Ο στρατηγός Jean-Chrétien Louis Dentzel ήταν βαρόνος, Γάλλος Φιλέλληνας που έλαβε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση, ως αρχηγός των στρατευμάτων της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας.
Ο Jean-Chrétien Louis Dentzel ήταν γερμανικής καταγωγής, γεννήθηκε στο Landau, της Ρηνανίας, στις 6 Μαΐου 1786. Ήταν ένα από τα οκτώ τέκνα του Georges-Frédéric Dentzel, σπουδαίου στρατιωτικού που είχε συμμετάσχει στην Αμερικανική Επανάσταση, και της Sibille Laure Wolff. Ανιψιός του ήταν ο Georges Eugène Haussmann, περιφερειάρχης της περιοχής του Σηκουάνα, που έμεινε γνωστός για την πολεοδομική αναμόρφωση της πόλης του Παρισιού, κατά τη βασιλεία του Ναπολέοντα Γ΄. Κεντρική λεωφόρος στο Παρίσι φέρει το όνομά του.
Ο Dentzel φοίτησε στην Στρατιωτική Σχολή του Fontainebleau, από την οποία αποφοίτησε στις 21 Σεπτεμβρίου 1805. Του απονεμήθηκε ο βαθμός του ανθυπολοχαγού σε ηλικία 19 ετών. Στην συνέχεια υπηρέτησε στο ιππικό και έλαβε μέρος σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, κατά τη διάρκεια της πρώτης Ναπολεόντειας αυτοκρατορίας στη Γαλλία, στις οποίες διακρίθηκε.
Προήχθη πολλές φορές και έφθασε να λάβει τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη του Ιππικού. Σύμφωνα με το ατομικό του μητρώο, συμμετείχε σε πολλές εκστρατείες, υπηρέτησε μεταξύ άλλων στο 6ο Σύνταγμα των Ουσάρων και συχνά τοποθετήθηκε σε σημαντικές θέσεις και στο πλευρό σημαντικών στρατηγών. Έλαβε μέρος στις εκστρατείες της Αυστρίας το 1805, της Πρωσίας το 1806, της Πολωνίας το 1807, της Ισπανίας το 1811, της Ρωσίας το 1812, και στη Μεγάλη Στρατιά του Ναπολέοντα στη Γαλλία το 1813 και 1814. Τραυματίσθηκε σε τρεις από αυτές. Από την υπηρεσία του στον Στρατό αποκόμισε σημαντικές εμπειρίες και γνώσεις σε θέματα στρατηγικής και στρατιωτικής οργάνωσης.
Στη μάχη του Βατερλό το 1815, υπηρέτησε στο στρατηγείο του Ναπολέοντα και πολέμησε στο πλευρό του πατέρα του.
Ο Dentzel ήταν φανερά μέλος των καρμπονάρων και συμμετείχε μαζί με τον Φιλέλληνα Φαβιέρο, σε διάφορες άλλες συνωμοσίες κατά του καθεστώτος των Βουρβόνων. Οι δύο στενοί φίλοι είχαν σημαντική δράση μυθιστορηματικών διαστάσεων στην Γαλλία την περίοδο αυτή. Μάλιστα έχουν γίνει και ήρωες μυθιστορήματος στην Γαλλία για την δράση τους το 1822. Για τις δράσεις του αυτές, καταδικάσθηκε το 1822 σε 4 μήνες φυλακή και τέθηκε σε διαθεσιμότητα στη Γαλλία, με τον βαθμό του Συνταγματάρχη. Η κατάσταση αυτή δεν του επέτρεπε να συνεχίσει την καριέρα του στη χώρα του. Έτσι αποσύρθηκε στην Φρανκφούρτη και επανήλθε στην Γαλλία το 1824.
Παράλληλα, το ανήσυχο πνεύμα του ενθουσιάσθηκε από την Επανάσταση των Ελλήνων. Ο ενθουσιασμός του τον οδήγησε αργότερα να αποφασίσει να μεταβεί στην Ελλάδα. Έτσι εγκατέλειψε τη Γαλλία, και μάλιστα χωρίς να ενημερώσει την οικογένειά του, και έφθασε στην Ελλάδα για να συνεργασθεί με τον Φαβιέρο στην προσπάθειά του να διοργανώσει τον ελληνικό Τακτικό Στρατό. Η οικογένειά του αγνοούσε την τύχη του και τον θεωρούσε νεκρό.
Έφθασε στην Ελλάδα, στο τέλος του 1827 από την Κέρκυρα. Στοιχεία για την παρουσία του και την δράση του έχουμε από τις αρχές του 1828. Σημειώνεται εδώ ότι φαίνεται πως υπήρχε και ένας άλλος ναυτικός Φιλέλληνας με το ίδιο όνομα, που υπηρετούσε ως πλοίαρχος με τον Φιλέλληνα Frank Abney Hastings, και που έδρασε την ίδια περίοδο στην ίδια ευρύτερη περιοχή (Δυτική Στερεά Ελλάδα). Φαίνεται ότι και αυτός o Dentzel είχε σημαντική, αλλά διαφορετική, δράση στην θάλασσα.
Στην Ελλάδα ανέλαβε υπηρεσία την 1η Φεβρουαρίου 1828 στο Δραγαμέστο της Αιτωλοακαρνανίας υπό τον Στρατηγό Church. Διορίσθηκε ως ταξίαρχος, αρχηγός του επιτελείου της Στρατιάς της Δυτικής Ελλάδος, της οποίας Αρχιστράτηγος ήταν ο Church. Αργότερα, ο Καποδίστριας τον προήγαγε σε στρατηγό και του ανέθεσε τη διοίκηση των στρατευμάτων της Δυτικής Ελλάδας, σε αντικατάσταση του Στρατηγού Church στις 24 Ιουνίου 1829. Ο Dentzel, σύμφωνα με τον Herni Fornèsy, «συμμετείχε με διάκριση σε όλες τις εκστρατείες, στην Αιτωλοακαρνανία, στην Ευρυτανία, δηλαδή στο Δραγαμέστο, στο Καρπενήσι, κ.α.». Στον Στρατό της Δυτικής Ελλάδας, ο οποίος ήταν μικρότερος από αυτόν της Ανατολικής και δεν ξεπέρασε τον αριθμό των 3.500 ανδρών, υπηρετούσαν και αρκετοί άλλοι Φιλέλληνες και Γάλλοι.
Ο Dentzel, επιτέλεσε ένα πολύ σημαντικό έργο. Μετά την κατάληψη του Μεσολογγίου, την αποτυχία της μάχης του Αναλάτου, κατά την οποία σκοτώθηκε ο Καραϊσκάκης, αλλά και πολλοί Έλληνες και Φιλέλληνες, και την παράδοση της Ακροπόλεως, η Επανάσταση στην Στερεά Ελλάδα είχε σβήσει και ο έλεγχος είχε περάσει στους Τούρκους. Οι οπλαρχηγοί είχαν περάσει στην Πελοπόννησο ή είχαν προσκυνήσει τους Τούρκους. Η εξέλιξη αυτή ήταν ιδιαίτερα άσχημη διότι σύμφωνα με την Συνθήκη του Λονδίνου του 1827, Ελληνικό Κράτος θα ιδρυόταν στα εδάφη τα οποία παρέμεναν επαναστατημένα. Η Ελληνική Διοίκηση προσπαθούσε με κάθε τρόπο να ανακτήσει τον έλεγχο στην Στερεά Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1927 ο Hastings αποβίβασε τον Church και ένα εκστρατευτικό σώμα στο Δραγαμέστο. Από εκεί ανέλαβε ο Dentzel, σταδιακά και μεθοδικά, να οχυρώσει τις θέσεις των Ελληνικών δυνάμεων, και στη συνέχεια να ελευθερώσει το ένα μετά το άλλο τα Ελληνικά χωριά και τις ελληνικές περιοχές. Χειρίσθηκε με άριστο τρόπο όλον τον πληθυσμό, αποκατέστησε τις δημογεροντίες σε τοπικό επίπεδο και διαπραγματεύθηκε την επιστροφή των προσκυνημένων υπό την Ελληνική Διοίκηση. Σε μικρό σχετικά διάστημα, μετά από διαρκείς συγκρούσεις και μάχες με τους Τούρκους ελευθέρωσε σχεδόν όλη την Δυτική Στερεά Ελλάδα.
Όπως και ο προκάτοχός του ο Βρετανός Αρχιστράτηγος Church, ο Dentzel κατέβαλε προσπάθειες για τον περιορισμό των απατών στο στράτευμα. Στο έργο αυτό είχε να αντιμετωπίσει πολλές αντιδράσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, υπέβαλε προς τον Κυβερνήτη σειρά σημαντικών προτάσεων, όπως την έκδοση ατομικού βιβλιαρίου για κάθε οπλίτη και κάθε αξιωματικό, το οποίο θα λειτουργούσε ως ταυτότητα και ως ατομικό μητρώο, προτάσεις που έγιναν αποδεκτές. Επιπλέον, στη Βόνιτσα συγκροτήθηκε Σώμα Χωροφυλακής, πιθανότατα ύστερα από δική του πρωτοβουλία.
Και ενώ όλα πήγαιναν καλά, ξέσπασε η φοβερή στρατιωτική ανταρσία του 1829. Μία ομάδα Ελλήνων στρατιωτικών στασίασε, με αφορμή την αδυναμία της κυβέρνησης του Καποδίστρια να καταβάλει έγκαιρα τους μισθούς τους, αλλά και αντιζηλίες μεταξύ Σουλιωτών και Ρουμελιωτών. Μάλιστα οι στασιαστές εγκατέλειπαν τις θέσεις τους στα βόρεια σύνορα, σχεδίαζαν να ενσωματώσουν τα στρατεύματα της Ανατολικής Στερεάς που έδιναν με επικεφαλής τον Δημήτριο Υψηλάντη τις τελευταίες μάχες εναντίον των Τούρκων, και να βαδίσουν εναντίον του Καποδίστρια. Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας ήθελε να οδηγήσει τους υπεύθυνους στη δικαιοσύνη. Τελικά ο Κυβερνήτης αποφάσισε να τους δώσει χάρη. Ο ρόλος του Dentzel για να ηρεμίσουν τα πνεύματα και να αποφευχθεί άλλη μία εμφύλια σύγκρουση ήταν καταλυτικός. Υπενθύμιζε στους Έλληνες ότι με τις ενέργειές τους αυτές θα έχανε η Ελλάδα εδάφη και σημαντικές μερίδες του πληθυσμού την ελευθερία τους, και τους καλούσε να συναισθανθούν τις ευθύνες τους έναντι της πατρίδας και του Θεού. Αφού αποκαταστάθηκε η τάξη, ο Dentzel ενδυνάμωσε και οχύρωσε τις θέσεις στα βόρεια σύνορα, ματαιώνοντας τα σχέδια των Τούρκων της Άρτας να εισβάλουν πάλι στην Δυτική Στερεά Ελλάδα.
Ο ίδιος έτρεφε αισθήματα μεγάλης αγάπης για τους Έλληνες, έδειχνε κατανόηση και διάθεση να χειρισθεί τις εξελίξεις με διπλωματία. Ενδεικτικός είναι ο τρόπος με τον οποίο απευθυνόταν στους φίλους του, όπως για παράδειγμα τον οπλαρχηγό Ράγκο που υπηρετούσε υπό τις διαταγές του: «Ο αδελφός σας Στρατηγός Δέντζελος». Ο Dentzel διέθετε μεγάλη επιρροή στους κύκλους των Φιλελλήνων και των Ελλήνων οπλαρχηγών και υποστηρίζονταν από τα Φιλελληνικά κομιτάτα που χρηματοδοτούσαν τις προσπάθειές του στο ελληνικό στράτευμα. Το 1829 ζήτησε μάλιστα να πολιτογραφηθεί Έλληνας.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα ο Dentzel ζούσε συνήθως στα βουνά και κάτω από άσχημες συνθήκες, κοντά στον τοπικό πληθυσμό και τους στρατιώτες του. Λόγω των συνθηκών αυτών αρρώστησε μάλιστα πολύ άσχημα, και εν τέλει έχασε τη ζωή του.
Πέθανε στις 3/15 Σεπτεμβρίου 1829, από ασθένεια στη Βόνιτσα, σε ηλικία 43 ετών, πριν προλάβει να παραλάβει την πολιτογράφησή του ως Έλληνα που είχε ήδη σταλεί. Ο Denzel δεν είχε παντρευθεί και δεν άφησε απογόνους. Σύμφωνα με τον Henri Fornèsy «Ο θάνατός του, λόγω του ατρόμητου του χαρακτήρα του, των ικανοτήτων του, της λεπτότητας των τρόπων του, της εμπιστοσύνης που ενέπνεε σε όλες τις τάξεις του στρατεύματος, προκάλεσε μεγάλη θλίψη στους συναδέλφους του». Στη θέση του τοποθετήθηκε ο πρώην διοικητής του Λόχου των Φιλελλήνων, ο Ιταλός Vincenzo Pisa. Η καριέρα του στην Ελλάδα έγινε γνωστή στη Γαλλία μόνο μετά τον θάνατό του.
Στη Γαλλία είχε τιμηθεί με το παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής στις 24 Απριλίου 1812, το παράσημο του Ιππότη του Αγίου Λουδοβίκου στις 28 Οκτωβρίου 1814 και το παράσημο του αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής στις 2 Νοεμβρίου 1814.
Ο βαρόνος στρατηγός Jean-Chrétien Louis Dentzel ήταν ένας από τους πλέον ανιδιοτελείς Φιλέλληνες που προσέφερε πολλά στον αγώνα της Ελλάδας, και μάλιστα σε μία κρίσιμη περίοδο. Στον μεγάλο αυτόν Φιλέλληνα οφείλει η Ελλάδα το ότι κατόρθωσε να διεκδικήσει και να επιτύχει να ενσωματώσει όλη τη Στερεά Ελλάδα στο νεοσύστατο ελεύθερο κράτος.
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
École spéciale militaire, Livre d’or des Saint-Cyriens morts au champ d’honneur, Imprimerie nationale, 1922.
Norbert Charles De Beaulieu, Georges-Frédéric Dentzel (1755-1828) : une destinée européenne, NA, 1994.
Strauss-Schom Alan, The Shadow Emperor: A Biography of Napoleon III, St. Martin’s Publishing Group, 2018.
Valynseele Joseph. Haussmann: sa famille et sa descendance, Παρίσι, Εκδόσεις Christian, 1982.
Άννινος Μπάμπης, Ιστορικά σημειώματα, εκδ. Εστία, Αθήνα 1925.
ΓΑΚ, Κερκύρας, Καποδιστριακό Αρχείο, Φάκελοι 70, 86, αλληλογραφία Dentzel-Καποδίστρια.
Εθνική Βιβλιοθήκη, Τμήμα Χειρογράφων και Ομοιοτύπων, χειρόγραφο 1.697: Henri Fornèsy, «Le monument des philhellènes», 1860.
Εφημερίδα, Courrier d’Orient, αρ. φ. 23, 21 Οκτωβρίου 1829, σελ. 3.
Ηλεκτρονική βάση απονεμηθέντων παρασήμων της Λεγεώνας της Τιμής http://www2.coulture.gouv.fr/documentation/leonore/leonore.htm, Dossier LH/734/30.
Ιωάννης Κορίνθιος, «Οι μυστικές εταιρείες κατά την καποδιστριακή περίοδο», Φιλολογικό Περιοδικό Παρνασσός, Τόμος Λ, αρ. 2, 1988, σελ. 233-254.
Κοτσώνης Λ. Κωνσταντίνος, «Ο στρατηγός Dentzel και η στρατιωτική ανταρσία στη Δυτική Στερεά Ελλάδα (1829): αυτόγραφος έκθεσίς του», περιοδικό Ελληνογαλλικά, Εταιρεία Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου, 1990, σελ. 379-407.
Παπαδόπουλος Ι. Στέφανος, «Η οργάνωση του Στρατού της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας επί Καποδίστρια», ανάτυπο από το περιοδικό Ελληνικά – Φιλολογικόν, ιστορικόν και λαογραφικόν περιοδικόν σύγγραμμα, τ. 18 (Θεσσαλονίκη 1964), σσ. 144-149.
Παπαδόπουλος Ι. Στέφανος, «Η Επανάσταση στην δυτική Στερεά Ελλάδα μετά την πτώση του Μεσολογγίου ως την οριστική απελευθέρωσή της (1826-1832)», Θεσσαλονίκη 1962.
Achille de Vaulabelle: Histoire des deux Restaurations jusqu’à la chute de Charles X. Band 5. Perrotin, Paris 1850.
Frédéric Preney-Declercq, Les sergents de La Rochelle: Paris et Strasbourg – 1822, Μυθιστόρημα.
Για περισσότερα νέα μας επισκεφτείτε το site μας www.eefshp.org ή ακολουθήστε μας στο Facebook και στο Instagram