται στη Συρία από το 2012, ανταποκρινόμενη στις βασικές ανάγκες του πληθυσμού, υπάρχουν υλικές καταστροφές που εμποδίζουν την διέλευση οδικώς. Πιο συγκεκριμένα, η διευθύντρια της ομάδας αναφέρει πως «Με την ανταπόκριση στην αρχή της, η ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια είναι έντονη. Οι δρόμοι και οι υποδομές, όπως οι γέφυρες, έχουν υποστεί ζημιά, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιθανό να αποδειχθεί δύσκολο να προμηθευτούν προμήθειες σε όσους το χρειάζονται περισσότερο. Ακόμη και πριν από τον σεισμό, η ανθρωπιστική πρόσβαση ήταν περιορισμένη στη βορειοδυτική Συρία, με την περισσότερη βοήθεια να έρχεται μέσω ενός σημείου διέλευσης με την Τουρκία.»
Ο μόνος χαμένος για μια ακόμη φορά ο λαός καθώς βρίσκεται εν μέσω καταστροφών και αντιπαραθέσεων. Η ανθρωπιστική κρίση που προκάλεσε ο σεισμός τόσο στην Τουρκία όσο και στην Συρία θα φανεί το επόμενο διάστημα και θα είναι μεγάλη σε σημείο που και οι δύο χώρες θα αδυνατούν να την διαχειριστούν. Θα είναι μεγαλύτερη από εκείνη που προκλήθηκε στον Λίβανο τον Αύγουστο του 2020 με την έκρηξη στο λιμάνι η οποία οδήγησε έκτοτε τη χώρα σε πολιτική κρίση. Ο σεισμός και τα απόνερά που φέρνει η ανθρωπιστική και οικονομική κρίση θα αλλάξουν κατά πολύ τις ισορροπίες στην περιοχή με ανυπολόγιστες συνέπειες για τους ανθρώπους.