Ο καφές είναι το πιο ευρέως καταναλισκόμενο ρόφημα παγκοσμίως μετά το νερό και για πολλούς ανθρώπους αποτελεί την 1η πηγή ενυδάτωσης. Σε όλο τον κόσμο καταναλώνονται καθημερινά περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο φλιτζάνια καφέ.
Ο καφές, σύμφωνα με τον ιστορικό Antoine Faustus Nairon, ανακαλύφθηκε από κατσίκες στην Αιθιοπία.Ένας βοσκός, ο Kaldi, έριξε στη σόμπα το κλαδί ενός θάμνου. Οι σπόροι ψήθηκαν διαδίδοντας μια εύγευστη τσίκνα. Οι κατσίκες όρμησαν να δοκιμάσουν. Το αποτέλεσμα ήταν να μην κοιμηθούν όλη νύχτα από τη διέγερση που τους προκάλεσαν οι σπόροι.
Από το 1671 που χρονολογείται αυτή η ιστορία το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τον καφέ έχει αυξηθεί τόσο που τον κάνει το δεύτερο πιο εξαγόμενο προϊόν του κόσμου, μετά το πετρέλαιο.
Όλα αυτά τα χρόνια πολλά έχουν ειπωθεί για τον καφέ θετικά και αρνητικά.
Στο παρελθόν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα ερευνητικά δεδομένα για την ασφάλεια της πρόσληψής του σε περιπτώσεις υπέρτασης και άλλων καρδιαγγειακών ασθενειών ήταν αντικρουόμενα πλέον νέες και πιο καλά σχεδιασμένες μελέτες μας δίνουν περισσότερα και ορθότερα στοιχεία για του πληθυσμούς αυτούς.
Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες συσχετίζουν την κατανάλωση καφέ με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης διαφόρων χρόνιων παθήσεων όπως ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Τα τελευταία 20 χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός επιδημιολογικών και πειραματικών μελετών έδειξε τις θετικές επιδράσεις του καφέ στις χρόνιες ηπατικές παθήσεις. Η κατανάλωση καφέ συνδέεται αντιστρόφως με τη δραστηριότητα των ηπατικών ενζύμων σε άτομα που κινδυνεύουν. Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση καφέ μειώνει τη συσσώρευση λίπους και την εναπόθεση κολλαγόνου στο ήπαρ και προάγει την αντιοξειδωτική ικανότητα μέσω της αύξησης της γλουταθειόνης καθώς και της διαμόρφωσης της γονιδιακής και πρωτεϊνικής έκφρασης διαφόρων φλεγμονωδών μεσολαβητών.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο LifeScience το 2015 έδειξε ότι ο καφές έχει ευεργετικές επιδράσεις στους σκελετικούς μύες. Επίσης, ότι βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, διεγείρει την πρόσληψη γλυκόζης, επιβραδύνει την πρόοδο της σαρκοπενίας και προάγει την αναγέννηση των τραυματισμένων μυών.
Στην περίπτωση καρκίνου του παχέος εντέρου, του ήπατος και του μαστού, η κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει προστατευτικό αποτέλεσμα. Ο καφές περιέχει πολυάριθμες ενώσεις, δυνητικά ευεργετικές και επιβλαβείς. Ευεργετικές λόγω των πολυφαινολών, οι οποίες αναστέλλουν βλαβερές διαδικασίες οξείδωσης στο σώμα, ενώ επιβλαβείς λόγο του ακρυλαμιδίου το οποίο η υψηλή πρόσληψη του στην καθημερινή διατροφή μπορεί να έχει καρκινογόνο δράση.
Σύμφωνα με ανασκόπηση στο European Journal of Nutrition το 2016 δείχθηκε ότι υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις για τον μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2 από άτομα που καταναλώνουν 3-4 φλιτζάνια καφέ την ημέρα. Τα αποτελέσματα είναι πιθανό λόγω της παρουσίας χλωρογενών οξέων και καφεΐνης, δύο συστατικά του καφέ που βρίσκονται σε υψηλότερη συγκέντρωση μετά τη διαδικασία ψησίματος.
Επίσης, σύμφωνα με review, που δημοσιεύθηκε στο Food Res Int. έχει διαπιστωθεί ότι ο καφές έχει ευεργετική επίδραση σε πολυάριθμες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης. Μελέτες έχουν εντοπίσει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ με καφεΐνη και του κινδύνου ανάπτυξης κατάθλιψης. Σημαντικά συστατικά του καφέ, όπως η καφεΐνη, το χλωρογενικό οξύ, το φερουλικό οξύ και το καφεϊκό οξύ, έχουν αποδειχθεί ότι διαθέτουν βιολογικές δραστηριότητες που υπογραμμίζουν μια πιθανή μηχανιστική σύνδεση με την παθολογία της κατάθλιψης. Αυτή η επισκόπηση αξιολόγησεαυτά τα συστατικά του καφέ σε δείκτες φλεγμονής που σχετίζονται με την κατάθλιψη σε invitro και invivo μοντέλα φλεγμονής, νευροφλεγμονής και κατάθλιψης. Η ικανότητα των συστατικών βιοενεργού καφέ λόγω καφείνης ρυθμίζουν τις παραμέτρους της νευροφλεγμονής η οποία έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες invitro, λόγω χλωρογενικού και καφεϊκού οξέος τα οποία έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε το Φλεβάρη του 2018 στο Prog Cardiovasc Dis δείχθηκε ότι η συνήθης κατανάλωση καφέ συνδέεται επίσης με χαμηλότερους κινδύνους για καρδιαγγειακό θάνατο και ποικίλες ανεπιθύμητες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της στεφανιαίας καρδιακής νόσου, της καρδιακής ανεπάρκειας και του εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι επιδράσεις του καφέ στις αρρυθμίες και την υπέρταση είναι ουδέτερες. Η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με βελτιώσεις σε ορισμένους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου του Διαβήτη Τύπου 2, της κατάθλιψης και της παχυσαρκίας. Η κατανάλωση χρόνιου καφέ φαίνεται επίσης να προστατεύει από ορισμένες νευροεκφυλιστικές ασθένειες και συνδέεται με βελτιωμένο έλεγχο του άσθματος και χαμηλότερους κινδύνους για ηπατικές νόσους και καρκίνο. Η συνηθισμένη πρόσληψη 3 έως 4 φλιτζανιών καφέ φαίνεται ασφαλής και συνδέεται με τα πιο ισχυρά ευεργετικά αποτελέσματα.
Επιπλέον, τα πιθανά οφέλη από την κατανάλωση καφέ πρέπει να σταθμιστούν ενάντια στους πιθανούς κινδύνους, οι οποίοι οφείλονται γενικά στην υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη,συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της αϋπνίας, των πονοκεφάλων, της αγχώδους διαταραχής και του αίσθημα παλμών. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή δίνεται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, διότι η κατανάλωση καφέ αυξάνει τον κίνδυνο χαμηλού βάρους γέννησης του βρέφους και πρόωρου τοκετού.
Συμπερασματικά, φαίνεται ότι η κατανάλωση καφέ, μπορεί να συνίσταται ως υγιεινή επιλογή, που μπορεί να μας οδηγήσει προς μια μακροβιότερη και ποιοτικότερη ζωή, ενώ θα πρέπει πάντοτε να συνδυάζεται με ένα υγιεινό τρόπο ζωής, ισορροπημένη διατροφή και άσκηση.. & φυσικά δεν ξεχνάμε το «Μέτρον΄Αριστον».
Συνίσταται να μην καταναλώνουμε περισσότερα από 500 mg καφεΐνης ημερησίως, ιδιαίτερα αν είμαστε επιρρεπείς ή παρουσιάζουμε αυξημένη ευαισθησία στους πονοκεφάλους.
Η επιλογή του καφέ, τόσο για παρασκευή στο σπίτι όσο και σε καφετέριες, πρέπει να γίνεται όχι μόνο με βάση τη γεύση αλλά και με βάση την ποιότητα του κόκκου και την περιεκτικότητα σε καφεΐνη.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται στοιχεία για τη μέση περιεκτικότητα διαφόρων ειδών καφέ σε καφεΐνη.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι παρακάτω ποσότητες είναι ενδεικτικές, καθώς η περιεκτικότητα της καφεΐνης εξαρτάται από πολυάριθμους παράγοντες, όπως η διαδικασία καβουρδίσματος του καφέ αλλά και το χρόνο ψησίματος του καφέ.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι:
1. Οι αποκλίσεις ανάμεσα στα διάφορα είδη καφέ μπορεί να είναι σημαντικές και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ποσότητα καφέ που χρησιμοποιείται για να παραχθεί μία κούπα ή ένα φλιτζάνι καφέ.
2. Ο καφές παρέχει μέγιστα οφέλη όταν καταναλώνεται χωρίς ζάχαρη, γάλα ή άλλα πρόσθετα (όπως σιρόπι με γεύση).
3. Θα πρέπει επίσης να προτιμάμε καφέ βιολογικής καλλιέργειας, καθώς οι κόκκοι του δεν ψεκάζονται με εντομοκτόνα και παρασιτοκτόνα.
4. Για το γαλλικό καφέ, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε χάρτινο φίλτρο, καθώς συγκρατεί καλύτερα βλαβερές ουσίες, όμως αφήνει τα ωφέλιμα αντιοξειδωτικά να περάσουν στο απόσταγμα.
5. Η επίδραση του καφέ στο ανθρώπινο σώμα σχετίζεται επίσης με άλλους παράγοντες, π.χ. το ρυθμό μεταβολισμού και άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά.
Ροφήματα & θερμίδες
Ελληνικός καφές
Ο μονός υπολογίζεται στα 85ml με 8,5 γρ. καφέ και περιέχει:5 θερμίδες (ο σκέτος)
Ο διπλός υπολογίζεται στα 140 ml με 14 γρ. καφέ και περιέχει:8 θερμίδες (ο σκέτος)
Στιγμιαίος καφές
Ζεστός: Τα 200 ml με 3 γρ. καφέ περιέχουν:3 θερμίδες (ο σκέτος)
Φραπέ: Τα 300 ml με 4 γρ. καφέ περιέχουν:5 θερμίδες (ο σκέτος)
Cappuccinο
Ζεστός: Ο μονός υπολογίζεται στα 150 ml, 63 θερμίδες (ο σκέτος)
Freddo: Υπολογίζεται στα 200 ml, 65 θερμίδες (ο σκέτος)
Espresso
Ζεστός: Υπολογίζεται στα 30 ml, 3 θερμίδες (ο σκέτος)
Freddo: Υπολογίζεται στα 200 ml, 5 θερμίδες (ο σκέτος)
Φίλτρου:Υπολογίζεται στα 200 ml, 5 θερμίδες (ο σκέτος)
Μαύρο τσάι:Υπολογίζεται στα 240 ml, 0 θερμίδες (το σκέτο)
ΠράσινοΤσάι:Υπολογίζεται στα 240 ml, 2 θερμίδες (το σκέτο)
Σοκολάτα ρόφημα: (2 κ. γλ. σοκολάτα - 2 ζάχαρη):Υπολογίζεται στα 240 ml,197 θερμίδες
Τα ενεργειακά ποτά έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της νεανικής ενήλικης, αθλητικής και στρατιωτικής κουλτούρας. Πολλοί αθλητές είναι πεπεισμένοι ότι βελτιώνουν την απόδοση & τα μέλη των υπηρεσιών καθώς και οι φοιτητές συχνά τα χρησιμοποιούν ως διεγερτικά για την αντιμετώπιση της στέρησης του ύπνου ή για τη βελτίωση της ακαδημαϊκής απόδοσης. Τα ενεργά συστατικά στα περισσότερα είναι η καφεΐνη, και σε μικρότερο βαθμό η ταυρίνη και τα σάκχαρα. Αρκετές αναφορές δείχνουν ότι ο συνδυασμός αυτών των συστατικών είναι πιο δραστικός από την καφεΐνη και μόνο. Έρευνα όμως που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2017 στο MilMed. έδειξε ότι παρά τις θετικές ιδιότητες τους, υπάρχουν αυξανόμενες αναφορές για σοβαρές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή ανεπιθύμητες ενέργειες. Γενικά, ο συνδυασμός του ενεργειακού ποτού με το αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται επειδή υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης και ο συνδυασμός μπορεί να σχετίζεται με αυξημένη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου. Συνολικά, οι κίνδυνοι και τα οφέλη τους παραμένουν αμφιλεγόμενα και απαιτούνται μακροπρόσθεσμες κλινικές δοκιμές καλής ποιότητας