Τέσσερα χρόνια μετά την εκκίνηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε για τη διαμόρφωση ενός πιο ειρηνικού κόσμου χωρίς αποκλεισμούς έως το 2030 και παρά τη σχετική πρόοδο που έχει επιτευχθεί από τους Στόχους της Χιλιετίας, μεγάλο μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να μαστίζεται από προβλήματα ζωτικής σημασίας.
Το 2019 περισσότεροι από 132εκ άνθρωποι σε 42 χώρες χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας, ως απόρροια των υφιστάμενων εμφυλιοπολεμικών συγκρούσεων, του χαμηλού βιοτικού επιπέδου λόγω της φτώχειας, της επισιτιστικής ανασφάλειας, της μη πρόσβασης στην εκπαίδευση, των κακών υποδομών υγιεινής, της ανεπαρκούς περίθαλψης, της σεξουαλικής και έμφυλης βίας και της αναγκαστικής μετανάστευσης.
5 από τις ανθρωπιστικές κρίσεις του 2019
Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό
Η κατάσταση στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό παραμένει ασταθής τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των μακρόχρονων συγκρούσεων στο εσωτερικό της χώρας μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και ανταρτών, όπου περισσότεροι από 6εκ άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Παρά την πρόσφατη ομαλή πολιτική μετάβαση, έπειτα από μία μακρόχρονη περίοδο εντάσεων και συγκρούσεων, από τον πρώην Πρόεδρο Καμπιλά στον νέο Πρόεδρο Φέλιξ Τσισεκέντι οι ανάγκες παραμένουν έντονες και χρειάζεται άμεση κινητοποίηση.
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό μπορεί να διαθέτει πλούσια κοιτάσματα φυσικών πόρων (ο ορυκτός πλούτος εκτιμάται πάνω από 24 τρις $) και γόνιμη γη, ωστόσο λόγω της ύπαρξης συνεχόμενων εντάσεων και κλειστών πολιτικών θεσμών κατατάσσεται στις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Συγκεκριμένα, το ποσοστό φτώχειας ανέρχεται στο 65% του πληθυσμού.
Τα χρόνια της πολιτικής αστάθειας και διαφθοράς έχουν φέρει τη χώρα αντιμέτωπη με μία από τις σοβαρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις των τελευταίων ετών. To 2019 12,8εκ άνθρωποι χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας -περισσότερα από 1,3εκ είναι παιδιά-, ενώ 13εκ αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επισιτιστικής ασφάλειας. Παράλληλα, ασθένειες όπως χολέρα και ελονοσία έχουν επιδεινώσει αισθητά το βιοτικό επίπεδο, μάλιστα η ελονοσία έχει προκαλέσει το 19% των θανάτων παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών. Ως απόρροια της ανθρωπιστικής κρίσης περισσότεροι από 810,000 πρόσφυγες έχουν καταγραφεί σε γειτονικές χώρες. Η σχετική ανθρωπιστική βοήθεια από Ο.Η.Ε και Ε.Ε είναι η 3η μεγαλύτερη, ωστόσο δεν καλύπτει όλο τον όγκο των ατόμων που χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας.
Συρία
Από το 2011 έως τώρα η Συρία βρίσκεται σε εμφυλιοπολεμική κατάσταση λόγω των συγκρούσεων ανάμεσα στις αντικαθεστωτικές δυνάμεις και στις προσκείμενες δυνάμεις στον Πρόεδρο Άσαντ. Το εσωτερικό σκηνικό επιδεινώθηκε περισσότερο έπειτα από την εμπλοκή του Ισλαμικού Κράτους αλλά και την επέμβαση της Τουρκίας στο Αφρίν.
Μολονότι οι συγκρούσεις συνεχίζονται, σε μικρότερη κλίμακα εν συγκρίσει με το παρελθόν, ο αντίκτυπος των τελευταίων 8 ετών έχει προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις στη χώρα.
11,7εκ άνθρωποι -από τα 18εκ συνολικά- βρίσκονται σε κατάσταση ανθρωπιστικής βοήθειας, εκ των οποίων το 60% είναι παιδιά. Η έλλειψη υποδομών και πόρων έχει περαιτέρω επιδεινώσει και την επισιτιστική ανασφάλεια της χώρας, καθώς 6,5εκ δεν έχουν επαρκή ποσότητα φαγητού, ήτοι το 1/3 του πληθυσμού.
Όσον αφορά την εκπαίδευση, περισσότερα από 2εκ παιδιά έμειναν εκτός σχολείου ενώ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Πλέον, ο εμφύλιος πόλεμος έχει «τραυματίσει» μία γενιά, καθώς πολλά παιδιά έχουν μεγαλώσει χωρίς πρόσβαση σε εκπαίδευση, σε συνθήκες υγιεινής και υποσιτιζόμενα.
Παράλληλα, ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας έχει προκαλέσει την πρόσφατη- και μία από τις μεγαλύτερες της ιστορίας- προσφυγική κρίση, καθώς 5,6εκ άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους ενώ 6,5εκ είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι.
Σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε το κόστος του εμφυλίου πολέμου ξεπερνά τα 345 δις $.
Βενεζουέλα
Η Βενεζουέλα λόγω της πολιτικής αστάθειας των τελευταίων ετών-η οποία έχει ενταθεί λόγω της σύγκρουσης του Προέδρου Μαδούρο και του επικεφαλής της αντιπολίτευσης και αυτοανακηρυσσόμενου Προέδρου Γκουαϊδό-, του υπερπληθωρισμού, της σταδιακής πτώσης του Α.Ε.Π, της προ λίγο ετών πτώσης της τιμής του πετρελαίου και των επιβαλλόμενων κυρώσεων οδηγήθηκε σε οικονομική κατάρρευση.
Παρά το γεγονός ότι είναι η 1η χώρα σε αποθέματα πετρελαίου και 8η σε αποθέματα φυσικού αερίου, περισσότεροι από 7εκ κάτοικοι της Βενεζουέλας χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας. Η έλλειψη βασικών αγαθών έχει επιδεινώσει την κατάσταση με το 90% του πληθυσμού να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Συγκεκριμένα 3,7εκ άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με τον υποσιτισμό, το 22% εκ των οποίων είναι παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών. Λόγω της κατάρρευσης του συστήματος υγείας, ασθένειες όπως χολέρα έχουν αυξηθεί κατά 76%, ενώ η έλλειψη πόσιμου νερού έχει επαναφέρει τα περιστατικά της διφθερίτιδας και της ελονοσίας.
Οι επικρατούσες συνθήκες έχουν προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές κρίσεις στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής, καθώς περισσότεροι από 3,4εκ κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.
Πρόσφατα ο ΟΗΕ από το ταμείο εκτάκτων αναγκών αποδέσμευσε 9 δις, ωστόσο χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες και συμμετοχή για να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες και μεγαλύτερη συμμετοχή.
Νότιο Σουδάν
Το Νότιο Σουδάν ανεξαρτητοποιήθηκε από το Σουδάν το 2011 και από το 2013 έως το 2018 κυρίαρχο ρόλο έπαιζε ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ κυβερνητικών και αντάρτικων δυνάμεων της χώρας, με αφορμή την κατηγορία από πλευράς του Προέδρου Κιρ ότι ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ρικ Μακάαρ σχεδίαζε πραξικόπημα. Η κατάσταση σταδιακά εξομαλύνεται έπειτα από την υπογραφή συμφωνίας για το τέλος του εμφυλίου, αν και γίνονται εκατέρωθεν παραβιάσεις.
Αυτή η ασταθής πολιτική κατάσταση στη χώρα δημιούργησε πολλά προβλήματα, όπου σε συνδυασμό με το ήδη χαμηλό βιοτικό επίπεδο και τις συχνές φυσικές καταστροφές, η ανθρωπιστική κρίση μαστίζει τον πληθυσμό.
Συγκεκριμένα 6,17εκ άνθρωποι υποφέρουν από επισιτιστική επισφάλεια- σχεδόν το 50%-, 2,2εκ έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, ενώ 1,9εκ είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Παράλληλα, 80% των κατοίκων της χώρας δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εξαιτίας ανεπαρκών υποδομών υγείας, ενώ 2,4εκ παιδιά βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης.
Υεμένη
Από το 2015 έως σήμερα μαίνεται στην Υεμένη ένας από τους πιο επίπονους και ζημιογόνους εμφυλίους πολέμους. Η έναρξη του εμφυλίου οφείλεται στην ανεπιτυχή πολιτική μετάβαση από τον Πρόεδρο Σάλεχ στον Μανσούρ Χάντι, ενώ πλέον η χώρα έχει γίνει πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμενων που πρόσκεινται στη Σαουδική Αραβία και τους Χούθις που πρόσκεινται στο Ιράν.
Η εμφύλια διαμάχη που πλήττει τη χώρα τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις της ιστορίας, θέτοντας σε κίνδυνο μία ολόκληρη γενιά. Τα προβλήματα που προκύπτουν από τον εμφύλιο στην Υεμένη είναι υψίστης σημασίας καθώς 22εκ άνθρωποι χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια, ήτοι το 80% του πληθυσμού, με 11εκ εξ αυτών να είναι παιδιά. Παράλληλα, 400,000 παιδιά κινδυνεύουν με υποσιτισμό, 5,000 παιδιά έχουν πεθάνει και 2εκ βρίσκονται εκτός σχολείου.
Επίσης σχεδόν 20εκ πληθυσμού μαστίζονται από επισιτιστική ασφάλεια, σχεδόν 15εκ δεν έχουν πρόσβαση σε υγιεινή και καθαρό πόσιμο νερό. Το ποσοστό φτώχειας έχει αυξηθεί στο 60%, ενώ μεγάλο μέρος που εξαρτάται από τους μισθούς του δημοσίου λόγω της οικονομικής δυσπραγίας του κράτους δεν λαμβάνει μισθό.
Εξαιτίας της ανθρωπιστικής κρίσης και του χαμηλού βιοτικού επιπέδου έχουν εμφανιστεί ασθένειες που είχαν εξαφανιστεί ή περιορισθεί στο πρόσφατο παρελθόν, όπως η χολέρα. Συγκεκριμένα η Υεμένη γνωρίζει ένα από τα μεγαλύτερη ξεσπάσματα χολέρας στην ιστορία, με περισσότερα από 1εκ κρούσματα. Επιπλέον, πολλά είναι τα κρούσματα διφθερίτιδας στην χώρα, μίας ασθένειας που στον αναπτυγμένο κόσμο έχει καταπολεμηθεί μέσω του εμβολιασμού.
Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης και οι Ανθρωπιστικές Κρίσεις
Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε που συνδέονται με ανθρωπιστικές κρίσεις άμεσα είναι ο Στόχος 1 «Μηδενική Φτώχεια», Στόχος 2 «Μηδενική Πείνα», Στόχος 3 «Καλή Υγεία και Ευημερία», Στόχος 4 «Ποιοτική Εκπαίδευση», Στόχος 5 «Ισότητα Φύλων», Στόχος 6 «Καθαρό Νερό και Αποχέτευση», Στόχος 8 «Αξιοπρεπής Εργασίας και Οικονομική Ανάπτυξη», Στόχος 10 «Λιγότερες Ανισότητες», Στόχος 16 «Ειρήνη, Δικαιοσύνη και Ισχυροί Θεσμοί, Στόχος 17 «Συνεργασία για τους Στόχους». Όλοι τους επηρεάζονται και επηρεάζουν τις εν εξελίξει ανθρωπιστικές κρίσεις, δεδομένου ότι οι επιδιώξεις τους οδηγούν σε εξάλειψη των κρίσεων αλλά οι κρίσεις εμποδίζουν την υλοποίησή τους.
Τα υψηλά επίπεδα φτώχειας, η επισιτιστική επισφάλεια, η μετάδοση ασθενειών, οι ανεπαρκείς υποδομές, η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, η σεξουαλική κακοποίηση είναι μερικά από τα βασικά προβλήματα που οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης οφείλουν να αντιμετωπίσουν. Η διαμόρφωση μίας ειρηνικής και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας όπως αναφέρεται στον Στόχο 16 θα πρέπει να ξεπεράσει όλα τα προηγούμενα βασικά ζητήματα ώστε να εφαρμοσθεί επιτυχώς. Οι κοινωνίες που αντιμετωπίζουν ανθρωπιστικές κρίσεις δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να διατηρήσουν ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, συνεπώς δεν μπορούν να γίνουν άμεσα κοινωνοί των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Για αυτό τον λόγο χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια και μεγαλύτερη συνεργασία των διεθνών δρώντων κάτω από την αιγίδα του Στόχου 17 «Συνεργασία για τους Στόχους». Ο τερματισμός των εμφυλιοπολεμικών συγκρούσεων, η παροχή ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των δοκιμαζόμενων πληθυσμών θα πρέπει να αποτελούν βασικό λίθο της επίτευξης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης έως το 2030 και της εξάλειψης των ανθρωπιστικών κρίσεων.