«Όλα τα βλέμματα στράφηκαν στο πιο ψηλό μέρος της εκκλησίας. Αυτό που έβλεπαν ήταν κάτι συγκλονιστικό. Μια μεγάλη φλόγα υψωνόταν ανάμεσα στους δύο πύργους με ανεμοστρόβιλους και σπινθήρες, μια τεράστια και ανεξέλεγκτη φλόγα η οποία πότε φαινόταν και πότε χανόταν από τον πυκνό καπνό...»
Απόσπασμα από την «Παναγία των Παρισίων»
Ο Βικτόρ Ουγκό γράφει το μυθιστόρημα «Η Παναγία των Παρισίων» προτού κλείσει τα τριάντα. Το βιβλίο κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία τέλη Μαρτίου, αρχές Απριλίου του 1831, ο λογοτεχνικός κόσμος της Γαλλίας διατηρεί τις επιφυλάξεις του, όχι όμως το κοινό.
Η ιστορία διαδραματίζεται την εποχή της Βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΑ′, στα 1482 και πρωταγωνιστής είναι ο ίδιος ο γοτθικός ναός, ο δύσμορφος κωδωνοκρούστης του Κουασιμόδος, ο απόκληρος της κοινωνίας με τη μεγάλη καρδιά και βέβαια, το Παρίσι του 15ου αιώνα.
Ο καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων, η Notre Dame -που κατά κυριολεξία σημαίνει Η Κυρά μας και για τους Παριζιάνους συμβολίζει την ψυχή τους- στέκει ακρωτηριασμένη μετά την καταστροφική πυρκαγιά που μαινόταν επί 8,5 ώρες, αφήνοντας το εμβληματικό μνημείο βαρύτατα τραυματισμένο.
Η θρησκευτικότητα του Ουγκό -όπως και οι πολιτικές του πεποιθήσεις- άλλαξαν στην πορεία της ζωής του, ωστόσο ο μεγάλος συγγραφέας συνέχισε να ασκεί έντονη κριτική στην Καθολική Εκκλησία (στο βιβλίο είναι αμείλικτος με τους κληρικούς που μιλούν για ηθική ενώ είναι άπληστοι) παρότι ο ίδιος δήλωνε βαθιά θρησκευόμενο άτομο.
Κάνει την (ξεχασμένη) Παναγία των Παρισίων πρωταγωνίστρια προκειμένου να αναδείξει το κάλλος της γοτθικής αρχιτεκτονικής, καθώς ο ναός-σύμβολο είχε από χρόνια περιπέσει σε μαρασμό και εγκατάλειψη -ακόμη και βανδαλισμούς.
Η δυσοίωνη πρόβλεψη του -στον πρόλογο του βιβλίου- συνοψιζόταν στην εξής φράση: «Ίσως σύντομα ο ναός εξαφανιστεί από προσώπου γης...».
Τελικά, μία δεκαετία μετά, στα 1844, ο βασιλιάς διατάσσει τη συντήρηση και αποκατάσταση του καθεδρικού ναού.
Ο μύθος που περιβάλλει το μνημείο των σχεδόν 9 αιώνων, τροφοδοτήθηκε, μοιραία, πέρα από τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα, και από το κλασικό μυθιστόρημα, που γνώρισε πλείστες όσες εκδόσεις και διασκευές, θεατρικές και κινηματογραφικές.
Ο Ουγκό υπήρξε εξαιρετικά ακριβής στις περιγραφές του -σήμερα θα λέγαμε ότι Η Παναγία των Παρισίων είναι ιστορικό μυθιστόρημα- καθώς δίνει μία ολοζώντανη εικόνα του γαλλικού Μεσαίωνα, διαποτίζοντας όμως, την ιστορία του με τις ιδέες του Διαφωτισμού.