Με την κινεζική οικονομία να κινδυνεύει να «βαλτώσει» παρατεταμένα και μια κρίση στην ακίνητη περιουσία να απειλεί την οικονομική σταθερότητα, υπάρχει αυξανόμενη διεθνής ανησυχία σχετικά με τους λόγους που η ηγεσία της δεν σπεύδει να λάβει μέτρα αναζωογόνησης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.
Ακόμα και μια χώρα που είναι γνωστή για την αδιαφάνεια και την παρατεταμένη διάρκεια των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, επενδυτές, αναλυτές και διπλωμάτες υποδεικνύουν σημάδια πως το Πεκίνο φαίνεται διστακτικό να ακολουθήσει τολμηρές πολιτικές που απαιτούνται για την ενίσχυση της ανάκαμψης μετά την Covid-19.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό, μα και γεωπολιτικό. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν – και με φόντο την «κόντρα» με την Κίνα σε θέματα όπως η Ταϊβάν- την περασμένη εβδομάδα χαρακτήρισε την Κίνα «ωρολογιακή βόμβα» λόγω των οικονομικών της προβλημάτων. «Αυτό δεν είναι καλό, επειδή όταν κακοί τύποι έχουν προβλήματα, κάνουν κακά πράγματα» είπε χαρακτηριστικά.
Οπότε γιατί η αντίδραση της Κίνας παρουσιάζεται τόσο «χλιαρή»; Όπως αναφέρει το Reuters, η άποψη πολλών παρατηρητών είναι ότι η εστίαση του προέδρου Σι Τζινπίνγκ στην εθνική ασφάλεια λειτουργεί περιοριστικά και σε βάρος της οικονομικής προσπάθειας, απομακρύνοντας τα κεφάλαια τα οποία το Πεκίνο λέει πως επιδιώκει να προσελκύσει.
«Το βασικό πρόβλημα αυτό το έτος είναι πως η ηγεσία έχει δώσει ασαφείς, υψηλού επιπέδου οδηγίες σε αξιωματούχους να εξισορροπήσουν την οικονομική ανάπτυξη με την εθνική ασφάλεια» είπε ο Κρίστοφερ Μπέντορ, αναπληρωτής διευθυντής ερευνών Κίνας στην Gavekal Dragonomics.
«Αν οι αξιωματούχοι δεν είναι σίγουροι για το τι θέλει η ηγεσία να κάνουν, είναι πιθανόν να αποφύγουν να προβούν σε ενέργειες μέχρι να λάβουν περισσότερες πληροφορίες. Το αποτέλεσμα είναι παράλυση πολιτικής, ακόμη και αν αυτό έρχεται με σημαντικό κόστος».
Άλλοι λένε πως η έμφυτη διστακτικότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος απέναντι σε μέτρα τα οποία θα μπορούσαν να μετατοπίσουν δύναμη από το κράτος στον ιδιωτικό τομέα και μια κυβέρνηση γεμάτη με πιστά στον Σι στελέχη ίσως να καταπνίγουν τον διάλογο όσον αφορά σε θέματα πολιτικής και να εμποδίζουν τις αντιδράσεις.
Σίγουρα οι αλλαγές στην Κίνα μπορεί να χρειαστούν χρόνο, όπως έδειξε η επιμονή στους περιορισμούς λόγω Covid-19 πέρυσι ενώ ο υπόλοιπος κόσμος προέβαινε σε άρση μέτρων. Στο παρελθόν, ωστόσο, το Πεκίνο παρουσίαζε γρήγορα αντανακλαστικά, αντιδρώντας έγκαιρα και σε μεγάλο βαθμό για να αντιμετωπιστούν ανησυχίες περί ανάπτυξης κατά την οικονομική κρίση του 2008-2009 και οι φόβοι για εκροή κεφαλαίων το 2015. Οι μεγάλες αλλαγές πολιτικής επίσης είναι σε μεγάλο βαθμό «χορογραφημένες», με την οικονομική συνάντηση του Δεκεμβρίου να είναι συνήθως η σκηνή όπου παρουσιάζονται τέτοιες λύσεις.
Οικονομολόγοι λένε πως η Κίνα χρειάζεται μέτρα για να ενισχυθεί η κατανάλωση και η αυτοπεποίθηση των επιχειρήσεων, όπως περικοπές φόρων ή vouchers κατανάλωσης με κρατική χρηματοδότηση, μα προσθέτουν πως, αντίθετα με προηγούμενες επιβραδύνσεις, δεν υπάρχει γρήγορη λύση.
Η Κίνα, από πλευράς της, απαντά στις επικρίσεις ως προς τις αντιδράσεις της: «Ένας μικρός αριθμός δυτικών πολιτικών και ΜΜΕ μεγεθύνουν και μεγαλοποιούν τα προσωρινά προβλήματα που υπάρχουν στην οικονομική ανάκαμψη της Κίνας» είπε ο Γουάνγκ Γουενμπίν, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, μιλώντας σε ΜΜΕ την Τετάρτη. «Θα δεχτούν στο τέλος χαστούκι από την πραγματικότητα» πρόσθεσε.
Τα σχόλια του Γουάνγκ έλαβαν χώρα μετά από αδύναμα δεδομένα οικονομικά δεδομένα την Τρίτη που προκάλεσαν ανησυχίες πως η Κίνα οδεύει προς μια βαθύτερη, μεγαλύτερης διάρκειας επιβράδυνση.
Η κυβέρνηση έχει επίσης αναστείλει τη δημοσίευση δεδομένων ως προς την ανεργία των νέων, η οποία έχει σημειώσει ρεκόρ σε αυτό που αναλυτές λένε ότι είναι εν μέρει σύμπτωμα από την καταστολή σε ρυθμιστικό επίπεδο που έχουν υποστεί μεγάλοι εργοδότες στους τομείς της τεχνολογίας, της εκπαίδευσης, των ακινήτων και των χρηματοοικονομικών.
Χωρίς να δώσει λεπτομέρειες, το Κρατικό Συμβούλιο είπε την Πέμπτη ότι θα «βελτιστοποιούσε» το περιβάλλον για τις ιδιωτικές εταιρείες και θα κατέβαλλε μεγαλύτερες προσπάθειες για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Στον ιδιωτικό τομέα αντιστοιχεί το 60% του ΑΕΠ και το 80% της αστικής ανάπτυξης, λένε αξιωματούχοι.
Ωστόστο υπάρχει ένα χάσμα που μεγαλώνει μεταξύ των αξιωματούχων που ζητούν επενδύσεις και μιας σαρωτικής καταστολής σε επίπεδο ασφαλείαςπου πλήττει την αυτοπεποίθηση των επιχειρήσεων, λένε διπλωμάτες στην Κίνα.
Ένα παράδειγμα είναι ένας πρόσφατος νόμος κατά της κατασκοπείας που συνοδεύτηκε από επιδρομές σε ξένες εταιρείες συμβούλων και προκάλεσε κύματα ανησυχίας στην κοινότητα των ξένων επιχειρήσεων.
Το υπουργείο Εμπορίου συναντήθηκε τον Ιούλιο με ξένες επιχειρήσεις και είπε ότι ο νόμος παρείχε διαβεβαιώσεις σε εταιρείες που λειτουργούσαν στην Κίνα και ότι δεν θα έπρεπε να προκαλεί αυτό ανησυχία, σύμφωνα με έναν διπλωμάτη και μια άλλη πηγή που ενημερώθηκε για τη συνάντηση. Και οι δύο αρνήθηκαν να ταυτοποιηθούν. Ωστόσο η διαβεβαίωση αυτή υπογράμμισε μόνο ένα «σημαντικό χάσμα αντίληψης» μεταξύ της κυβέρνησης και ξένων επιχειρήσεων, είπε ο διπλωμάτης.
«Αυτό που ακούνε στα αλήθεια οι άνθρωποι είναι “είμαστε ανοιχτοί για business, μα μόνο υπό τους όρους μας» είπε ο Λη Σμιθ, δικηγόρος στη Baker Donelson που προηγουμένως εργαζόταν στο αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου πάνω σε θέματα εμπορικής πολιτικής που επηρέαζαν τις δραστηριότητες με την Κίνα.
Ίσως υπάρχουν περισσότεροι βαθιά ριζωμένοι λόγοι που η ηγεσία της Κίνας δεν βιάζεται να λάβει μέτρα για να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση στον ιδιωτικό τομέα, είπε ο Σου Τσενγκάνγκ, του Center on China’s Economy and Institutions του Stanford University. «Ένας μακροχρόνιος φόβος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας είναι πως θα μπορούσε να ανατραπεί εάν ο καπιταλισμός και η ιδιωτική οικονομία ενισχυθούν πολύ» είπε ο Σου.
Κατά τον ίδιο, αυτός ο τρόπος σκέψης ήταν εμφανής υπό τον Σι, που έχει καταπνίξει τους αντιφρονούντες κατά τη δεκαετία του στην εξουσία και έχει γεμίσει την κυβέρνηση με πιστά σε αυτόν στελέχη, αφού εξασφάλισε μια άνευ προηγουμένου τρίτη θητεία πέρυσι.
Μια ημέρα μετά την κοινοποίηση των δεδομένων αυτής της εβδομάδας, το επίσημο περιοδικό του κόμματος δημοσίευσε ομιλία του Σι όπου προειδοποιούσε για τα δυτικά καπιταλιστικά οικονομικά μοντέλα. Η ομιλία αυτή, που είχε δοθεί τον Φεβρουάριο, δεν είχε αναφορές σε δομικές ανισορροπίες ή σε τρόπους επίλυσής τους. «Ίσως να πρέπει όλοι να ζήσουμε με μια λιγότερο ανθούσα οικονομία για πολύ καιρό» είπε ο Σου.
Με πληροφορίες από Reuters