Οι εταιρείες κατασκευής εμβολίων βρίσκονται σε έναν αγώνα για να αναβαθμίσουν τα εμβόλια τους απέναντι στην Covid-19 και στην παραλλαγή Όμικρον, ακόμη και προτού καταστεί σαφές αν χρειάζεται κάποια αλλαγή, απλά για να προλάβουν κάθε ενδεχόμενο.
Οι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι τα εμβόλια που υπάρχουν θα γίνουν άχρηστα, αλλά λένε ότι είναι σημαντικό να δούμε πόσο γρήγορα οι εταιρείες μπορούν να παράξουν ένα νέο εμβόλιο που λειτουργεί - γιατί ό,τι κι αν συμβεί με την Όμικρον, αυτη η νέα μετάλλαξη δεν θα είναι η τελευταία.
Η Όμικρον κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Ακόμα και αν αποδειχθεί ότι είναι ένας λάθος συναγερμός, θα ήταν καλό να ξέρουμε αν μπορούμε να είμαστε έτοιμοι να λανσάρουμε ένα νέο εμβόλιο», δήλωσε ο ανοσολόγος Τζον Ουέρι από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε πώς θα λειτουργήσουν τα εμβόλια εναντίον της Όμικρον. Οι πρώτες ενδείξεις αυτής της εβδομάδας δεν ήταν ξεκάθαρες: Οι εργαστηριακές δοκιμές δείχνουν ότι δύο δόσεις Pfizer μπορεί να μην αποτρέψουν μια λοίμωξη από την Όμικρον, αλλά θα μπορούσαν να προστατεύσουν από μια σοβαρή νόσηση. Ωστόσο, μια ενισχυτική δόση μπορεί να αυξήσει την ανοσία αρκετά για να κάνει και τα δύο.
Καλύτερες απαντήσεις αναμένονται τις επόμενες εβδομάδες ενώ οι ρυθμιστικές αρχές στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες παρακολουθούν στενά το θέμα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει προσλάβει μια ανεξάρτητη επιστημονική ομάδα για να συμβουλεύει εάν τα εμβόλια χρειάζονται επικαιροποίηση λόγω της παραλλαγής Όμικρον ή οποιασδήποτε άλλης παραλλαγής.
Αλλά οι αρχές δεν έχουν εξηγήσει τι θα πυροδοτούσε ένα τόσο δραστικό βήμα: Εάν είναι δηλαδή η χαμηλή ανοσία του εμβολίου έναντι σοβαρής ασθένειας ή εάν το νέο μεταλλαγμένο στέλεχος απλώς εξαπλώνεται γρηγορότερα.
Είναι μια σκληρή απόφαση - και ο ιός κινείται πιο γρήγορα από την επιστήμη.
Εάν τα εμβόλια χρειάζονται προσαρμογές, υπάρχει ακόμα ένα άλλο ερώτημα: Πρέπει να υπάρχει ξεχωριστό ενισχυτικό εμβόλιο για την Όμικρον ή συνδυαστικό εμβόλιο; Και αν είναι ένα συνδυαστικό, θα πρέπει να στοχεύει το αρχικό στέλεχος μαζί με την Όμικρον ή την κυρίαρχη παραλλαγή Δέλτα μαζί με την Όμικρον;
Παρακάτω είναι όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής.
Οι φαρμακοβιομηαχνίες δεν ξεκινούν από το μηδέν
Τα εμβόλια κατά της COVID-19 λειτουργούν πυροδοτώντας την παραγωγή αντισωμάτων που αναγνωρίζουν και επιτίθενται στην πρωτεΐνη ακίδας που περιβάλει τον κορονοϊό και πολλά είναι κατασκευασμένα με μια νέα τεχνολογία που είναι αρκετά ευέλικτη σε νέες τροποποιήσεις. Τα εμβόλια Pfizer και Moderna τροποποιούνται πιο γρήγορα από όλα, επειδή είναι κατασκευασμένα με γενετικές οδηγίες που λένε στον οργανισμό να δημιουργήσει αβλαβή αντίγραφα της πρωτεΐνης ακίδας και ότι το αγγελιοφόρο RNA μπορεί να αντικατασταθεί για να ταιριάζει με νέες μεταλλάξεις.
Η Pfizer αναμένει να έχει έτοιμο έναν υποψήφιο εμβόλιο για την παραλλαγή Όμικρον που θα εξετάσει η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων τον Μάρτιο, με ορισμένες αρχικές παρτίδες έτοιμες να αποσταλούν την ίδια στιγμή αν εγκριθεί, δήλωσε στο Associated Press ο επικεφαλής επιστημονικός υπεύθυνος Δρ. Μάικλ Ντόλστεν.
Η Moderna θεωρεί ότι χρειάζεται από 60 έως 90 ημέρες για να έχει έτοιμο για δοκιμή ένα υποψήφιο εμβλόλιο για την Όμικρον. Άλλοι κατασκευαστές εμβολίων που χρησιμοποιούν διαφορετική τεχνολογία, όπως η Johnson & Johnson, μελετούν και αυτές πιθανές επικαιροποιήσεις στα εμβόλιά τους.
Η Pfizer και η Moderna έχουν ήδη παρασκευάσει με επιτυχία πειραματικές δόσεις που αντιμετωπίζουν την Δέλτα και την Βήτα, εμβόλια που δεν χρειάστηκαν αλλά προσέφεραν πολύτιμη εμπειρία.
Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι τροποποιήσεις είναι απαραίτητες
Μέχρι στιγμής, τα αρχικά εμβόλια έχουν προσφέρει κάποια προστασία σίγουρα έναντι προηγούμενων παραλλαγών. Ακόμα κι αν η ανοσία έναντι της Όμικρον δεν είναι τόσο ισχυρή, ο Δρ Φάουτσι, ο κορυφαίος ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες, ελπίζει ότι η μεγάλη αύξηση των αντισωμάτων που προσφέρει η τρίτη δόση θα αντισταθμίσει την ανοσία.
Η εργαστηριακή δοκιμή της Pfizer, έχει δημοσιεύσει στοιχεία ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύει, αλλά τα αντισώματα δεν είναι το μόνο στρώμα άμυνας. Τα εμβόλια διεγείρουν επίσης τα Τ κύτταρα που μπορούν να αποτρέψουν σοβαρή ασθένεια εάν κάποιος μολυνθεί με τον ιό, και οι πρώτες δοκιμές της Pfizer έδειξαν, όπως ήταν αναμενόμενο, ότι αυτά δεν επηρεάζονται από την Όμικρον.
Επίσης, με κάθε δόση σχηματίζονται κύτταρα μνήμης που μπορούν να δημιουργήσουν νέα και κάπως διαφορετικά αντισώματα.
Το πόσο επιθετικό είναι ένα μεταλλαγμένο στέλεχος παίζει επίσης ρόλο στο αν θα πρέπει να επικαιροποιηθει το εμβόλιο. Η Όμικρον φαίνεται να εξαπλώνεται εύκολα, αλλά τα πρώτα στοιχεία από επιστήμονες στη Νότια Αφρική δείχνουν ότι μπορεί να προκαλέσει ηπιότερες λοιμώξεις από προηγούμενες παραλλαγές.
Πως θα διαπιστώσουμε αν οι τροποποιήσεις των εμβολίων δουλεύουν
Ο Οργανισμός Φαρμάκων λέει ότι οι εταιρείες δεν θα χρειαστούν τεράστιες μελέτες για την ανανέωση των εμβολίων, αλλά μικρές για να διαπιστώσουν εάν οι άνθρωποι που λαμβάνουν το ενημερωμένο εμβόλιο έχουν ανοσολογικές αποκρίσεις σε σύγκριση με τα αρχικά, εξαιρετικά αποτελεσματικά εμβόλια.
Τι συμβαινει με τα συνδυαστικά εμβόλια;
Τα εμβόλια κατά της γρίπης προστατεύουν από τρία ή τέσσερα διαφορετικά στελέχη γρίπης με ένα εμβόλιο. Εάν χρειάζεται μια ενημέρωση του εμβολίου για την παραλλαγή Όμικρον, οι αρχές θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα φτιάξουν μια ξεχωριστή δόση για αυτό ή αν θα την προσθέσουν στο αρχικό εμβόλιο - ή ίσως ακόμη και να ακολουθήσουν το μοντέλο του εμβολίου της γρίπης και να δοκιμάσουν έναν άλλο συνδυασμό.
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ένα συνδυαστικό εμβόλιο κατά της COVID-19 θα μπορούσε να λειτουργήσει. Οι επιστήμονες ήδη εργάζονται για την παραγωγή εμβολίων επόμενης γενιάς που στοχεύουν τμήματα του ιού λιγότερο επιρρεπή σε μεταλλάξεις.
Η Όμικρον φέρνει «άλλη μια σημαντική αφύπνιση» λέει ο Ουέρι, όχι απλώς για να τον απαραίητο εμβολιασμό του κόσμου αλλά και για την δημιουργία πιο ευέλικτων επιλογών για τον σκοπό αυτό.