Το 2005, η Κωνσταντινούπολη φιλοξένησε το Διεθνές Συνέδριο για τις Γυναίκες και τον Σουφισμό το οποίο διοργανώθηκε από την Πολιτιστική Ένωση Γυναικών Τουρκίας. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε για να τιμήσει τα 100 χρόνια από τα γενέθλια της Sâmiha Ayverdi η οποία υπήρξε εξέχουσα φυσιογνωμία της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας και του σουφισμού στην Τουρκία.
Η Sâmiha Ayverdi προώθησε μέσω των έργων της το πρότυπο μίας γυναίκας μέσα στην τουρκική κοινωνία η οποία μπορεί να παντρεύει πιο συντηρητικές απόψεις προερχόμενες από τη θρησκεία με την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και ενδυνάμωση της γυναίκας στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άραγε ως μία σύγχρονη Ράμπια;
Η Ράμπια Αλ Αντουίγια, γεννήμενη στη Βασόρα, το 717 μ.χ., υπήρξε από τους πρώτους μύστες του ισλαμικού μυστικισμού και μέχρι σήμερα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του σουφισμού αλλά παράλληλα μία από τις λιγότερες γνωστές. Η Ράμπια αρνήθηκε όλες τις προτάσεις γάμου και αφιερώθηκε στην αγάπη προς τον Θεό και προς τη φύση. Παράλληλα, προσπάθησε να μεταφέρει αυτό το οικουμενικό μήνυμα της αγάπης προς όλους τους ανθρώπους μέσω της διδασκαλίας της. Από τη Ράμπια δεν έχουμε κανένα γραπτό που να μας έχει μείνει. Ούτε κάποιες σκέψεις της, λόγια της ή διδασκαλία της.
Όσα έχουμε μάθει μέχρι σήμερα το οφείλουμε στον σούφι Φαρίντ Αλ Ντιν Ατάρ ο οποίος διέσωσε αρκετά στοιχεία της διδασκαλίας της και μετέφερε ακέραιο το μήνυμα της αγάπης της Ράμπια προς τον Θεό στις μετέπειτα γενιές. Η διδασκαλία της Ράμπια δεν επηρέασε μόνο τους σούφι και τους πιστούς του Ισλάμ αλλά και αρκετούς Χριστιανούς ή Εβραίους οι οποίοι είδαν σε αυτό το νέο πνευματικό κίνημα, έναν συνδυασμό στοιχείων από τις θρησκείες τους. Ενδεχομένως, αυτός ο συνδυασμός να αποτελούσε τη λύση τους στις θρησκευτικές διαμάχες οι οποίες ταλάνιζαν τους πιστούς και τους έφερναν σε θέση δεύτερης κατηγορίας πολίτη (dhimmī κατά την ισλαμική ορολογία).
Στο συνέδριο της Κωνσταντινούπολης το 2005, αναγνωρισμένοι καθηγητές και καθηγήτριες Πανεπιστημίων από Τουρκία κι εξωτερικό, σούφι πνευματικοί, δημοσιογράφοι καθώς και ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα έδωσαν το παρών για να εξηγήσουν στο απλό κοινό τη θέση της γυναίκας στον σουφισμό. Η γυναίκα στον σουφισμό αντιπροσωπεύει το nafs (σημαίνει ψυχή) ενώ ο άνδρας το aql (σημαίνει μυαλό).Ο συνδυασμός και των δύο αγγίζει την τελειότητα μέσα στον κόσμο. Η γυναίκα ενσωματώνει όλες τις πνευματικές και ψυχικές χάρες οι οποίες μπορούν να φέρουν την αρμονία στην κοινωνία και χωρίς αυτές θα σταματήσει να υπάρχει ομορφιά και αρετή. Έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει μέσω της πνευματικότητας το σωστό και το λάθος, το χρήσιμο και το άχρηστο, την ειρήνη και τη βία. Η γυναίκα είναι αυτή η οποία είναι υπεύθυνη να διδάξει και να καλλιεργήσει τις θεϊκές αρετές της ομορφιάς και της καλοσύνης στην οικογένεια της και άρα φέρει τη σημαντική αποστολή της διαμόρφωσης των αυριανών μελών της κοινωνίας.
Για τον σουφισμό οι ψυχές δεν χωρίζονται σε αρσενικές ή θηλυκές αλλά είναι ανθρώπινες και έχουν τις ίδιες δυνατότητες να φτάσουν στην ολοκλήρωση και στην ένωση με τον Θεό. Οι γυναίκες στον σουφισμό πέρα από τη θέση τους μέσα στον κλειστό τους θεολογικό κύκλο διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικότερο κοινωνικό και πολιτικό ρόλο. Καλούνται να ενδυναμώσουν τον διαθρησκειακό διάλογο και τη θέση της γυναίκας σε περιοχές όπου κυριαρχούν οι πατριαρχικές κοινωνίες και αρκετά συχνά οι γυναίκες ζουν και δρουν μόνο στο περιβάλλον του σπιτιού της μακρυά από τα ξένα βλέμματα. Οι γυναίκες σούφι παραδοσιακά ανεκτικές απέναντι στο κοινωνικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό «άλλο» αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στην προσέγγιση των θρησκειών και στην κατάρριψη αρνητικών αντιλήψεων για τις γυναίκες και της θέσης τους στη θρησκεία.
(Γυναίκες Σούφι από την αδελφότητα Kunta-Hadjee Kisshieva της Τσετσενίας εκτελούν το dzikr -- μία εκστατική προσευχή.)
Αντί επιλόγου
Είπε: τα λόγια σου μοιάζουν με ψωμί που έχει μέσα του βελόνα/
Υπάρχει στην ψυχή μου ένα παράθυρο ανοιχτό προς την δική σου ψυχή/
Από το παράθυρο αυτό, είδα την κατάστασή σου/
και τώρα που την είδα, δεν με πείθουν τα λόγια σου/
Οι ψυχές απελευθερώνονται κάθε βράδυ από το κλουβί/
δεν έχουν σχέση με τίποτα/
ούτε επιβάλλουν τις εντολές τους/
ούτε υποτάσσονται στις εντολές κανενός/
Τζελαλεττίν Ρουμί
Μεσνεβί, Μυστικές Διαδρομές στα Άδυτα της Ψυχής και του Νου